به گزارش گروه روی خط رسانه های خبرگزاری برنا؛ روزنامه قانون نوشت: «چندین سال پیش، زمانی که پرتکرارترین سوال کودکی یعنی همان «می‌خواهی در آینده چکاره شوی؟» از ما پرسیده می‌شد، دل‌مان غنج می‌رفت و علایق‌مان را بازگو می‌کردیم. یک نقاش چیره‌دست، نویسنده‌ای بزرگ، خلبان، مهندس یا دکتر؛ علایقی که شاید در بزرگی به هیچکدام از آنها دست نیافتیم. اگر چه آن روزها در ذهن‌مان علایق بزرگ جای داشت اما حالا مهم‌ترین دلیلی که جوانان یا همان کودکان روزهای گذشته را به دانشگاه و کلاس‌های درس می‌کشاند، گرفتن مدرک و پولدارشدن است، نه علایقی که در کودکی به جست‌وجوی آنها حتی با بازی نقش آن، دل خوش بودند. اکنون بیشتر دانشجویان از زمان ورود به دانشگاه به میزی طلایی فکر می‌کنند که قرار است پس از گرفتن مدرک دانشگاهی و گذراندن واحدهای درسی، پشت آن بنشینند. سوالی که پیش از رفتن به دانشگاه و در دوره دبیرستان، ذهن بسیاری را به خود مشغول می‌کند، مربوط به این است که چه رشته‌ای میتواند در آینده پول‌ساز باشد و کمتر کسی شاید به علایق واقعی خود در این زمینه فکر کند.
تفاوت رشته‌های پردرآمد در ایران و دنیا
در این میان شاید ایراد را باید در سیستم آموزشی کشور جست‌وجو کرد یا شرایط بد اقتصادی که جوانان به جای دست یافتن به علایق خود و موفق شدن در آن، این روزها به دنبال یافتن شغل فقط برای کسب درآمد بیشتر هستند؛ این در حالی است که مسئولان مربوطه بارها به عدم توانایی و مهارت دانشجویان فارغ‌التحصیل اشاره کرده‌اند و می‌گویند شاه کلید اشتغال، مهارت است. در این زمینه طرح‌هایی همچون کارورزی رقم خورد که سرنوشت آن نامعلوم بوده و عده‌ای در این خصوص نیز انتقاداتی را مطرح کرده‌اند. در این میان می‌توان به رشته‌هایی اشاره کرد که در ایران به نوعی درآمد بیشتری از طریق آنها کسب می‌شود و برخی این مشاغل را پیشنهاد می‌دهند. البته با نگاهی به لیست مشاغل درآمدزا در سایر کشورهای جهان می‌بینیم که تفاوت زیادی میان مشاغل پول ساز در ایران با سایر کشورها وجود دارد.
رشته‌های دانشگاهی پول‌ساز در آن‌سوی دنیا
برای مثال در کشورهای اروپایی، مهندسان هسته‌ای می‌توانند در زمان مبتدی بودن و نداشتن سابقه کار، حدود ۶۷ هزار دلار و در زمان نیمه‌حرفه‌ای بودن ۱۱۷ هزار دلار درآمد داشته باشند. پیاده‌سازی نظریه‌ها، تست محصولات مختلف، طراحی منابع تغذیه و کارهایی از این قبیل، کارهای رایج این مهندسان است. بیشتر رشته‌های پردرآمد در شاخه مهندسی هستند. به این ترتیب پردرآمدترین رشته‌های دانشگاهی که می‌توانند هزینه صرف شده در تحصیلات را به شما برگردانند، شامل مهندسی نفت با ۱۶۰ هزار دلار درآمد، متخصصان ریاضیات آماری با ۱۲۰ هزار دلار درآمد، مهندسی هسته‌ای با ۱۱۷ هزار دلار درآمد، مهندسی شیمی با ۱۱۶ هزار دلار و مهندسی هوا‌وفضا با ۱۰۹ هزار دلار درآمد می‌شوند. البته این رشته‌ها و درآمد آنها بسته به منطقه زندگی ممکن است کمی متفاوت باشد اما در مجموع برخی رشته‌ها با مقدار ساعت کاری کمتر و فعالیت سبک‌تر در بیشتر مناطق زمین، درآمد بهتری دارند و به همین دلیل به عنوان پردرآمدترین رشته‌ها در جهان معرفی شده‌اند. اگر چه درآمد یک رشته نباید تنها دلیل انتخاب آن رشته دانشگاهی باشد اما آشنا بودن با این رشته‌ها میتواند کمک زیادی به انتخاب رشته افراد کند.
