چطور برخی برای ازدواج دختران ۱۳ ساله عقلانیت قائل می‌شوند/ زنان خانه‌دار بیمه می‌شوند/ بیشتر قوانین ضد زن در دوره‌های گذشته تصویب شد

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری برنا، نتایج آرا انتخابات 94 اعلام شد و بر اساس آن 17 زن به مجلس راه پیدا کردند. زنانی که اسامی آنها کمتر به گوش رسیده بود و از این منظر در برخی نگاه ها می شد تردید را دید. اما وقتی مجلس دهم شکل گرفت فراکسیون زنان از اولین فراکسیون هایی بود که به سرعت شاکله یک تشکیلات پارلمانی را به خود گرفت. اولین تذکرات و واکنش ها کاملا در جهت رفع مشکلات جامعه زنان بود. هرچند اولین تجربه نمایندگی را پشت سر می گذاشتند و با وجود جلسات طولانی صحن برای بررسی برنامه ششم توسعه و لایحه بودجه این زنان بودند که بیشترین تکاپو را در صحن داشتند و حال باید گفت زنان مجلس دهم هم از نظر تعداد و هم به لحاظ تحرک حداقل در طول سه دوره اخیر مجلس شورای اسلامی بی نظیر بوده اند اما آن طور که «طیبه سیاوشی» و «فاطمه ذوالقدر» می گویند موانع بر سر راه زنان مجلس کم نیست. این دو نماینده تهران در بازدیدی که از خبرگزاری برنا داشتند از کارشکنی هایی گفتند که کار را برای آنها بسیار دشوار کرده است. دشواری هایی که به گفته این دو عضو فراکسیون زنان ریشه در نگاه مردسالارانه جامعه دارد. آنچه می خوانید مشروح این گفت و گو است:

یک سالی است که به عنوان نماینده وارد خانه ملت شدید. طبیعتا به لحاظ زن بودن جامعه زنان از شما انتظاراتی دارند در طول این مدت عمده مشکلاتی که از سوی زنان مطرح شده، چه بوده است؟

تلاش کردیم عدالت جنسیتی در قوانین بالادستی دیده شود

سیاووشی: ما دغدغه مهمی به عنوان پایه مباحث مربوط به زنان داشتیم و آن "عدالت جنسیتی برای استیفای حقوق زنان" بود. تلاش ما به عنوان نماینده های مردم و البته هم جنسان خود، گنجاندن این بحث در قوانین بالادستی بود. به این معنی که زنان در پیشگاه قانون برابر دیده شوند و پیرو این "عدالت جنسیتی"  باید باور کنیم، زنانی در جامعه وجود دارند که به دلیل مشکلات موجود سرپرست خانوار شده‌اند. این زنان نیازمند کمک و حمایت قانون هستند. باید توجه کنیم که بسیاری از این زنان در فقر مالی و معنوی قرار دارند. در جامعه 60درصد از زنان امکان دستیابی به  تحصیلات عالیه دارند اما فقر فقط به این مسایل محدود نمی‌شود. باور کنیم که زنان کشور ما در بسیاری از موارد از فقر آموزشی و مهارت رنج می‌برند. ما اعتقاد داریم که زنان سرپرست خانوار نیازمند توانمندسازی در عرصه های اجتماعی و اقتصادی هستند. خواسته های زنان ما با توجه به مناطقی که زندگی می‌کنند، متفاوت است. برای مثال در مناطق مرزی گذران زندگی روزمره و داشتن توانایی اقتصادی برای زنان اهمیت دارد. در کلان شهرها و شهرهایی که زنان توقعات بیشتری دارند، باید جایگاه های مدیرتی در سطح کلان داشته باشند.

