به گزارش خبرنگار برنا از اهواز، در مسجدسلیمان نیز اماکنی چون وُرک شاپ، دبیرستان صنعتی ارتش، باشگاه کاوه، باشگاه ایران و... جز اماکنی بود که قابلیت ثبت میراث فرهنگی داشتند اما متاسفانه وُرک شاپ و دبیرستان صنعتی ارتش کاملاً تخریب و زمین آن به فروش رسید و اگر نبود تلاش اهالی بازار چشمه علی تا امروز باشگاه کاوه نیز به همان درد دچار می شد.
شنیده ها حاکی از آن است باشگاه تاریخی ایران با سابقه ای حدوداً 70 ساله که پس از انقلاب به جهاد کشاورزی واگذار شده بود قرار است بابت بدهی های حدوداً دو نیم میلیارد تومانی اداره جهاد کشاورزی به اداره تامین اجتماعی به مزایده گذاشته شود و تاریخ این مزایده نیز اواخر خرداد 1396 تعیین شده است و بدین ترتیب قرار است یکی دیگر از آثار قدیمی این شهرستان به ورطه نابودی کشیده شود.
باشگاه موسوم به ایران پیش از توسعه باشگاه مرکزی و ایجاد تالار سینما و آمفی تئاتر و فضای جنبی در دهه پنجاه، محوری ترین باشگاه و کانون تجمع مدیران و کارمندان نفت به حساب می آمد. این باشگاه که به دلیل وجود امکانات تفریحی و ورزشی و هنری به اصطلاح CLUB خوانده می شد را می توان نمونه ای موفق و هم عرض سراهای محله و فرهنگسراهای امروزی خواند.
باشگاه ایران پس از انقلاب در اختیار جهاد سازندگی قرار گرفت و پس از سالها متروکه بودن تبدیل به رستوران وتالار جشن گردید که پس از چندی به کلی تعطیل و امروزه به صورت متروکه در وضعیت اسفناکی رها شده است.
دبیر و سخنگو انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان با ابراز نگرانی از سرنوشت نامشخص بسیاری از بناهای با ارزش باقی مانده پس از کشف نفت در مسجدسلیمان که یک نفت-شهر مهم محسوب می شود، گفت: مسجدسلیمان به عنوان اولین شهری که در خاورمیانه شاهد کشف نفت بود و تا به امروز تاسیسات قابل توجه ای از آن دوران برجای مانده و همچنین یکی از شهرهای اولین ها محسوب می شود جایگاه آن را دارد تا در زمینه توسعه گردشگری صنعتی فعال باشد.
مجتبی گهستونی افزود: گردشگری صنعتی در قالب بازدید از محله ها و بناهای صنعتی جای می گیرد؛ رویکردی که توسعه آن سال ها است از سوی کشورهای صنعتی جهان و در راستای افزایش سرانه درآمدها مورد توجه قرار گرفته است.
وی بیان کرد: گردشگران صنعتی به توانمندسازی جوامع محلی کمک می کنند. واحدهای صنعتی کوچک به ویژه در عرصه صنایع غذایی و محصولات بهداشتی نیز می توانند با برگزاری تورهای گردشگری محصولات تولیدی خود را به بازار معرفی کرده و از این طریق در راستای بازاریابی گام بردارند.
این فعال میراث فرهنگی اظهار کرد: مسجدسلیمان نمونه کامل یک شهر توسعه نیافته است. از جمله شهرهایی است که روزگار باشکوه خود را پشت سر گذاشته و دولت ها از آن نهایت بهره را برده و اکنون به حال خود رهایش کرده اند. از کلیه مسئولان انتظار می رود برای واگذاری عجولانه باشگاه ایران تصمیم های غیر منطقی نگیرند. در فضایی تخصصی و منطقی به منظور حفظ و سرمایه گذاری و درآمدزایی مادی و معنوی از این مجموعه ارزشمند تاریخ این کشور بیشتر بکوشند.
دبیر و سخنگو انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان در ادامه تاکید کرد: وجود این باشگاه ها و بناهای نظیر باعث حفظ هویت تاریخی، تقویت خاطرات جمعی و ایجاد حس تعلق به مکان گشته و بدین طریق شهر مسجدسلیمان را به شهری با معنا تبدیل می کند.
گهستونی گفت: در حال حاضر که چهره آشفته و به هم ریخته شهر به سبب وجود ساخت و سازهای بی ضابطه و بدون سبک و منطقی مناسب، بار منفی بصری و روانی را به هر بیننده ، باشنده و رهگذر القا می کند، تکنیک های اجرایی و راهکارهای طراحی این بنا می تواند الگوی مناسبی به منظور شکل گیری معماری بومی و توامان پیشرفته شهر مسجدسلیمان باشد.