اگر می‌خواهید پولدار شوید، زیاد درس نخوانید!
صدها هزار نفر از جوانان در حال برنامه‌ریزی برای دانشگاه، در زمان شروع ۲۰۱۸ هستند. انتخاب آنها می تواند درآمد آتی را به شدت کاهش دهد؛ چرا که برای بیشتر فارغ التحصیلان دانشگاه، داشتن مدرک اولویت محسوب می‌شود. جالب است بدانید برخی مطالعات نیز نشان می‌دهد که اگر می‌خواهید ثروتمند باشید، باید از تحصیل اجتناب کنید! تحقیقات انجام شده می‌گوید شکاف درآمد بین دانش آموزانی که موضوعات مورد علاقه خود را جذب می‌کنند و بالاترین و کمترین حقوق را می‌گیرند، قابل توجه است. موضوع دیگر این که رشته‌ای که در دانشگاه انتخاب می‌کنید، میتواند موجبات حرفه‌ای و پولدار شدن افراد را در آینده محدود کند.
انتخاب میتواند تفاوت بزرگی ایجاد کند
برخی دانش‌آموزان آینده نگر از طریق پول، انگیزه می‌گیرند و برخی مسیرهای شغلی برای داشتن حقوق بالاتر از سایر مسیرها مشهورتر هستند که از جمله آن، انتخاب یک رشته دانشگاهی پردرآمد است. تحقیقات جدید از موسسه مطالعات مالی دستمزد سالانه افرادی که در دوره‌های مختلف، پنج سال پس از فارغ التحصیلی، درجه بندی شده‌اند، این موضوع را به صراحت نشان می‌دهد. جزییات تحقیق در مورد این است که چگونه کسانی که پزشکی یا دندانپزشکی خواندند، می توانند در عرض پنج سال تحصیل در دانشگاه، حدود ۴۷ هزار پوند درآمد داشته باشند؛ در حالی که سایر مقاطع می‌توانند نیمی از آن را به دست آورند.
درآمد طلایی
این که چه رشته‌ای برای تحصیل در دانشگاه میتواند درآمدهای آتی را افزایش دهد، تصمیم بزرگی به نظر می‌رسد. در این میان می‌توان شکاف درآمد پنج سال پس از فارغ التحصیلی بین دانش‌آموزانی را که بیشترین و کمترین حقوق را دارند، مورد بررسی قرار داد. برای مثال فارغ‌التحصیلان پزشکی و دندانپزشکی به طور متوسط به ۴۶ هزار و ۷۰۰ پوند دست پیدا می‌کنند، در حالی که افرادی که رشته آنها اقتصاد بوده، ۴۰هزار پوند به دست می‌آورند. این ارقام دو برابر دستمزد متوسط فارغ التحصیلان هنرهای خلاق (۲۰ هزار و۱۰۰ پوند)، کشاورزی (۲۲ هزار پوند) و ارتباطات جمعی (۲۲ هزار و ۳۰۰ پوند) است. البته این شکاف درآمد در برخی موارد بزرگ‌تر می‌شود، زمانی که دانشگاه معتبرتر و نمرات دانشجویان نسبت به یکدیگر متفاوتتر یا بالاتر باشد. با این وجود یکی از نشریه‌های انگلیسی زبان، فهرستی از پول‌سازترین مشاغل دنیا را در سال میلادی جدید منتشر کرد که در صدر آن رشته‌های مدیریت، علوم ارتباطات، علوم کامپیوتر، طراحی و گرافیک، مهندسی نفت و مهندسی مکانیک جا خوش کرده‌اند.