عدالت جنسیتی یک گام به جلو خواهد بود

سیاوشی: ما در فراکسیون زنان و 17 زنی که به مجلس ورود کردیم، سرفصل کار خود را "عدالت جنسیتی" قرار دادیم که در برنامه ششم توسعه با همه جنگ‌هایی که در کمیسیون و در صحن داشتیم و با وجود مخالفت هایی که در این زمینه داشتیم، خوشبختانه این موضوع به تصویب رسید. مخالفان این موضوع بر این تصور هستند که "عدالت جنسیتی" در مقابل "برابری جنسیتی" قرار دارد. خانم‌هایی که مدافع حقوق زنان هستند، معتقدند "عدالت جنسیتی" درجه کمتری از "برابری جنسیتی" است و به هرحال جامعه جهانی به دنبال برابری است و چرا با این وجود ما طرح عدالت را بیان کرده‌ایم. من به شخصه معتقد هستم که عدالت جنسیتی برای زنان ایرانی یک قدم اساسی و رو به جلو برای زنان خواهد بود. قطعا زنان در کرامت و ارزش والای انسانی سهم خود را دارند. قانون موظف است در باقی موارد از حقوق زنان، حتی در مواقعی که برای آن‌ها لزوم دفاعی در دادگاه می‌شود، دفاع کند.

طرح بازنشستگی 20 ساله زنان با تخریب عجیبی  ملغی شد

سیاوشی: من معتقد هستم مسایل حقوقی با تاکید بر مدل سازی از کشورهای پیشرفته نیازمند، بومی سازی است. ما همیشه از مخالفان دعوت کردیم در مسایل مربوط به "عدالت جنسیتی" حضور پیدا کرده و نظرات خود را مطرح کنند. ولی این مخالفت‌ها در قالب نقد نیست و گویا صرفا جهت اصل "مخالفت" با یک جریان مطرح می‌شود. زمانی که ما در مجلس طرح بازنشستگی 20ساله زنان را مطرح کردیم در بین نمایندگان به ندرت شاهد نقدهای مستقیم بودیم اما با تعجب بسیار شاهد بودیم این جریان با تخریب عجیبی در نهایت ملغی شد و بازهم گوشه ای از مطلابات زنان در مجلس عقیم شد.

خشونت ها علیه زنان  فقط جسمی و جنسی نیست ...

ذوالقدر: از مهم‌ترین دغدغه‌هایی که در سال‌ گذشته به عنوان یک زن نماینده در مجلس علاوه بر عدالت جنسیتی شاهد هستم، امنیت شغلی و اقتصادی است. با توجه به آمار بالایی که از زنان سرپرست خانوار در مجلس در دست داریم به این حقیقت پی می‌بریم که این قشر با توجه به مشکلات اقتصادی فراوان، نیازمند امنیت اجتماعی هستند. خشونت‌ها علیه زنان در سطح اجتماعی بسیار است. ما تصمیم داشتیم برای مقابله با این خشونت‌ها طرح دهیم اما دولت وعده‌ لایحه خشونت علیه زنان را به مجلس داده است و ما همچنان چشم به دست دولت برای دریافت چنین لایحه‌ای دوخته‌ایم و البته پیگیر هستیم تا سال آینده لایحه مذکور از سوی دولت و معاونت امور زنان تقدیم شود. مشکل نبود امنیت، سال‌هاست گریبان‌گیر زنان شده و فقط محدود به امنیت اقتصادی نیست و حتی  خشونت‌هایی که بر سر زنان کشور ما سنگینی می‌کند، تنها جسمی و جنسی نیستند. ممکن است مالی، رفتاری و حتی در فضای مجازی باشد. فاجعه اسیدپاشی‌هایی که در جامعه برای زنان اتفاق افتاد نمونه‌ای از خشونت‌های واضح علیه زنان بود.

واحد جامع اطلاعات زنان تشکیل می شود...

ذوالقدر: ما از آذر به بعد با وجود در دست داشتن برنامه ششم، بودجه و زمان‌بندی پرکاری که برای مجلس بود، سعی کردیم در برنامه ششم مواد مهمی را به نفع زنان در برنامه وارد کنیم و دولت را مکلف کردیم حدود 6میلیون از زنان سرپرست‌های خانوار را تحت پوشش خود قرار دهد. قرار است واحد جامع اطلاعاتی تشکیل شود و نیازهای اولیه این زنان که در مجموع شامل مسکن، مواد غذایی، هزینه‌های بهداشتی را برای آن‌ها تامین کند و پس از آن به این زنان مهارت‌آموزی لازم انجام شود که بتوانیم به امید خدا همه این تعداد را به درستی وارد بازار کار کنیم. بودجه این برنامه در 96 تصویب شده که با عملی شدن این برنامه کاهش آسیب‌های اجتماعی و امنیت این زنان تامین خواهد شد.

