به گزارش گروه ورزشی خبرگزاری برنا، آسیب‌های اندام تحتانی مانند "رباط صلیبی قدامی" در ورزشکاران بسیار رایج است. یکی از عوامل این آسیب‌ها، میزان زاویه ولگوس در حین اجرای حرکات ورزشی است که باعث ایجاد آسیب‌های غیر برخوردی در "رباط صلیبی قدامی" می‌گردد.
انحراف مفصل به داخل در زمانی که لگن در پوزیشن فلکشن است و معمولا با یک اداکشن در لگن و همچنین چرخش خارجی لگن همراه است را ولگوس زانو می نامند. در زانو دراین حالت یک ابداکشن و چرخش خارجی رخ می‌دهد.
مطالعه بر روی تمرینات مداخله ای اصلاح این الگوها در افراد مستعد آسیب دیدگی “رباط صلیبی قدامی” به دلیل نقص‌های عصبی عضلانی شایع، می‌تواند نقش کمک کننده ای در طراحی برنامه پیشگیری از آسیب مذکور داشته باشد.
نقص ولگوس (غلبه لیگامانی) یکی از شایع ترین نقص‌های عصبی و عضلانی می‌باشد و زمانی اتفاق می‌افتد که استراتژی‌های کنترل عصبی و عضلانی استفاده شده نتواند پایداری پویای لازم برای مفصل زانو را فراهم کند. در نتیجه میزان زیادی از عکس العمل زمین هنگام فعالیت‌های ورزشی توسط لیگامان‌های زانو جذب می‌شود و این امر موجب قرارگیری زانو در وضعیت والگوس می‌گردد، بر همین اساس آنرا نقص ولگوس می‌نامند.
نقص‌های کنترل عصبی و عضلانی، شامل الگوهای نامناسب فعال سازی و قدرت عضلانی‌اند که در ناحیه تنه و اندام تحتانی تعریف شده است و منجر به افزایش بارهای وارده به رباط صلیبی قدامی‌و مفصل زانو، در هنگام انجام حرکات ورزشی می‌شوند .یکی از این نقص‌های کنترل عصبی عضلانی، اختلال عملکرد ناحیه مرکزی بدن می‌باشد.
این اختلال به بصورت کنترل و هماهنگی ناکافی، جهت مقاومت در برابر اینرسی تنه، هنگام فرود تعریف می‌شود. در طی حرکات فرود، چرخش و کاهش شتاب، حرکت تنه در زنان ورزشکار مبتلا به این نقص، بسیار بیشتر و به صورت زاویه دار است، به طریقی که حرکت تنه تحت تاثیر اینرسی تولید شده قرار گرفته و عملکرد عضلات ناحیه مرکزی در کنترل تنه، نقش ناچیزی پیدا می‌کند.
کنترل نامناسب در ناحیه مرکزی و نقص در توانایی تقسیم نیروها، منجر به حرکت بیش از حد تنه، به خصوص در صفحه فرونتال، همراه با افزایش نیروهای عکس العملی زمین و ولگوس در مفصل زانو می‌شود. همچنین کاهش پیش فعالیت عضلات تنه و ران، منجر به وضعیت خم شدگی طرفی تنه شده که این حالت نیز احتمال ایجاد ولگوس زانو را افزایش می‌دهد.
در این شرایط محدود کننده‌های عضلانی، قادر به جبران و خنثی کردن نیروهای افزایش یافته نبوده و آسیب‌های زانو رخ می‌دهد. جابجایی تنه در زنان ورزشکار، از جمله اصلی ترین عوامل آسیب‌های زانو است. همچنین ولگوس زانو و حرکات طرفی تنه حین فرود، در زنان آسیب دیده در مقایسه با زنان سالم بیشتر و کنترل در تنه در صفحات ساجیتال و فرونتال کمتر است.
با توجه به ارتباط بین ثبات دهنده‌های تنه، مفصل ران و کنترل عصبی و عضلانی ناحیه مرکزی بدن با مکانیسم آسیب رباط صلیبی قدامی‌در زنان گزارش شده است که برنامه‌های تمرینی ثبات مرکزی، شامل تمرینات حسی عمقی و اغتشاش و اصلاح نوسانات بدن، در کاهش وقوع آسیب‌های غیر تماسی رباط صلیبی قدامی‌موثر است .
تمرینات ثباتی عملکردی، شامل حفظ انقباضات عضلات ناحیه مرکزی در وضعیت‌های گوناگون است. ورزشکار در این وضعیت‌ها، ملزم به حفظ راستای طبیعی و خنثی ستون فقرات، بر روی سطوح پایدار و ناپایدار می‌باشد.
