به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری برنا، یک استاد دانشگاه علامه‌طباطبایی پیش بینی می‌کند که نباید انتظار داشت که تا ۵ الی ۱۰ سال آینده این جمعیتی که در دولت قبل بیکار شده‌اند شاغل شوند. علی صادقین با تحسین سیاستگذاری‌های کار دولت یازدهم ادامه می‌دهد:«علی رغم اینکه بخش‌هایی از اقتصادمان در سه سال گذاشته دچار رکود بود خالص اشتغال مثبت و یعنی کاهش نرخ بیکاری را داشتیم.»
وضعیت نرخ بیکاری در سال‌های گذشته را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ما سال‌ها ۱۳۹۱ و ۱۳۹۲ شاهد افزایش نرخ بیکاری در کشور بودیم اما در چند سال گذشته خوشبختانه رشد اقتصادی را پشت سر گذراندیم که این مشکل را تا حدودی حل کرد. اشتغال تابعی از ارزش تولیدات جامعه (تولید ناخالص کشورها) است و با افزایش رشد آن شاهد بهبود نرخ بیکاری می‌شویم. اگر به روند نرخ بیکاری در طول سال‌های گذشته نگاهی داشته‌باشیم شاید نزدیک به ۴ درصد رشد اقتصادی در سال ۹۳، در سال قبل ۹۴ رشد اقتصادی ۱.۵ درصد و در سال جاری نزدیک به ۷.۲ درصد رشد داشتیم. علی رغم اینکه بخش‌های اقتصادی ما در سه سال گذشته در رکود بود در بخش‌های دیگر خالص اشتغال ایجاد شده داشتیم.
یعنی لزوما رکود در بعضی بخش‌ها منجر به افزایش نرخ بیکاری نشده‌است؟
بله. برخلاف رکودی که ایجاد شده ما با خالص اشتغال‌زایی مثبت روبرو بوده‌ایم که این به معنای کاهش نرخ بیکاری است. برای توضیح این بحث باید ابتدا نرخ بیکاری را به دو دسته تقسیم کنیم؛ نرخ بیکاری کل و نرخ بیکاری جوانان. نرخ بیکاری کل در سال‌های گذشته بین ۱۰ تا ۱۳ درصد بوده و تغییر محسوسی نداشته است. این نرخ به دلیل پیچ جمعیتی و عرضه بالا نیروی کار در سال‌های گذشته با وجود کاهش نرخ بیکاری تغییر خاصی نداشته است. چراکه نرخ رشد اقتصادی مثبت باعث شده تا خالص اشتغال مثبت باشد. برای همین سیاست‌گذاری های دولت در این حوزه نسبت به قبل از سال ۱۳۹۳ قابل تحسین است. اما نوع دومی از نرخ بیکاری هم مطرح می شود که مربوط به نرخ بیکاری جوانان است و آن چیزی که نگرانی بیشتری برای اقتصاد ما دارد به این حوزه مربوط می‌شود. در برخی از استان‌ها این نرخ را تا حد ۳۰ درصد ، که وضعیتی همچون اشتغال نارس است، پیش‌بینی می‌کنند. در این حالت وضعیت عرضه و تقاضا در پیچ جمعیتی قرار می‌گیرد یا اینکه ما با اوج گرفتن تعداد افراد دارای سن کار مواجه می‌شویم. یعنی افرادی که در اواخر دهه ۵۰ و اوایل دهه ۶۰ متولد شده‌اند باید در اواخر دهه ۸۰ کار پیدا می‌کردند اما ورود این افراد به بازار کار به علت رشد اقتصادی منفی، رکود شدید اقتصادی و کاهش سرمایه‌گذاری در اقتصاد به تعویق افتاده‌است. پس ما شاهد انباشتی از نیروی کار جوان بودیم.
