به گزارش خبرگزاری برنا، مستنصر قلی‌نژاد، سرپرست هیئت بررسی و شناسایی بخش سده، امروز چهارشنبه 16 فروردین 96، با بیان این مطلب گفت: «برنامه بررسی و شناسایی آثار تاریخی و فرهنگی بخش سده شهرستان قاینات، به‌منظور تهیه نقشه باستان‌شناختی و در ادامه دیگر بررسی‌های باستان‌شناختی اخیر در استان خراسان‌جنوبی، آغاز شد.»
او افزود: «بخش سده به‌لحاظ جغرافیایی در نواحی مرکزی قهستان واقع شده که محل تلاقی راه‌های شمال‌به‌جنوب و شرق‌به‌غرب این منطقه بوده است.»
به‌گفته این باستان‌شناس، با وجود اینکه منطقه قهستان و قاینات در دوران اسلامی از مناطق مهم شرق ایران به‌شمار می‌رفته‌اند، به‌علت کمبود پژوهش‌های باستان‌شناختی در جنوب خراسان اطلاعات مربوط به مکان‌های استقراری این منطقه بسیار محدود است.
قلی‌نژاد گفت: «چشم‌انداز طبیعی بخش سده را عمدتاً دشت‌های وسیع در غرب و تا حدودی شرق آرین‌شهر و مناطق کوهپایه‌ای و کوهستانی در نوار شمالی بخش سده تشکیل می‌دهد.»
او اظهار کرد: «ازآنجاکه تقریباً تمام آب‌های جاری این منطقه پس از گذر از رودها و کانال‌های منطقه سده به ده محمدآباد در غرب این بخش وارد می‌شوند، گروه بررسی باستان‌شناختی منطقه سده، با درنظر داشتن شاخصه‌های زیستی‌طبیعی و همچنین منابع تاریخی محدود، برنامه بررسی را آغاز کرد.»
سرپرست هیئت بررسی و شناسایی، با اشاره به اینکه آثار ثبت‌شده این بخش تا پیش از آغاز پروژه شامل 9 اثر تاریخی و اسلامی بود، تصریح کرد: «در این بررسی شمار آثار شناسایی‌شده تابه‌امروز به بیش از 100 اثر تاریخی و فرهنگی بالغ می‌شود که عمدتاً در نواحی دشت قرار گرفته‌اند.»
این باستان‌شناس، محوطه‌ها، سازه‌های دفاعی، سازه‌های آبی و بادی و بناهای مسکونی و مذهبی را فراوان‌ترین آثار حاصل از این برنامه شناسایی و بررسی باستان‌شناختی در بخش سده عنوان کرد.
او گفت: «مهم‌ترین داده‌های منقول این بررسی را تراشه‌های سنگی و سفال‌های پراکنده بر سطح محوطه‌ها و تپه‌ها تشکیل می‌دهند که از نظر فناوری ساخت به دوران پیش از تاریخی تا متأخر اسلامی بازمی‌گردند.»
به‌گفته او، طبقه‌بندی و تحلیل این یافته‌ها در آینده چشم‌انداز بهتری از سابقه تاریخی منطقه سده به‌خصوص در دوران تاریخی و اسلامی، نحوه شکل‌گیری استقرارها و آثار تاریخی و شکل ارتباط بین مناطق ترسیم خواهد کرد.
قلی‌نژاد اضافه کرد: «نتایج این بررسی می‌تواند در حفظ و مدیریت صحیح میراث‌فرهنگی و تاریخی منطقه و برنامه‌ریزی در این زمینه راهگشا باشد.»
برنامه بررسی و شناسایی آثار تاریخی و فرهنگی بخش سده شهرستان قاینات استان خراسان‌جنوبی با مجوز ریاست پژوهشگاه انجام می‌گیرد.