دولت را مکلف کردیم زنان خانه دار را تحت بیمه قرار دهد

ذوالقدر: در بحث تامین اجتماعی زنان، دولت را مکلف کردیم زنان خانه دار را تا پایان برنامه ششم توسعه تحت پوشش و سرپرستی خود قرار دهد و البته این زنان خانه‌دار داری سه فرزند به بالا هستند. در بحث عدالت جنستی به دنبال سهمیه ‌های برابر در تحصیل و اشتغال بودیم. در بسیاری از رشته ها و به خصوص پزشکی در مناطق محروم شکایت‌هایی داشتیم که زنان دارای سهمیه کمتری نسبت به مردان هستند.

چرا باوجود زنان توانمند از آنها درپست های کلیدی استفاده نمی شود

ذوالقدر: در بحث اشتغال و استفاده از زنان توانمند در پست‌های مهم و مدیریتی این بحث وجود دارد که چرا با وجود هزینه جامعه برای پرورش این زنان از آن‌‎ها به درستی استفاده نمی شود. دختران را به مدرسه می‌فرستیم. برای تحصیل و تربیت‌ آن‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنیم. چرا در پست‌های کلیدی از این افراد استفاده نمی شود؟ استفاده نکردن از زنان تحصیل کرده در پست‌های مهم یک ضرر اقتصادی است. چندی پیش هم در مراسمی از رییس جمهوری شنیدیم، "گذشت زمانی که زنان تنها در خانه به آشپزی و بچه‌داری بپردازند" با این دیدگاهی که از راس قوه مجریه در جامعه مطرح می‌شود باید جایگاه زنان را پیدا کنیم.

در بحث عدالت جنسیتی و عینی سازی آن‌ها چقدر به قوانین کمکی و اصلاحات حقوقی نیاز است؟

دولت قول داده لایحه منع خشونت علیه زنان را تقدیم کند

سیاووشی: به طور کلی ما برای اصلاح قانون نیازمند آن هستیم که به جنبه قانون‌گذاری و اجرایی و دادرسی ورود کنیم. عدالت جنسیتی دارای زیر شاخه های فراوان است. نمونه آن در بحث امنیت زنان دولت قول داده است لایحه منع خشونت علیه زنان را تقدیم کند و ما ایمان داریم با توجه به قوی بودن بدنه کارشناسی دولت لایق چنین لایحه‌ای هستیم. البته دولت پیش‌نویس اولیه این لایحه را انجام داده است که گفته شده نیاز به اصلاحاتی دارد و ما هم معتقدیم بهتر است این لایحه با دقت بیشتری تهیه و تقدیم شود.

با طرح های مربوط به زنان با بی انصافی برخورد می شود

سیاوشی: متاسفانه با طرح‌های مربوط به زنان در مجلس با بی‌انصافی برخورد می‌شود. در زمان بررسی بودجه، ما طرح 30درصدی سهم زنان از بودجه ورزش همگانی را مطرح کردیم اما رای نیاورد. بودجه توانمند سازی زنان را مطرح کردیم، رای نیاورد. به این معنی که با ورود به مسایل زنان هرچقدر تلاش می‌شود، صحبت می کنیم، توضیح می دهیم اما به سختی می‌توانیم موافقت صحن را به دست آوریم. من پیش از این هم گفته ام ما در مجلس 17 زن هستیم در مقابل یک لشکر مرد. از همین منظر است که برای تصویب طرح ها و پیشنهادها مربوط به جامعه زنان با مشکلات بسیاری مواجهیم.

براین اساس اگر مشکلات زنان در قالب لایحه‌ای از سوی دولت ارایه شود بهتر می‌توان موفقیت نسبی در مجلس به دست آورد. برای مثال در مورد خشونت علیه زنان مباحث زیادی مطرح شده است و همانطور که خانم ذوالقدر اشاره کردند خشونت تنها شامل خشونت های خانگی و فیزیکی نیست همین که شغل مناسب داده نمی شود خشونت علیه زنان است. مثالی واضح‌تر می زنم، دانشگاه شهید بهشتی در حال تکمیل کادر آموزشی است اما در بسیاری موارد زنان را حذف کرده اند و این مصداق بارز خشونت علیه زنان است.

