به گزارش گروه سلامت خبرگزاری برنا، یکی از حبوباتی که به صورت های مختلف مورد مصرف قرار می گیرد ، نخود است. نخود از دیر باز مورد استفاده ی بسیاری از ایرانیان بوده است. در این مطلب قصد داریم فواید این گیاه را از نقطه نظر علم طلب سنتی بررسی کنیم.نخود یکی از بهترین حبوبات برای غذای انسان است و آن چنان که در طب سنتی بر مصرف آن تاکید شده است درباره هیچ یک از حبوبات تاکید نشده است اما متأسفانه امروزه بسیار کمتر از گذشته در سفره ایرانیان دیده می شود.
نخود گیاهی است یکساله و از خانواده حبوبات که بلندی بوته آن به حدود 30 سانتیمتر می رسد . ساقه این گیاه پوشیده از تارهای غده ای است . برگهای آن مرکب از 13 تا 17 برگچه کوچک و دندانه دار می باشد . گلهای آن سفید رنگ مایل به قرمز یا آبی بطورتک تک بر روی ساقه قرار درد . میوه آن بصورت نیام و غلاف آن کوچک ، متورم و نوک تیز بطول 2 تا 3 سانتیمتر است که در آن یک دانه نخود به رنگ نخودی یا سیاه قرار درد . نخود یکی از حبوبات مغذی و انرژی زا و پرمصرف است
در ابتدا توضیحی در مورد ویتامین ها و مواد وعدنی نخود ارائه می کنیم و پس از آن به توضیح خواص نخود می پردازیم.
ساختمان نخود
نخود از فیبرها، ویتامین B9، هیدرات کربن، آهن، فسفر، منیزیم، ویتامین B، پتاسیم، زینک(روی)، پروتئین، ویتامین B6، کلسیم و اسیدهای چرب اشباع نشده ی پُلی تشکیل شده است. البته باید بدانید که نخود از وجود ترکیبات مغذی دیگری مانند ویتامین E، آب، ویتامین B3، سدیم، ویتامین B2، سلنیوم، اسیدهای چرب اشباع نشده ی مونو، ویتامین C، یُد، اسیدهای چرب اشباع شده و ویتامین A نیز بی بهره نیست.از آنجایی که این ماده ی غذایی حاوی فیبر است باعث دفع برخی از ترکیبات و مواد سمی از بدن شده و به این ترتیب قند و اسیدهای چرب موجود در خون را کاهش می دهد.
نخود و ویتامین B9 یا همان اسیدفولیک
نخود به دلیل دارا بودن ویتامین B9 به ساخت گلبول های قرمز و سفید کمک می کند و در جلوگیری از کم خونی و حفظ سلامت پوستنقش دارد. ویتامین B9 علاوه بر اینکه در تقسیم سلولی و رشد خوب جنین نقش دارد بلکه باعث کاهش خطر ناهنجاری های سیستم عصبی مرکزی جنین می شود.
نخود با این ترکیب مفیدی که دارد امکان ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را کاهش می دهد و از ابتلا به برخی از سرطان ها مانند سرطان خون پیشگیری کرده و با تحریک اسیدهای گوارشی باعث بهبود اشتها می شود.
نخود و کربوهیدرات ها
کربوهیدرات های موجود در نخود برای تولید انرژی فوق العاده هستند. باید بدانید که حدود 55 تا 60 درصد انرژی روزانه ی بدن ما از طریق کربوهیدرات ها تامین می شود. حتماً می دانید که مغز ما برای عملکرد بهتر نیاز به گلوکز دارد که در مواد غذایی حاوی کربوهیدرات ها به وفور وجود دارد. اگر می خواهید انرژی تان بیشتر شود و یا اینکه مغزتان به این زودی ها کم نیاورد نخود را دریابید.