این تمرینات اغلب با هدف بهبود عملکرد، کاهش احتمال وقوع آسیب دیدگی و بهبود کنترل عصبی و عضلانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگرچه پژوهش‌های معدودی، تاثیر تمرینات ثبات مرکزی را در آسیب‌های غیر تماسی رباط صلیبی قدامی‌بررسی کرده اند ، ولیکن همین پژوهش‌های محدود، گزارش کرده اند که برنامه‌های تمرینی عصبی عضلانی ترکیبی، در کاهش ولگوس زانو (به عنوان یکی از مکانیسم‌های وقوع آسیب رباط صلیبی قدامی) موفق بوده اند.
عضلات ثبات مرکزی:
ثبات عبارت است از کنترل پاسچر و حرکات مرکزی بدن. هدف از تمرینات ثبات مرکزی تقویت عضلات عمقی شکمی‌که در ارتباط با ستون فقرات، لگن و شانه هستند و در نگهداری خوب پاسچر و بهبود عملکرد حرکات دست و پا موثر هستند.
داشتن عضلات مرکزی قوی در بهتر دویدن و پیشگیری از آسیب تاثیرگذار است. تقویت عضلات تنه باعث کنترل بهتر قدرت و همکاری در حرکات مهره‌ها می‌شود، همکاری بهتر در عضلات مرکزی احتمال آسیب‌های وضعیت‌های بر پاسچر را کاهش می‌دهد. توانایی حفظ پاسچر خوب هنگام فعالیت و دویدن باعث حفاظت ستون مهره‌ها و ساختار اسکلتی و افزایش دامنه حرکتی و کاهش نیروهای غیرنرمال بر بدن می‌شود.
عضلات core را می‌توان به صورت جعبه ای از عضلات سطح داخلی شکم درنظر گرفت، که شامل ۴ گروه عضلانی اصلی می‌شود. این عضلات شامل: عرضی شکمی، عضله چندسر، عضله دیافراگم و عضله کف لگن است.
در این پژوهش 11 نفر ورزشکار زن حرفه ای اسکواش شامل 7 نفر از اعضای تیم ملی و 4 نفر از بازیکنان حرفه ای ایران دارای رنکینگ کشوری مورد بررسی قرار گرفته‌اند. نمونه‌ها از طریق نمونه‌های در دسترس انتخاب شدند. این بازیکنان با میانگین سنی ۲۱.۸ سال و انحراف معیار ۶.۳۵ سال وارد مطالعه شدند. کوچکترین فرد مطالعه شده ۱۳ سال و بزرگترین فرد ۳۰ سال داشت. میانگین قد افراد مورد مطالعه ۱۶۳.۷ سانتیمتر با انحراف معیار ۶.۳۸ سانتیمتر بود. کوتاهترین قدترین فرد ۱۵۴ سانتیمتر و بلند قدترین ۱۷۲ سانتیمتر بود.
میانگین وزن افراد قبل از شروع تمرینات (مداخله مورد نظر)۶۱.۲ کیلوگرم با انحراف معیار ۷.۲ کیلوگرم بود. پس از شش هفته انجام تمرینات ورزشی وزن افراد تغییر چندانی نداشت. میانگین وزن افراد ۶۲.۰۳ کیلوگرم با انحراف معیار ۸.۶ کیلوگرم بود. قبل از انجام تمرینات سنگین وزن ترین فرد ۷۵.۳ و سبک وزن ترین فرد ۴۸.۲ کیلوگرم بود. پس از انجام تمرینات سبک وزن ترین فرد ۴۸.۴ و سنگین وزن ترین ۸۱.۵ کیلوگرم بود.
توسط تست مک گیل ثبات مرکزی اسکواش بازان اندازه گیری شد و همچنین توسط دو دوربین در صفحه ها فرونتال و ساجیتال میزان ولگوس زانو مورد اندازه گیزی قرار گرفت، آزمودنی ها پس از ۶هفته تمرینات ثبات مرکزی مجدد مورد ازمایش قرار گرفتند.
نتیجه بدست آمده نشان می دهد تقویت ثبات مرکزی باعث بهبود زاویه ولگوس در نتیجه احتمال آسیب رباط صلیبی کاهش خواهد یافت.
سوفیا نواده، کارشناس ارشد اسیب شناسی ورزشی و حرکات اصلاحی