هاشمی رفسنجانی از قول امام (ره) گفت زمان ماندن زنان در خانه گذشته است

سیاوشی: مسایل فراوانی در مورد خشونت های خانگی وجود دارد که لازم است احکامی برای آنها در نظر گرفته شود که البته در کنار احکام قانونی به آموزش و فرهنگ‌سازی هم بستگی بسیاری دارد. زنان با توجه به اینکه نیمی از جمعیت را تشکیل می دهند بدون حضور در جامعه نمی‌توانند توقع توسعه یافتگی داشته باشند اما در کشور ما متاسفانه با سوء استفاده از یکسری مسائل زنان سرکوب شده اند. خداوند آیت‌الله هاشمی رفسنجانی را رحمت کند در دیداری که با ایشان داشتیم با تاکید کردن بر سخنان امام (ره) گفتند، «زمان ماندن زنان در خانه‌ها گذشته است».

عده ای با تفسیر شخصی از دین می خواهند حقوق زنان را از آنها دریغ کنند

سیاوشی: متاسفانه شاهد هستیم عده ای با تفسیر شخصی از مسایل دینی، سعی می کنند این حقوق را از زنان دریغ کنند. من اعتقاد داریم حجاب به عنوان یکی از خطوط قرمز نظام باید حتی در ورزش هم رعایت شود. زنان باید بتوانند با حجاب وارد همه عرصه ها شوند.

ما با تکیه بر قوانین این جامعه و اصلاح آن‌ها بتوانیم حقوق زنان را استیفا کنیم. برای مثال درباره ازدواج کودکان در سن پایین وارد مذاکره با کمیسوین حقوقی _  قضایی شدیم و به جد معتقدیم که این مسئله نمونه بارز خشونت علیه کودکان است و توانستیم فتوای آن را از آیت‌‌الله مکارم شیرازی بگیریم و تلاش می کنیم تا سن ازدواج را به باالای 13 سال بیاوریم. این موضوع مشکلات زیادی را به وجود آورده است و ما امروز با معضلی مواجه هستیم که می بینیم یک دختر 13 – 14 ساله مطلقه و سرپرست خانوار است مشخصا این بار مسوولیت دولت را هم بیشتر می کند. ما می دانیم که کنوانسیون حقوق کودکان که 18 سال را برای ازدواج به رسمیت می‌شناسد مورد موافقت قرار نمی گیرد، البته این مسله در دوره مجلس نهم مطرح شد و اعضای مجلس به شدت با آن به مخالفت پرداختند. اما بهتر است موارد فقهی و مسایل حقوقی کشور را در نظر بگیریم تا این بچه‌ها کمترین آسیب ببینند.

جوک های فضای مجازی در مورد زنان مصداق خشونت علیه زنان است

بحث خشونت های خانگی مطرح شد و اورژانس اجتماعی اعلام کرد از 66 درصد اذیت و آزار زنان تنها 30 درصد گزارش می شود. فارغ از احکام حقوقی چرا در زمینه فرهنگی گامی برداشته نمی شود و اساسا چقدر آموزش ها در این زمینه لازم است؟ 

سیاوشی: به نظرم باید ما موضوع آموزش را پیش از مدرسه آغاز کنیم. امروز جوک هایی که در فضای مجازی در مورد زنان منتشر می شود خود نوعی خشونت علیه زنان است و نوعی بدآموزی برای رفتار کودکان ما در آینده است. لذا اصلاح مردسالاری جامعه باید قبل از مدرسه و در خانواده شروع کنیم. انتشار این جوک ها علاوه بر آنکه کودکان را در مسیر ادامه خشونت علیه زنان قرار می دهد موجب می شود تا مادری که در خانه زحمت می کشد و پرورش فرزندان را به عهده گرفته با انتشار این جوک ها به نوعی فرزندان را در مسیر ادامه این رفتارها ببیند درحالی که سیاست های ابلاغی رهبری و قانون اساسی مخالف این است. مضاف برآنکه رفتارهایی که امروز شاهد آن هستیم سست شدن بنیان خانواده را به دنبال دارد موضوعی که باید جدی گرفته شود.