نخود و آهن
نخود نیز مانند هر ماده ی غذایی سرشار از آهن کمک می کند تا اکسیژن لازم از ریه ها به سمت ارگان های مختلف مانند عضلات، کبد، قلب یا مغز برسد. آهن باعث بهبود عملکرد مغز و بالا بردن قدرت یادگیری می شود. این ماده ی معدنی مقاومت بدن در برابر بیماری ها را بالا برده و در برابر میکروارگانیسم ها از بدن محافظت می کند. با داشتن ذخیره ی آهن کافی مشکلاتی مانند خستگی و کم خونیبرای بدن مفهومی نخواهد داشت. تحریک عملکرد سیستم عصبی مرکزی، کنترل دمای بدن و کنترل تیروئید از دیگر وظایف آهن است. علاوه بر این ها سلامت پوست، موها و همچنین ناخن ها نیز در گرو جذب آهن کافی است. اگر به هر دلیلی (تغذیه ی نامناسب، عادت ماهانه، بارداری یا عمل جراحی) دچار کمبود آهن شده اید حتماً نخود مصرف کنید.
نخود و فسفر
نخود به دلیل دارا بودن فسفر به تشکیل و حفظ استخوان ها و دندان ها، ترشح شیر، تقسیم سلولی و متابولیسم و یا تشکیل بافت های عضلانی کمک می کند. وجود فسفر به شکل فسفولیپید در غشای سلول های مغز لازم و ضروری است. این ترکیب باعث ارتباط بیشتر سلول ها شده و عملکرد ذهنی و حافظه را بهبود می بخشد.
نخود و منیزیم
نخود سرشار از منیزیم است که به تقویت عضلات و همچنین انقباض و آرامش آن ها کمک می کند. وجود منیزیم برای تقویت دندان ها و اسکلت بدن و همچنین کنترل فشارخون لازم است. این عنصر مورد نیاز بدن حافظ رگ ها است و از تشکیل لخته های خونی پیشگیری می کند. علاوه بر این ها منیزیم باعث افزایش گلبول های سفید شده و سیستم ایمنی بدن را نیز تقویت می کند. به عقیده ی متخصصان 60 درصد منیزیم جذب شده در استخوان ها و دندان ها، 28 درصد در ارگان ها و عضلات و 12 درصد آن در مایعات بدن قرار دارد.
نخود و ویتامین B1
نخود حاوی میزان قابل توجهی ویتامین B1 می باشد که با سوخت و ساز کربوهیدرات ها به تولید انرژی در بدن کمک می کند. ویتامین B1 که تیامین نیز نامیده می شود نقش موثری در جذب گلوکز توسط مغز و سیستم عصبی دارد. به طوری که کمبود این ویتامین می تواند باعث احساس خستگی، ضعف فعالیت های مغزی، افسردگی و غیره شود. توجه داشته باشید که سلامت پوست و همچنین چشم ها نیز در گرو داشتن ویتامین B1 کافی است. نخود را وارد برنامه ی غذایی تان بکنید تا از بروز این قبیل مشکلات جلوگیری شود.
نخود و زینک
نخود به دلیل داشتن زینک(روی) در روند تشکیل سلول های استخوانی و رشد ارگان های تولیدمثل و همچنین بهبود عملکرد پروستات نقش دارد. زینک علاوه بر این خواص آنتی اکسیدانی دارد در جذب ویتامین A و سنتز پروتئین هایی مانند کلاژن نیز شرکت دارد و در دوره ی بارداری به رشد جنین کمک می کند. زینک دوست رشد کودکان و نوجوانان نیز محسوب می شود و سلامت حس بویایی، چشایی و بینایی را حفظ می کند. شما می توانید با افزودن نخود به غذاها و سالادهایتان به راحتی مواد مغذی بدن را جذب کنید.
نخود و ویتامین B6
ویتامین B6 میزان استروژن و علائم پیش از قاعدگی را کاهش می دهد و به کنترل قند خون در دوره ی بارداری کمک می کند. این ویتامین از تشکیل سنگ کلیه نیز پیشگیری می کند. شما با مصرف نخود گام موثری در تامین این ویتامین مورد نیاز بر خواهید داشت.
نخود و اسیدهای چرب
میزان مناسب اسیدهای چرب موجود در نخود از آن یک منبع انرژی ساخته اند که به تنظیم دمای بدن، حفاظت از ارگان های حیاتی مانند قلب، کلیه ها و همچنین افزایش میزان جذب ویتامین های محلول در چربی (A،D،E،K) کمک می کند. چربی ها برای تولید برخی از هورمون ها و تامین اسیدهای چرب ضروری که بدن قادر به تولید آن ها نیست لازم اند و باید به طور روزانه دریافت شوند.
