به گزارش خبرگزاری برنا،اقدس کرم پورگفت: پس از بارندگی‌های اخیر در محدوده شهر تاریخی تون و فرونشست زمین در بخشی از محدوده محله تاریخی سادات، از محلات پنجگانه شهر تاریخی، این سازه‌های زیرزمینی نمایان شده است.
وی افزود: این سازه‌های منحصر بفرد از مهمترین سازه‌های معماری بومی و تاریخی این شهر بوده که به پایاب موسوم است.
سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فردوس اظهارکرد: پایاب محل دسترسی به آب قنات در حیاط خانه‌ها و مساجد است و نمونه‌های عمومی آن نیز در شهرهای کویری به چشم می‌خورد.
کرم پور گفت: الگوی معمول آن هشتی است که با اتاق ترکی یا کلمبه پوشانده و در مسیر قنات در مرکز آن یک حوض ساخته می‌شود.
وی ادامه داد: نکته اقلیمی، هوای بسیار خنک آن در تابستان است که علاوه بر استفاده به عنوان یخچال برای نگهداری مواد غذایی، در مواردی برای خواب نیم روزی نیز مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فردوس گفت: از جمله اقدامات صورت گرفته شروع آواربرداری و پاکسازی این پایاب جهت انجام عملیات مرمتی و حفاظتی آن است.
کرم پور یادآورشد: با توجه به قدمت تاریخی شهرتون و سابقه سکونت 5000 ساله در منطقه، انجام مطالعات و کاوش‌های باستان‌شناسی برای روشن شدن زوایای ناشناخته تمدن تاریخی تون، فردوس از مهمترین برنامه‌های پژوهشی پایگاه شهر تاریخی تون است.