سرکوب ها باعث شده که زیاد بشنویم کاش پسر بودم

سیاوشی: باید آموزش را از سنین پایین آغاز کنیم. به دخترانمان آموزش دهیم که به هویت زن بودنشان افتخار کنند و آن را یک امتیاز بدانند نه انکه سرکوب شوند و بعد آرزو کنند که ای کاش یک پسر بودم که متاسفانه این موضوع در جامعه امروزی ما به وفور یافت می شود. مهمتر از همه باید به مردان آموزش داده شود که پیشرفت و توسعه یافتگی را زن و مرد در کنار یکدیگر رقم می زنند.

متاسفانه در سیستم آموزشی ما علیرغم شعارهایی که مطرح می شود تاکیدی بر این موضوعات وجود ندارد. به هر صورت باید این موضوعات در آموزش و پرورش ساختاری شود تا ما شاهد اصلاح رفتار باشیم.

چقدر موانع فرهنگی سر راه زنان وجود دارد؟

ذوالقدر: در جامعه ما که از قبل مردسالارانه بوده است نیاز به فرهنگ سازی بسیاری دارد تا بتوانیم رفتارها رااصلاح کنیم و امروز اگر مشاهده می کنیم باوجودآنکه نیمی از جامعه را زنان تشکیل می دهند اما به دلیل همان تفکر مردسالارانه حضور زنان در پست های کلیدی بسیار کم است. متاسفانه این تفکر را از گذشته القا کرده اند که عرصه سیاست مردانه است و زنان نباید در آن حضور داشته باشند لذا باید تلاش کرد تا این تفکر و رویکرد را در جامعه تغییر داد و گام اول باید در مورد خود زنان صورت گیرد و باید خودباوری را در میان آنها تقویت کرد.

در تهران آن سهمیه 30 درصدی زنان در لیست این امکان را فراهم آورد تا تعداد بیشتری از زنان در مجلس حضور پیدا کنند اما در شهرستان ها واقعا زنان جنگیدند تا توانستند به مجلس راه پیدا کنند. لذا حرکت برای زنان در کشور ما آسان نیست بنابراین نیاز است با تلاش فراوان نوع نگاه و تفکر را در جامعه تغییر داد.

جالب است بگویم در دیداری که با هیات پارلمانی عراق داشتیم تعداد زنان در پارلمان این کشور 80 نفر بود و این به دلیل مسوولیت احزاب بود. به گونه ای که احزاب مکلف بودند حداقل از هر سه کاندیدا  یک کاندیدا باید زن باشد، این درحالی است که در کشور ما این موضوع نادیده گرفته شده است. حتی افغانستان و پاکستان هم این روند را دارند. قطعا چنین مجالسی می توانند موفق باشند.

با مجلس مردانه طرح های زنان بی نتیجه می ماند

ما وقتی می خواهیم یک طرح را به نفع زنان تصویب کنیم باید دائما بدویم وصحبت کنیم و حتی یک لحظه نتوانیم روی صندلی بنشینیم و نهایتا هم با یک اختلاف کم رای نمی آورد. وقتی از 290 نماینده فقط 17 نفر زن هستند مشخص است که کار برای زنان دشوارتر می شود.

جامعه از ما می پرسد شما برای زنان چه کردید و ما پاسخی نداریم، جز آنکه بگوییم همه تلاشمان را می کنیم اما وقتی مجلس مردانه است تلاش ها به خوبی نتیجه نمی دهد.

ما برای صحبت کردن هم دچار مشکل هستیم. وقتی فقط 6 درصد مجلس را زنان تشکیل می دهند مشخص است که برای نطق کردن هم شانس کمتری دارند و معمولا نوبت به آقایان می رسد تا صحبت کنند. در جریان استیضاح وزیر یا معرفی سه وزیر پیشنهادی دولت با وجود آنکه هر 17 زن مجلس برای نطق ثبت نام کرده بودند امااسم هیچ کدام در قرعه کشی بیرون نیامد.

هرچند کار در چنین شرایطی با دشواری های بسیاری مواجه است اما ما از هیچ تلاشی فروگذاری نمی کنیم و برای تغییر تفکر و نگاه در مجلس از آقایان دعوت می کنیم تا در جلسات فراکسیون شرکت کنند به ویژه وقتی طرح ویژه ای در دستور کار کمیسیون قرار می گیرد، این موضوع پررنگ تر می شود تا بتوانیم حمایت اکثریت مجلس را بدست بیاوریم و نمایندگان را برای رفع مشکلات جامعه زنان همراه کنیم.

