گزارشی از عملکرد وزارت نیرو در حوزه آب و آبفا در چهار سال گذشته

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری برنا، مهار و تأمین آب از طریق بهره برداری از ۲۵ سد در ۱۵ استان با ظرفیت حجم آب قابل تنظیم سالانه ۳۳۹۲ میلیون مترمکعب و حجم مخزن ۴۵۶۲ میلیون متر مکعب و آبگیری ۹سد در ۷ استان باحجم آب قابل تنظیم سالانه معادل ۱۰۵۳ میلیون متر مکعب و حجم مخزن ۷۱۷ میلیون متر مکعب، احداث ۱۹۶۹۴۳ هکتار شبکه‌های آبیاری و زهکشی اصلی و ۱۹۱۲۹ هکتار شبکه آبیاری و زهکشی فرعی به منظور تکمیل چرخه استفاده از آب در کشاورزی و ایجاد تولید پایدار، ساماندهی، احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی به عنوان منابع استراتژیک آب کشور که منجر به کاهش برداشت های غیرمجاز از چاهها به میزان بالغ بر ۲۶۰۰ میلیون متر مکعب، تامین پایدار آب شرب جدید شهری برای حدود ۴/۶  میلیون نفر در سطح ۱۳ استان و ۴۳ شهر با ظرفیت ۸۱۲ میلیون مترمکعب در سال، احداث ۱۸ تصفیه خانه جدید آب با ظرفیت ۸۵۰ هزار متر مکعب در شبانه روز در ۱۶ استان، جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب با افتتاح و بهره‌برداری از ۴۱ تصفیه‌خانه فاضلاب در ۴۱ شهر با ظرفیت ۱.۱ میلیون متر مکعب در روز که با این اقدامات شاخص پوشش خدمات فاضلاب برای جمعیت شهری از ۴۸/۴۰% به ۸۶/۴۵% افزایش یافته است، واگذاری و نصب ۴/۲ میلیون فقره انشعاب جدید آب شرب شهری، ۷/۱ میلیون فقره انشعاب جدید فاضلاب شهری و ۶۸۰ هزار فقره انشعاب جدید آب روستایی، آب‌رسانی به روستاها با هدف افزایش تعداد روستاهای برخوردار از شبکه آب مطمئن و پایداری در تامین آب شرب روستاها، به میزان ۵۶۲۴ روستا با جمعیت ۴.۳ میلیون نفر، تدوین سند آمایش آب کشور و تعیین و ابلاغ آب قابل برنامه ریزی بخش های شرب، محیط زیست، صنعت، خدمات، کشاورزی و فضای سبز از آبهای سطحی و زیرزمینی به تفکیک حوضه های آبریز درجه دو و محدوده های مطالعاتی، از مهمترین اقدمات دولت دراین زمنیه است.

همچنین تخصیص ۸/۱۰میلیارد متر مکعب از آب سطحی تجدیدپذیر برای حقابه های زیست محیطی و توجه جدی به تامین حقابه های تالاب های کشور، انجام مطالعات تعیین حد بستر و حریم رودخانه‌ها و تالاب‌ها به میزان ۷۷۰۰ کیلومتر و اجرای آن و عملیات ساماندهی رودخانه‌ها به میزان ۲۸۱۵ کیلومتر و ۴۰۰۰ هکتار آزادسازی تصرفات بستر و حریم، تاسیس شوراهای هماهنگی مدیریت حوضه‌های آبریز با رویکرد مدیریت بهم‌پیوسته منابع آب براساس مصوبه شورای عالی آب، تشکیل شوراهای حفاظت آب های زیر زمینی در کلیه استان های کشور، فعالسازی شورای عالی آب و تشکیل ۲۲ جلسه از ۲۹ جلسه در این دوره، مدیریت تامین آب شرب مطمئن و پایدار برای شهروندان و کاهش تعداد شهرهای دارای تنش آبی از ۵۷۰ شهر در سال ۱۳۹۲ به ۳۰۱ شهر در سال ۱۳۹۵ و انجام مطالعات پهنه بندی آب ژرف در کشور و شروع مطالعات تعیین نقاط امیدبخش برای اکتشاف و استخراج آن ازد یگر اقدمات زیرساختی وزارت نیرو دولت در زمینه آب و آبفا است.

ارتقای بهره‌وری آب

در این مدت شورای عالی آب فعال سازی شد و در جلساتی که اینشورا داشت تصمیمات مهمی در این زمینه گرفته شد که استقرار مدیریت حوضه‌های آبریز از جمله رسیدگی به مشکلات حوضه آبریز زاینده‌رود، تأمین اعتبارات لازم برای اجرای طرح‌های مرزی و تقویت دیپلماسی آب، ارتقای بهره‌وری آب، تنوع بخشی به تأمین منابع مالی موردنیاز آب شرب شهرها و روستاها، احیاء و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی، احیای رودخانه کارون، تغییر اقلیم، راهکارهای علاج‌بخشی سد گتوند، ارائه راهکار برای حل معضلات پساب کشت و صنعت نیشکر در حوزه مرزی در استان خوزستان، منابع آب کارست، مسائل و مشکلات منابع آب استان‌ سیستان و بلوچستان و فارس و آبخیزداری و آبخوان‌داری از جمله تصمیمات مهمی بود که در این جلسات اتخاذ شد.