پردرآمدترین‌ها در ایران
حالا از پردرآمدترین رشته‌های کالج‌های دنیا فاصله می‌گیریم و به پول‌سازترین رشته‌های دانشگاهی در ایران می‌پردازیم. در این دوره از تاریخ که ما روزگار می‌گذرانیم، پولدار شدن مهم‌ترین دلیل دانش‌آموزان ایرانی برای رفتن به دانشگاه و انتخاب پردرآمدترین رشته‌های دانشگاهی است. دکتر یا مهندس شدن، آرزوی بسیاری از دانش‌آموزان است. متاسفانه امروز تنها مهندسی، دکتری و وکالت جزو رشته‌های پردرآمد در ایران به حساب می‌آیند و رشته‌هایی همچون فنی و حرفه‌ای و بیشتر رشته‌های علوم انسانی به فراموشی سپرده شده‌اند که به عقیده جامعه شناسان، این نیاز جامعه نیست بلکه اولویت‌هایی است که دولتمردان برای جامعه تعریف کرده‌اند؛ برای مثال اگر دولتمردان به تک‌تک افراد جامعه اهمیت می‌دادند و برای مسائل اجتماعی به دنبال راه حل‌های ریشه‌ای بودند، حالا رشته‌ای همچون روان‌شناسی جزو رشته‌های با اهمیت و باارزش به حساب می‌آمد و رغبت دانش‌آموزان و جوانان برای کشش به سمت این رشته‌ها بیشتر می‌شد.
کامپیوتر: رشته روز و رشته آینده است. روند رو به رشد استفاده از کامپیوتر در زندگی روزانه، اشتغال فارغ التحصیلان این رشته را فراهم کرده است که بتوانند در قالب شرکت های تولید کننده قطعات، شرکت های تولیدی و خدماتی، شرکت‌های تولیدکننده نرم افزارها و هر شرکتی که نخواهد از این قافله عقب بماند، فعالیت داشته باشند. رشته کامپیوتر دارای دو گرایش سخت افزاری و نرم افزاری است. فارغ‌التحصیلان گرایش نرم افزار در صورتی که از برنامه‌نویسان حرفه‌ای باشند به دلیل نیاز هر شرکت به این گرایش می‌توانند با درآمد بالا به راحتی جذب بازار کار شوند.
مدیریت MBA: رشته MBA حدود ۱۰ سال است که در دانشگاه‌های کشور تدریس می شود. این رشته، یکی از پرطرفدارترین و پرسودترین رشته‌های دانشگاهی است که در دوره کارشناسی ارشد، سومین مدرک در مدیریت کسب و کار به حساب می‌آید و به طور کلی برای ایجاد مهارت‌های مختلف مدیریتی در مهندسان رشته‌های مختلف به کار می‌رود. از آنجایی که در تمامی شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی و غیر دولتی نیاز به نیروی دارای مهارت در زمینه مدیریت بازاریابی و مارکتینگ، مدیریت استراتژیک، مدیریت منابع انسانی، تجارت و کارآفرینی احساس‌می‌شود، این رشته از بازار کار خوبی برخوردار است.
مدیریت بازرگانی گرایش بیمه: فارغ التحصیلان این رشته به دلیل داشتن اطلاعات وسیعی در مورد بازرگانی و بازاریابی، روابط انسانی و امور مالی و اقتصادی به خصوص بیمه، می‌توانند به عنوان مدیران اجرایی در شرکت‌های بیمه مشغول به کار شوند.
علوم آزمایشگاهی: شناخت علل ایجاد بیماری‌های مختلف و عوامل ایجاد کننده آنها از وظیفه مهم رشته علوم آزمایشگاهی است. رادیولوژی، رشته‌های توان‌بخشی و... از گرایش‌های این رشته محسوب‌می‌شود. این رشته از نظر کاربرد و بازارکار، یکی از رشته‌های خوب و البته پردرآمد است. بیشتر فارغ التحصیلان این رشته به راحتی می‌توانند وارد بازار کار شوند.