چقدر توانستید این موج را علیه زنان بشکنید؟

برای حضور زنان در پست وزارت به روحانی نامه نوشتیم

ذوالقدر: کارنامه 9 ماهه مجلس نهم نشان می دهد فراکسیون زنان به خوبی توانسته است اقدامات مناسبی انجام دهد. ما نمایندگانی نبودیم که فقط روی صندلی ها بنشینیم و نظاره گر باشیم. برای حضور بیشتر زنان چانه زنی کردیم و زمانی که با معرفی سه وزیر پیشنهادی چند کرسی در دولت خالی ماند با شخص رئیس جمهوری صحبت کردیم تا در پست های موجود از زنان استفاده شود. خوشبختانه خانم «زهرا احمدی پور» به عنوان رئیس سازمان میراث فرهنگی معرفی و همچنین در مورد ریاست کتابخانه ملی برای اولین بار یک زن انتخاب شد.

ما حتی وقتی سه وزیر به مجلس معرفی شدند نامه ای به رئیس جمهوری نوشتیم و از او انتقاد کردیم چرا در میان این وزرا یک زن وجود نداشت و او قول داد در پست های بعدی حتما از زنان استفاده کند و این اتفاق افتاد و این ها همه حاصل پیگیری های فراکسیون زنان است. لذا امروز شاهد هستیم حضور زنان نسبت به قبل پررنگ تر شده است.

از وزیر کشور خواستیم درمورد اظهارات مشاورش به مجلس توضیح دهد

 سیاوشی: من در ادامه صحبت های خانم ذوالقدر بگویم ما زنانی هستیم که مسائل را هم زنانه می بینیم و هم مردانه. به عبارت دیگر در زمینه قانونگذاری ما از بعد ضد زن وارد نمی شویم. متاسفانه در دوره های قبل ما شاهد بودیم زنانی در مجلس حضور داشتند که قوانین ضد زن تصویب شده است و حتی می گفتیم ای کاش جای این زنان مردان به مجلس رفته بودند شاید این قوانین تصویب نمی شد و این جای تاسف بسیار است.

امروز هم ما در دولت شاهد حضور افرادی هستیم که در عین ناباوری عنوان می کنند زنان از قدرت تشخیص برخوردار نیستند، این درحالی است که خود این شخص یک زن است. ما در این رابطه از وزیر کشور خواسته ایم در مجلس حاضر شود و در مورد صحبت های مشاورش توضیح دهد. هرچند ما امروز می بینیم معاون فرماندار در نقطه ای مانند سیستان و بلوچستان یک زن است اما وجود چنین دیدگاه هایی در بدنه دولت می تواند تاثیر گذار باشد و توانمندی زنان را زیر سوال ببرد.

تخریب عجیب و غریب از سوی دستگاه های مستقر

سیاوشی: وقتی ما موضوع ازدواج کودکان را پیگیری می کردیم چنان جو تخریبی علیه ما به راه افتاده بود که بسیار عجیب و غریب بود و برخی عنوان می کردند که تاکنون چنین موضوعی بی سابقه بوده است و متاسفانه این جو تخریبی از سوی دستگاه های مستقر صورت می گرفت.

برای مثال همین افراد به ما می گفتند دخترانی هستند که مایل به ازدواجند و به همین دلیل از خانه فرار می کنند براین اساس نباید این قانون تصویب شود. من نمی دانم این چه استدلالی است چطور برای دختری که کمتر از 13 سال سن دارد و می خواهد به خاطر ازدواج از خانه فرار کند عقلانیت قائل می شوند و بر اساس آن مجوز اداره یک زندگی به او می دهند؟!

یا می گفتند باید مناطق گرمسیری را از این قاعده مستثنی کنید. استدلال های عجیب و غریبی که هیچ منطقی پشت آن نیست.

به هر صورت ما با فتوایی که از آیت الله مکارم شیرازی گرفتیم تلاش داریم تا این موضوع را به صورت قانون دربیاوریم و قطعا گام های موثر تری بر می داریم و اقداماتی هم انجام داده ایم که به علت برخی کارشکنی ها و سنگ اندازی ها ترجیح می دهیم فعلا آنها را رسانه ای نکنیم.