به گزارش خبرگزاری برنا از لرستان ،در سال 1384 بود که عملیات آزادراه خرم-زال به عنوان یک پروژه بزرگ در استان لرستان و مشترکا خوزستان شروع شد.این پروژه در سال 1389 با حضور رئیس دولت وقت افتتاح شد تا استان لرستان هم از خان نعمت عدالت دولت بی نصیب نماند.بنظر میرسد باتوجه به اینکه همواره مشکل این استان معضل بیکاری و بطورکلی مشکل اقتصادی بوده و هست و بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی این استان آنطور که شایسته آن بوده است مورد عنایت دولت ها نبوده است، اجرای پروژه ای به این عظمت می بایست حداقل بخشی از مشکلات اقتصادی ابن استان را حل کند. در این نوشتار سعی بر آن است که به جنبه های اقتصادی این طرح و دستاورد اقتصادی آن برای استان لرستان اشاراتی شود و جنبه فنی آن را کنار خواهیم گذاشت. بدین منظور لازم است ابتدا مختصری درباره اهداف و ویژگی های این پروژه گفته شود و د ادامه نقش بخش خصوصی در توسعه اقتصادی در استان بخصوص در این پروژه بررسی می شود. هزینه ساخت این آزاد راه 150 میلیارد تومان بوده است که 50 درصد آن توسط بخش خصوصی و 50 درصد آن توسط دولت وقت تامین شد.
اهداف این پروژه چه بوده است؟!
چقدر به این اهداف دست یافته شده است و چقدر از معضل بیکاری استان لرستان حل شده است؟!
همانطور که در آن زمان گفته شد هدف از احداث این آزاد راه کاهش تصادفات،کاهش زمان سفر،صرفه جویی 400 میلیارد تومانی در کاهش سوخت و ... اما بنظر می رسد که به دلیل قیمت بالای عوارض این مسیر رانندگان خیلی تمایلی به عبور از این مسیر نداشته باشند و به نظر نمیرسد اهداف بالا به طور کلی ارضا شده باشند.
اما احداث این آزادراه چه دستاوردهایی برای استان لرستان داشته است؟!
نابودی بیش از دو هزار هکتار از عرصه های طبیعی استان لرستان،بویژه اینکه این آزادراه از نقاط بکر و جنگل های بلوط عبور کرده است! عدم جبران خسارت وارده به منابع طبیعی و احیای جنگل های از بین رفته،خشک شدن بخشی از چشمه های موجود در مسیر در اثر عملیات راه سازی و انفجار، تصرف ده ها هزار هکتار زمین کشاورزی،و اما بدتر از همه فشار مضاعف اقتصادی به مردم شهرستان پلدختر،معمولان، ملاوی و سایر بخش های موجود در مسیر به علت اینکه بیش از 95 درصد مردم این شهرستانها در مسیر قدیم بوده اند.حال سوال اینجاست در عوض اینهمه مشکلات چقدر به اقتصاد این استان در اثر احداث این آزادراه کمک شده است؟و چقدر از درآمد عوارض آزادراه به این استان اختصاص داده شده است!؟
بر طبق قرارداد عوارض آزادراه به مدت 18 سال به بخش خصوصی تعلق می گیرد. حال قبل از اینکه به درآمد آزادراه بپردازیم بد نیست به قرارداد نفتی دارسی هم اشاره ای کنیم و آنرا با بخش خصوصی که در آزادراه سرمایه گذاری کرده است مقایسه کنیم!
قرارداد نفتی دارسی در خرداد سال 1280 بین ایران و دارسی از کشور امپریالیسم انگلستان بسته شد.به موجب این قرارداد دارسی به مدت 60 سال از معادن نفت ایران می توانست استخراج کند و فقط 16 درصد حاصل از آن را به ایران بابت حق الامتیاز پرداخت کند البته بعلاوه سالیانه بیست هزار لیره. گرچه دارسی به معنی دقیق کلمه کارگران ایران را استعمار و استثمار کرده بود ولی در کنار آن مجبور به توسعه اقتصادی شهر مسجد سلیمان هم شد به طوریکه این شهر،شهر اولین ها نام گرفت. یا مثلا بیابان آبادان را به شهر آبادان تبدیل کرد.اما آزادراه خرم زال چه برای لرستان به بار آورد؟! گرچه مقیاسه این دو شاید درست نباشد ولی بحث در اینجا نگاه بخش خصوصی و دارسی به چپاول حق محرومان است که ظاهرا خیلی نمیتوان تفاوتی بین آنها قائل شد.
شاهد این ادعا محاسبه درآمد آزادراه به مدت یکسال به صورت تقریبی است. در یکی از آمارهایی که رئیس بخش خصوصی آزادراه خرم-زال در محاسبه ای به ایرنا داده است، ایشان اذعان کرده اند که در طی یکماه در طول 24ساعت به طور متوسط 24هزار تردد به انجام رسیده است. حال اگر فرض کنیم تمام این وسایل نقلیه از نوع سواری بوده اند (12000تومان برای هر سواری) درآمد سال گذشته آزادراه با این حجم ترافیک عبوری 103 میلیارد و 680 میلیون تومان می شود. توجه شود پیش تر اشاره کردیم که بخش خصوصی 75 میلیارد تومان هزینه کرده است و به مدت هجده سال درآمد حاصل به او تعلق می گیرد.
شایسته است که حداقل بخشی از این درآمد صرف توسعه اقتصادی استان لرستان بویژه در شهرستان های پلدختر و معمولان و بخش های تابعه آن شود که در اثر احداث این آزاد راه متضرر شده اند و مسئولین می بایست اقدام عاجل در خصوص گرفتن حق این مردم مورد ظلم قرار گرفته اجام دهند. باید تجدید نظر اساسی درمورد این قرارداد صورت گیرد زیرا که با ادامه این قرارداد به این شکل عدالت به معنی دقیق کلمه قضا می شود. در محدود دفعاتی هم که این استان مورد توجه دولتمردان قرار میگیرد خواسته یا ناخواسته بیشتر متضرر می شود تا اینکه منفعت ببرد.
نوشته:مرتضی البرزی مقدم