نخود حاوی فیتوکمیکال هایی به نام ساپونین (saponins) است که خواص آنتی اکسیدانی دارد. این ماده از تکثیر و گسترش سلول های سرطانی در سراسر بدن جلوگیری میکند. فولات موجود در نخود نقش مهمی در پیوند و ترمیم DNA داشته و از تشکیل سلول های سرطانی ناشی از تغییر DNA جلوگیری میکند.
نخود همچنین حاوی سلنیوم، ماده معدنی است که معمولا در میوه ها و سبزیجات پیدا نمی شود. سلنیوم عملکرد آنزیم های کبد را بهبود داده و به از بین بردن ترکیبات سرطان زا در بدن کمک میکند.سلنیوم همچنین از التهاب جلوگیری کرده و میزان رشد تومور را کاهش میدهد.
محتوی بالای فیبر در نخود با کاهش ابتلا به سرطان روده بزرگ ارتباط مستقیم دارد.
فیبر بالا و پتاسیم و ویتامین های C و B6موجود در نخود، همگی به سلامت قلب کمک میکنند. نخود سرشار از فیبر غذایی است. وقتی با حبوبات دیگه استفاده شود، یه منبع عالی از پروتئین می سازد. مقدار بالای فیبر به کاهش مقدار کلی کلسترول در خون کمک کرده و خطر ابتلا به بیماری های قلبی را پایین می آورد. مصرف منظم نخود می تواند سطح کلسترول بد در خون را پایین بیاورد.
هضم
مقدار فیبر بالا در نخود به جلوگیری از یبوست و حرکات منظم روده کمک کرده و در نتیجه عملکرد دستگاه گوارش رو بهبود میدهد.
نخود حاوی آهن، فسفر، کلسیم، منیزیم، منگنز، روی و ویتامین K است. همه این ویتامین ها و مواد معدنی به ساخت و حفظ ساختار استخوان و قدرت دادن به آن کمک می کند.
التهاب را کاهش می دهد
نخود حاوی یک ماده مغذی مهم به نام کولین (choline) است، که به خواب بهتر، حرکات ماهیچه ها و عملکرد شناختی کمک می کند. همچنین به حفظ ساختار غشای سلولی کمک کرده و در انتقال تکانه های عصبی نقش مهمی را بازی می کند. در آخر جذب چربی را بهبود داده و التهاب مزمن را کاهش می دهد.
کنترل وزن
فیبر بالا و شاخص گلوگز پایین در نخود، آن را یک ماده غذایی عالی برای کاهش وزن میکند. فیبر غذایی به کنترل و کاهش وزن به عنوان یه عامل حجیم سازی در دستگاه گوارش کمک می کند. این ماده اشتها را کم کرده و باعث میشه احساس سیری بیشتری کنید و در نتیجه مصرف کالری کم شود. مصرف میوه ها و سبزیجات سرشار از فیبر به کاهش خطر شرایط بد سلامتی مثل چاقی مرتبط است.
خواص داروئی نخود :
نخود بعلت دارا بودن اسید های آمینه مختلف ، ویتامین ها و مواد معدنی غذای بسیار خوبی است .
نخود از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است و با همه خواص بیشماری که دارد ، نفاخ و دیر هضم می باشد و نباید در خوردن آن افراط کرد .
نخود کمی ملین است.
نخود اثر ادرار آور و قاعده آور دارد.
نخود کرم کش است .
برای برطرف کردن درد سینه و ریه باید نخود را با کمی نمک پخت و آب ژله مانند آنرا خورد .
روغن نخود برای تقویت مو موثر است شب ها آن را به سر بمالید و صبح مو را بشوئید .
روغن نخود را اگر به سر بمالید سردرد را شفا می دهد .
روغن نخود را بر روی دندانی که درد می کند بمالید درد را برطرف خواهد کرد .
روغن نخود را اگر به زیرشکم بمالید برای تقویت نیروی جنسی موثر است .
افراد گرم مزاج باید نخود را با سکنجبین بخورند تا از نفخ شکم جلوگیری کند.
نخود را می توان برای دفع رسوبات ادراری و درمان زردی بکار برد.
نخود درمان کننده قولنج های کلیوی است.
نخود را بصورت در دارو روی زخم های چرکین بگذارید آنها را باز کرده و الیتام می دهد.