تدوین سند آمایش آب کشور

از سویی دگر تدوین سند آمایش آب کشور و تعیین و ابلاغ آب قابل برنامه ریزی بخش های شرب، محیط زیست، صنعت، خدمات، کشاورزی و فضای سبز از آبهای سطحی و زیرزمینی به تفکیک حوضه های آبریز درجه دو و محدوده های مطالعاتی نیز از دیگر اقدامات مهم وزارت نیرو در دولت یازدهم بوده است.

بهره برداری از ۲۳ سد و آبگیری ۸ سد

همچنین در این مدت از ۲۳ سد در ۱۶ استانبا ظرفیت حجم آب قابل تنظیم سالانه ۳۳۸۸ میلیون مترمکعب و حجم مخزن ۴۳۲۹ میلیون متر مکعب بهره برداری و ۸ سد در ۷ استان با ظرفیت حجم آب قابل تنظیم سالانه ۲۲۶ میلیون متر مکعب و حجم مخزن ۳۳۹ میلیون متر مکعب آبگیری شد.

به این ترتیب حجم سدهای بهره‌برداری و آبگیری شده در دولت یازدهم ۲۳ برابر حجم مخزن سد کرج (امیرکبیر) است. با ساخت این سدها حدود ۴۱۷ میلیون مترمکعب آب شرب برای ۲۳ شهر و روستای اطراف این سدها فراهم شده‌است. همچنین ۶۲ میلیون مترمکعب برای صنایع و ۱۴۴۳ میلیون مترمکعب آب نیز برای بخش کشاورزی تأمین شده‌است.

همچنین تا مرداد ماه سال جاری نیز ۵ سد دیگر با حجم آب قابل تنظیم سالانه ۹۰۲ میلیون متر مکعب و حجم مخزن ۵۶۶ میلیون مترمکعب بهره‌برداری یا آبگیری شدند.

احداث ۱۹۷۰۲۹ هکتار شبکه آبیاری و زهکشی اصلی و فرعی

به منظور تکمیل چرخه استفاده از آب در کشاورزی و ایجاد تولید پایدار به‌طور متوسط حدود ۴۷ هزار هکتار در سال شبکه آبیاری و زهکشی احداث شده‌است. باتوجه به اینکه هر ۲ هکتار شبکه آبیاری و زهکشی یک نفر اشتغال مستقیم و ۰.۵ نفر اشتغال غیر مستقیم ایجاد می کند، لذا ساخت این میزان شبکه آبیاری و زهکشی اصلی، حدود ۱۵۰هزار شغل مستقیم و غیر مستقیم ایجاد نموده‌است.

باتوجه به حاصلخیز بودن اراضی خوزستان و ایلام، طرح احداث ۵۵۰ هزار هکتار شبکه در دولت یازدهم با هدف حداکثر انطباق بر اراضی سنتی موجود و در قالب بهبود روش آبیاری و کاهش مصرف فعلی آب آغاز گردید.

در جهت اعمال نظام حسابداری آب و کنترل برداشت از منابع آب سطحی برای مصارف کشاورزی بخصوص در شبکه‌های آبیاری و زهکشی، ۸۸۶ نقطه تحویل آب به ابزارهای اندازه‌گیری حجمی آب تجهیز شده‌اند که بیش از ۹ برابر عملکرد دولت نهم و دهم (۹۲ نقطه) می‌باشد. همچنین۳۲۴۳۶ حلقه چاه غیر مجاز نیز از ابتدی دولت یازدهم تا پایان سال ۹۵ در ۳۱ استان مسدود شد.

تدوین برنامه احیاء و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی

یکی دیگر از برنامه های وزارت نیرو تدوین برنامه احیاء و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی مشتمل بر ۱۵ پروژه با هدف جبران ۱۲۰ میلیارد متر مکعب کسری مخازن تجمعی آبخوان ها ظرف مدت ۲۰ سال است.

با پیگیریهای انجام شده اعتبارات این طرح در سال‌های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ به میزان ۳ برابر افزایش یافته و به یکی از مهمترین پروژه‌های وزارت نیرو تبدیل شده‌است. نقش کنتورهای حجمی در کنترل برداشت‌ آبهای زیرزمینی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در دولت یازدهم بالغ بر ۴۲۰۰۰ فقره کنتور حجمی بر روی چاه‌های کشاورزی نصب شده‌است که این میزان حدود ۲ برابر ارقامی است که از ابتدای شروع طرح نصب شده ‌است.‌ به عبارت دیگر به‌طور متوسط سالانه ۱۰۵۰۰ کنتور حجمی برروی چاه‌های کشاورزی نصب شده‌است.