داروسازی: زمینه کاری این افراد شامل ارائه خدمات دارویی، مشاوره دارویی و بررسی روش‌های دارو سازی و ضعف‌های احتمالی موجود در رژیم های دارو درمانی است. در حال حاضر حدود ۹۷ درصد داروهای مورد نیاز کشور در کارخانه‌های متعدد داروسازی داخل کشور ساخته می شوند که بدون شک متخصصان مورد نیاز در این کارخانه‌ها، فارغ التحصیلان این رشته نیزهستند. هم‌اکنون از بین ۹۰ درصد فارغ التحصیلان این رشته، ۸۰ درصد آنها جذب داروخانه ها شده و مابقی در صنایع داروسازی و آرایشی یا در کارهای اجرایی وزارت بهداشت و درمان فعالیت می‌کنند.
دندانپزشکی: با وجود این که افراد بسیاری در این رشته فارغ التحصیل شده‌اند و به مرز اشباع رسیده است اما همچنان در کشورهای جهان سوم نیاز به این رشته احساس می‌شود. پیش‌بینی شده است در ۲۰۳۰ میلادی، بهداشت دهان و دندان مردم به اندازه ای خوب خواهد شد که دیگر نیاز به دندانپزشکی عمومی نخواهد بود و فقط به صورت تخصصی، افراد در این حرفه فعالیت می‌کنند اما در حال حاضر، دندان‌پزشک‌های ما جزو افراد پردرآمد جامعه محسوب می‌شوند. پیش بینی شده است که رشته پیراپزشکی تا سال ۲۰۲۲ جزو رشته های پردرآمد محسوب شود و رشد ۳۷ درصدی داشته باشد.
کاردرمانی و فیزیوتراپی: این رشته‌ها جزو رشته‌های پردرآمد ایران هستند که پیش‌بینی شده تا سال ۲۰۲۲ به ترتیب ۲۹ و ۳۶ درصد رشد داشته باشند؛ به خصوص که آمار سن پیری جامعه متاسفانه بالا رفته است. در حال حاضر فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در مراکز دولتی مانند بیمارستان‌ها، مراکز توان‌بخشی یا حتی فدراسیون‌های ورزشی فعالیت داشته باشند یا بعد از گذراندن دوران طرح و به دست آوردن ۶ سال سابقه کار در بیمارستان‌ها و ... خود اقدام به تاسیس کلینیک خصوصی فیزیوتراپی کنند.
رشته‌های پزشکی: فارغ التحصیلان رشته پزشکی اگر فقط کمی صبر داشته باشند و بتوانند در دوران تحصیل مهارت و دانش خود را بالا ببرند، می‌توانند در آینده، پزشکی سرشناس با درآمد بالا باشند. از طرفی این افراد با ادامه تحصیل می‌توانند یکی از رشته‌های پردرآمد پزشکی را انتخاب کنند. یکی از این پردرآمدها، متخصص زیبایی گوش، حلق و بینی و متخصص پوست و مو است که امروز در صدر لیست پردرآمدها قرار گرفته‌اند و دلیل آن نیز گرایش بسیار مردم به زیباتر شدن و زیباتر دیده‌شدن در جامعه است که این رشته را به پول‌سازترین رشته دانشگاهی تبدیل می‌کند.
مهندسی و پزشکی در صدر
به این ترتیب هنوز رشته‌های پزشکی و مهندسی جزو پول‌سازترین رشته‌ها محسوب می‌شوند. دانش‌آموزانی که در دبیرستان معدل بالاتری دارند با فکر پوشیدن لباس سفید دکتری و گذاشتن کلاه ایمنی مهندسی، جذب رشته های علوم تجربی و ریاضی و فیزیک می‌شوند؛ آنها نیز که انتخابی جز علوم انسانی در رشته‌های نظری برای‌شان باقی نمی‌ماند، عزم‌شان را برای وکالت جزم می‌کنند. از رشته‌های فنی حرفه‌ای و کار و دانش نیز در این سال‌ها آنگونه که باید و شاید استقبال نشده و همچنان رشته‌های نظری، بیشترین حجم داوطلبان کنکور را دارند و از این فارغ التحصیلان بهره‌وری نمی‌شود. آنها صندلی‌های دانشگاه را پر می‌کنند اما پس از خروج از دانشگاه، دیگر جایی برای‌شان در نظر گرفته نشده است.