همچنین یک کارشناس ارشد معماری، مدیر موزه مسجدسلیمان عنوان کرد: باشگاه ایران یا همان تالار-رستوران حامد، فضایی فرهنگی ورزشی تفریحی ساخته عصر پهلوی و یکی از منحصربه فرد ترین بناهای تاریخ معاصر و تاریخ معماری مدرن ایران است. این مکان متروکه که روزگاری فضایی عمومی سرزنده و قرارگاه مهم شهری محسوب می شد، شوربختانه در شرف ابتلا به سرگذشت تلخ مجموعه ورک شاپ های شرکت نفت قرار دارد.
شهرام امید افزود: این بنا و بهتر است بگوییم مجموعه بنا، که هم اکنون در وضعیت نابسامان وخطرناکی به صورت متروکه رها شده و به رغم اینکه کلیت کالبدی بنا با وجود مداخلات گوناگون حفظ شده، اما فقدان نگهداری و سرویس، نفوذ آب به بخشی از فضاها و انبوه نخاله و زباله، به طرز دردناکی به تاریخ، اصالت و کاربری آن لطمه زده اما از عظمت و شکوه بنا کم نکرده است.
وی بیان کرد: باشگاه ایران پیش از انقلاب با توجه به اینکه در مرکز شهر مسجدسلیمان قرار گرفته بود دارای عرصه ای وسیع و ساختمان بزرگ با امکانات کم نظیر بود و از فضاهای همچون آمفی تئاتر و سینما، سالن بیلیارد، انواع سالن تجمع، فضای اداری، ایوان، رستوران، کافی شاپ، باغ و فضای سبز برخوردار بود.
این بنا چه به لحاظ گونه بندی و چه از لحاظ ریخت شناسی یکی از بناهای مهم معماری مدرن و یکی از بی نظرترین بناهای سازمانی و جزو میراث مسلم تاریخی صنعتی و اجتماعی ایران و خاورمیانه محسوب می شود. بیش از خود بنا درجه اهمیت کاربران فضا و سطح بالای خدمات رفاهی ارایه شده در مسجدسلیمان هفتاد - هشتاد سال پیش نشانگر سطح رفاه عمومی و امکانات پیشرفته این شهر بوده است. پیش از احداث اولین فرهنگسرا در اواخر دهه پنجاه خورشیدی در کشور، این باشگاه ها اولین فرهنگسراها و باشگاه های فرهنگی ورزشی کشور محسوب می شوند.
شهرام امید در پاسخ به این پرسش که پیشنهاد شما در مقابل گزینه واگذاری وتخریب باشگاه ایران چیست؟ گفت: این بنا از لحاظ محتوا و قدمت و معماری و مباحث اجتماعی مسلما و قطعا و موکدا جزو میراث تاریخ صنعت ایران، صنعت نفت خاورمیانه محسوب شده و هرگونه تخریب یا تغییر کاربری آن مشمول پیگیری قانونی و موجب پیامدهای فاجعه بار فرهنگی، بین المللی و اجتماعی عمیقی خواهد شد.
وی تاکید کرد: مجموعه شهروندان، دوستداران میراث فرهنگی و سازمان های مردم نهاد به عنوان ستون فقرات شهروندی، تمام تلاش خود را برای جلوگیری از این تخریب تا حصول نتیجه و ترجیحا خلع ید مخربان به عنوان گزینه ای نهایی مدنظر خواهند داشت. طبق قانون صرف مالکیت نمی تواند باعث مداخله غیر قانونی در بناهای ثبت شده جزو بناهای تاریخی و ثبت ملی و یا در حال ثبت شود. ضمنا باشگاه ایران هم اکنون جزو بناهای شناسایی شده محسوب شده و برای ثبت در فهرست آثار ملی قرار داشته و مراحل ثبت آن در پروسه اقدام ارزیابی می شود.
امید اظهار کرد: با توجه به حفظ کلیت این مجموعه، اگر در بهترین حالت و سرنوشت آن حفظ و احیای کاربری این بنا را مدنظر قرار بدهیم، سازمان تامین اجتماعی می تواند ضمن حفظ و مرمت این بنا، آن را جهت رفاه کارکنان و بهره وران بازنشسته و مستمری بگیران تامین اجتماعی و سایر اقشار جامعه اختصاص داده و به عنوان سرمایه سازمان به آن به چشم درآمد و سرمایه ای پایدار بنگرد.
این کارشناس ارشد معماری تصریح کرد: این بنا می تواند با حفظ کاربری فرهنگی به عنوان مجتمعی رفاهی – فرهنگی نظیر فرهنگسرا یا به عنوان موزه و یا مجموعه سالن اجتماعات و جلسات تخصصی و رویدادهای فرهنگی به صورت اجاره یا اجاره به شرط تملیک به نهادهای دولتی و یا بخش خصوصی واگذار شود. مشخصا این بنا می تواند به عنوان بخشی از موزه های نفت توسط وزارت نفت تملک و یا به عنوان فرهنگسرای شهر توسط مدیریت شهری مورد اجاره یا اجاره به شرط تملیک واقع شود.