پس ما از طرفی با عرضه بالای نیروی کار مواجه هستیم و از سوی دیگر در نرخ اشتغالمان امسال حدودا ۷.۸ درصد رشد داشته‌ایم. اگر این نرخ اشتغال ادامه داشته‌باشد چه زمانی بیکاری جوانان به طور چشم گیر کاهش می‌یابد؟
چون ما در بازار کار یک مازاد عرضه داشته‌ایم پس با این نرخ رشد شاید حداقل یک دوره ۵ تا ۱۰ ساله برای جذب این‌ها به بازار کار لازم باشد. ما در سال ۸۹ تا ۹۳ انباشتی از نیروی جوان جویای شغل داشتیم که به همان مازاد عرضه اضافه شدند. برای همین از یک رشد بسیار فراینده در نیروی کار در بازار برخوردار بودیم. جذب این میزان نیروی کار به مرور در بازار کار نیاز به زمان دارد. در کنار آن رشد سرمایه گذاری و سیاست‌های بهبود فضای کسب و کار جذب نیروی کار جوان هم به کاهش بیکاری آنها کمک می‌کند.
رکورد سال‌های تحریم و تعطیلی شهرک‌های صنعتی هم به این نرخ بیکاری دامن زده است؟
نه فقط در شهرک‌های صنعتی بلکه در همه بخش‌ها این رکورد بر اثر تحریم رخ داده بود. در سال ۹۱ و ۹۲ بخش صنعت، بازرگانی، کشاورزی و نفت و گاز با رشد منفی در ارزش افزوده ، تولیدات و سرمایه‌گذاری روبرو بودیم. همه این‌ها به معنی از دست رفتن نیروی کار بود. یعنی می‌توانیم بگوییم که نه تنها به صورت مثبت اشتغال خالصی ایجاد نشده بلکه با کاهش اشتغال هم مواجه بودیم چرا که اشتغال آینه‌ای برابر رشد اقتصادی است.
بعد از سال ۹۳ و برداشته‌شدن تحریم‌ها نرخ اشتغال چگونه تحت تاثیر قرار گرفت؟
از آن زمان به مرور ما شاهد رشد اقتصادی، پر شدن ظرفیت‌های خالی، جذب نیروی کار و رشد اقتصادی هستیم. این میزان بیکار اما در این زمان قادر به بازگشتن به کار نیستند برای همین است که می‌گویم ما نیازمند رشد مستمر نرخ اشتغال در فاصله ۵ تا ۱۰ سال آینده هستیم.
وضعیت شهرهای مختلف در این رابطه چگونه است؟
استان‌های غربی و محروم‌تر مانند کردستان و ایلام که حجم سرمایه‌های مولد و سرمایه‌گذاری در آن کمتر است با بودجه عمرانی کمتری مواجهند. نرخ بازدهی بخش‌های مختلف در این استان‌ها در مقایسه با استان‌های پرجمعیت‌تر و صنعتی تر پایین‌تر است؛ به طوری که ما در این شهرها گاهی نرخ‌های نزدیک به ۳۰ درصد و حتی بالاتر هم برای بیکاری جوانان مشاهده می‌کنیم اما بهترین نرخ اشتغال متعلق به آذربایجان شرقی ، تا حدودی استان زنجان است.
نرخ بیکاری بر حسب جنسیت در استان‌های مختلف چه وضعیتی دارد؟
هر چه به طرف شهرهای پرجمعیت‌تر می‌رویم نرخ مشارکت زنان در فعالیت‌های اقتصادی بالاتر و برعکس است.
پس می‌توانیم بگوییم که وضعیت اشتغال در سه سال گذشته کلا رو به بهبود بوده‌است؟
گزارش‌های دولت از سمت مرکز آمار و نهادهای مرتبط به بازار کار ارائه کرده که نشان داده شاید کاهی بوده و نیاز امروز ما را رفع نمی‌کند اما در مورد نرخ بیکاری نسبت به سال قبل از ۹۲ رو به بهبود بوده‌است. در سال ۸۹ نرخ بیکاری ۱۳.۵ درصد، در سال ۹۰، ۱۲.۳ درصد و بعد از سال ۹۲ به ۱۱، ۱۰ درصد رسیده‌ایم. پس علی رغم رکود نسبی رشد ارزش افزوده فعالیت‌ها و سرمایه گذاری باعث شده تا خالص مثبت اشتغال را برای کشور فراهم کند.