به گزارش خبرگزاری برنا، امروز (جمعه، ۱۵ اردیبهشت‌ماه) در سرای اهل قلم سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از کتاب «پرده‌نشینان عهد ناصری» با موضوع نقش زنان و تأثیر آن‌ها در تحولات سیاسی و اجتماعی دوره قاجار رونمایی شد.
در این مراسم، پریسا کدیور - نویسنده کتاب «پرده‌نشینان عهد ناصری» - با اشاره به ضعف اطلاعات و اسناد باقی‌مانده در حوزه زنان در روایت‌های تاریخی، گفت: این کتاب با رویکرد تاریخ‌نگاری اجتماعی، مطالعه مستقیمی روی توده زنان در دوره قاجار دارد و در شش فصل تنظیم شده است.
او ادامه داد: یک فصل از این کتاب، به شبکه خانوادگی قدرت قاجار اختصاص دارد که چطور پادشاهان قاجار با ازدواج‌های سیاسی توانسته‌اند یک سلسله قدرتمند خانوادگی ایجاد کنند. از این نظر، نقش اعمال قدرت زنان در مناصب سیاسی، مهم بوده است.
این پژوهشگر در ادامه گفت: در فصل دیگر کتاب سعی کرده‌ام موقعیت زنان قاجار را در اجتماع نشان دهم. در آن دوره و در این زمینه، ما با یک دوگانه حقوق جمعی و فردی مواجه بوده‌ایم. مثلا در آن زمان، زنان روستایی از نظر حقوق اجتماعی وضعیت بهتری نسبت به زنان شهری داشتند و راحت‌تر و آزادتر به فعالیت‌های اقتصادی و خانوادگی می‌پرداختند. آن‌ها به راحتی اسب‌سواری می‌کردند و از این حقوق برخوردار بودند؛ اما در حوزه فردی، زنان شهری از حقوق بالاتری برخوردار بودند.
کدیور با اشاره به نقش زنان در نهضت تنباکو، اظهار کرد: در بخشی از کتاب «پرده‌نشینان عهد ناصری» به زنان نامدار دوره قاجار پرداخته شده است.
او گفت: من در این کتاب سعی کرده‌ام از داستان‌سرایی‌های مرسوم از حرم‌سراها فاصله بگیرم. همچنین سعی کرده‌ام زنان هنرمند، روزنامه‌نگار و فعال اجتماعی آن روزگار را شناسایی و معرفی کنم. تلاش کرده‌ام با کنار هم قرار دادن اطلاعات و اسناد به‌شکل یک پازل، تصویر روشنی از نقش زنان در عهد قاجار ارائه دهم.
این نویسنده در بخش دیگری از سخنانش، به کمبود اطلاعات و اسناد در حوزه تاریخ‌نگاری زنان اشاره کرد.
در ادامه این نشست، اصغر احمدی - منتقد و پژوهشگر - گفت: کتاب «پرده‌نشینان عهد ناصری» موضوع مهم زنان را مورد توجه قرار داده است. زنانی که با وجود تأثیرشان، نقش آنان در تحولات اجتماعی دیده نشده و متأسفانه هنوز هم نگرش ما به زنان دچار تحول نشده است.
او با اشاره به غایب بودن زنان در بسیاری از عرصه‌های اجتماعی، ادامه داد: بیشترین اشتغال زنان در حوزه نشر است، اما در حوزه‌های دیگر، زنان غایب هستند. وقتی هم که صحبت از اشتغال می‌شود، متأسفانه در تریبون‌های رسمی علنا می‌گویند زنان کار می‌خواهند چه کار؟! اگر هم بحث اشتغال جوانان را مطرح می‌کنند منظورشان اشغال مردان است نه زنان.
او درباره وضعیت زنان در عهد قاجار و همچنین رویکرد پریسا کدیور در نگارش کتابش، گفت: ازدواج‌های مصلحتی و سیاسی در دوره قاجار، یکی از پایه‌های تحکیم حکومت بوده و به این موضوع در کتاب به خوبی پرداخته شده است. کتاب «پرده‌نشینان عهد ناصری» نگاه خوبی به اندرونی حکام قاجار داشته است و توانسته از دل تاریخ مردانه، برخی عناصر زنانه را بیرون بکشد. با خواندن این کتاب به یک نگرش نسبی از مردان و زنان عهده قاجار دسترسی پیدا می‌کنیم.
احمدی در بخش دیگری از سخنانش، بیان کرد: برخلاف خواسته نویسنده این کتاب که می‌خواسته اطلاعاتی از بافت اجتماعی زنان در دوره قاجار به ما بدهد، در حوزه خواص باقی مانده است. البته نویسنده ناگزیر بوده، چون اطلاعات و اسناد زیادی در این حوزه وجود ندارد.
او همچنین اظهار کرد: نویسنده این کتاب به کارش، اشراف داشته و صرفا نقل‌کننده مطالب دیگران نبوده است. نویسنده با تأمل و علاقه به سراغ مطالب رفته است، اما بحث روش پژوهش کتاب مشخص نیست و احساس می‌کنم مشخص شدن روش پژوهش برای کتاب لازم است. گرچه عنوان کتاب جذاب است، ولی مناسب نیست، چون فکر می‌کنم حق مطلب را ادا نمی‌کند، چون تحولات اجتماعی زنان فقط به عهد ناصری مربوط نمی‌شود.
این نویسنده در پایان، با ابراز خرسندی از انتشار این کتاب افزود: در این کتاب به موضوعی پرداخته شده که در جامعه ما حداقل به بخشی از آن روی خوش نشان داده نمی‌شود و در این جامعه، شهامت می‌خواهد که کسی به سراغ این‌گونه مضامین برود.
در بخش دیگری از این مراسم، مهشید شهیدی به ویژگی‌های بارز کتاب یادشده اشاره کرد و گفت: در حوزه مطالعات تاریخی، صدای مردان بیشتر از زنان و در حوزه زنان هم بیشتر صدای زنان طبقه بالا جامعه شنیده می‌شود، اما در این کتاب، صدای زنان طبقه پایین جامعه هم شنیده می‌شود.
او افزود: ما در این کتاب، توازنی را در طرح مسئله زنان در حوزه‌های عمومی و خصوصی و تأثیر آن‌ها در تحولات اجتماعی شاهد هستیم. همچنین در این کتاب، حضور و نقش زنان را در مناسبات سیاسی و اقتصادی می‌بینیم، بویژه زنان ایلیاتی و عشایر که در حوزه اقتصاد خانواده بسیار تأثیرگذار بودند.
نسرین مهاجرانی و اسفندیار زندپور از دیگر سخنرانان این مراسم بودند.