تاثیر شرایط اقتصادی ایران
در این میان، عدم رونق برخی رشته‌های دانشگاهی به عقیده برخی کارشناسان، وضعیت اقتصادی و نیاز بازار کار است اما آنگونه که مشهود است، وضعیت اقتصادی و واردات بیش از اندازه در این بخش نیز بی‌تاثیر نبوده، به گونه‌ای که کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی از رونق افتاده‌اند و به همین دلیل فارغ‌التحصیلان فنی حرفه‌ای و کار و دانش در کشور ما خریداری ندارند. چه بسا اگر رونق به کشور بازمی‌گشت، شاید این رشته ها مانند سایر کشورها به رشته‌های با ارزش و پردرآمد تبدیل می‌شدند.
اشباع برخی رشته‌ها
در ۶۰ سال گذشته و در طول حیات آموزش عالی، داوطلبان توسعه آموزش عالی را جهت‌دهی می‌کرده‌اند وقتی ۱۰۰ نفر یا ۱۰۰۰ نفر اول کنکور، یک رشته خاص را انتخاب می‌کنند، به طور طبیعی یکی از دلایل آن، کشش بازار کار و درآمدزا بودن آن رشته است. حالا در شرایطی هستیم که ۸۰ درصد جمعیت داوطلبان کشور در ۲۰ درصد رشته‌ها علاقه‌مند به ادامه تحصیل هستند که در صدر آن پزشکی، رشته‌های مهندسی همچون برق، کامپیوتر، عمران و رشته‌های حقوق و روان‌شناسی قرار دارد. ارزیابی های اولیه نشان می‌دهد که بازار کار این رشته‌ها بازار خوب و پرکششی است. برخی رشته‌ها که در گذشته تصور می‌شد بازار کارشان بسیار خوب است، امروز به مرز اشباع رسیده‌اند؛ از جمله حقوق، روان‌شناسی و برخی رشته‌های مهندسی مانند مهندسی برق.
اصلاح فرهنگ ورود به دانشگاه
متاسفانه هدایت تحصیلی به گونه‌ای نبوده که متناسب با بازار کار، نیروی متخصص مورد نیاز جامعه تربیت شود و فرهنگ و شناخت دانشجویان در زمینه ورود به دانشگاه‌ها باید اصلاح شود. این هدایت تحصیلی در دوره متوسطه شکل می‌گیرد و خانوادهها در آن نقش تعیین کننده‌ای دارند. وقتی خانوادهها، به‌ویژه قشر تحصیلکرده آن علاقه‌مند هستند که بچه‌های‌شان پزشک یا مهندس شوند، این فرهنگی است که اصلاح آن آسان نیست. امروز خیلی از خانوادهها علاقه‌مند نیستند که فرزندان‌شان یک تکنسین ماهر شوند حتی اگر جامعه بسیار در این حوزه کمبود داشته باشد. از طرفی این نگاه وجود دارد که مهندس بیشتر از تکنسین حقوق می‌گیرد. فهرست اعلام شده در نشریات آمریکایی نشان داده که از جمله رشته‌های پردرآمد در کشورهای پیشرفته صنعتی، رشته‌هایی چون مدیریت و علوم ارتباطات هستندکه در کشور ما پرکشش نیست و جزو ۸۰ درصد رشته‌هایی است که فقط ۲۰ درصد داوطلبان به آن تمایل دارند. کارشناسان دلیل این موضوع را عدم احساس نیاز جامعه می‌دانند. به عنوان مثال رشته حسابداری جزو رشته‌های پرمتقاضی در کشور است زیرا جامعه نسبت به آن احساس نیاز کرده اما رشته‌ای همچون فلسفه به دلیل نداشتن بازار کار خوب، تقاضای زیادی ندارد.»