اتمام ۲۴ طرح آبرسانی در ۱۳ استان (۴۳ شهر) با حجم۸۱۲ میلیون مترمکعب در سال برای حدود ۶.۴ میلیون نفر

افتتاح و بهره برداری از۱۸ تصفیه خانه آب در ۱۸ شهر با ظرفیت ۸۵۰۷۰۷متر مکعب در روز

تصفیه خانه های آب به بهره برداری رسیده از ابتدای دولت یازدهم تا فروردین ماه ۱۳۹۶

افتتاح و بهره برداری از۳۷تصفیه خانه فاضلاب در ۳۷ شهر با ظرفیت ۱۰۳۲۵۶۹ متر مکعب درروز

تصفیه‌خانه‌های فاضلاب به بهره‌برداری رسیده در دولت یازدهم

1. تعداد روستاهای برخوردار شده از شبکه آب مطمئن، ۵۲۲۶ روستا با جمعیت حدود ۴ میلیون نفر

تعداد انشعاب جدید آب شهری : ۲۱۸۶ هزار فقره

کل انشعابات آب شرب شهری کشور به ۱۵.۸ میلیون فقره رسیده‌است که حدود ۱۴% درصد از کل انشعابات آب کشور، طی دوره ۴ سال دولت یازدهم نصب گردیده‌است. همچنین درصد جمعیت تحت پوشش شبکه آب شرب شهری به ۹۹.۲۴% در پایان سال ۱۳۹۵ رسیده‌است.

تعداد انشعاب جدید آب روستایی : ۶۸۰ هزار فقره

تعداد انشعابات آب در بخش روستایی در ابتدای دولت یازدهم نسبت به سال ۱۳۵۷، بیش از ۷ برابر گردیده‌است و طی سال‌های خدمت‌رسانی دولت یازدهم تا پایان سال ۱۳۹۵ نیز معادل ۱۴.۷ درصد رشد را نشان می‌دهد. همچنین، با رشد حدود ۱۱۴ هزار فقره در سال، به‌طور متوسط سالانه ۲۳۲هزار فقره انشعاب آب روستایی نصب شده‌است. با اقدامات انجام‌شده، میزان جمعیت تحت‌پوشش شبکه آب شرب روستایی به حدود ۸۱% ارتقا یافته که در نوع خود رکوردی بزرگ در کشور محسوب می‌شود.

روند افزایش جمعیت روستاییتحت پوشش شبکه آب شرب (بالای ۲۰ خانوار) طی سال‌های مختلف

در سال ۱۳۹۵، حدود ۳۰۰۰ روستا با جمعیت حدود ۲ میلیون نفر تحت آبرسانی قرار گرفته‌است که تقریباً ۳برابر متوسط سال‌های قبل است. خطوط انتقال آب روستایی با حدود ۱۱ هزار کیلومتر و شبکه توزیع آب روستایی با ۱۲ هزارکیلومتر افزایش، به ترتیب به ۱۰۲ هزار کیلومتر و ۱۷۳هزار کیلومتر رسیده‌است. همچنین حجم مخازن ذخیره آب روستایی نیز با ۴۲۲ هزار مترمکعب افزایش طی دولت یازدهم، به حدود ۳.۸ میلیون مترمکعب رسیده‌است.

وضعیت آبرسانی به روستاها در دولت یازدهم

تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه

با برنامه‌ریزی منسجم برای بهبود شرایط زیست‌محیطی دریاچه ارومیه و انجام اقدامات لازم از جمله بستن چاه‌های غیرمجاز، انتقال آب، ارتقای راندمان آبیاری، ساماندهی و لایروبی رودخانه‌های منتهی به دریاچه، اجرای روش‌های نوین آبیاری، تغییر الگوی کشت، متوقف‌کردن سدهای در حال مطالعه و ساخت در حوضه، رهاسازی حدود ۱۶۰۰ میلیون مترمکعب آب از سدهای حوضه به منظور تأمین حقابه‌های زیست‌محیطی و سایر اقدامات انجام‌شده در کنار ریزش مناسب نزولات آسمانی طی دو سال آبی اخیر، سبب شد تا برای اولین بار طی سال‌های اخیر روند کاهشی تراز آب دریاچه متوقف شده و سطح تراز آن اندکی نیز افزایش یابد.

وضعیت نیروگاه برقابی به بهره برداری رسیده در دولت یازدهم

وضعیت نیروگاه برقابی در دست احداث

انجام مطالعات تعیین حد بستر و حریم رودخانه‌ها و تالاب‌ها و اجرای عملیات ساماندهی رودخانه‌ها در دولت یازدهم