نمره مردودی برای مدیریت بحران تهران پس از وقوع زلزله

دو روز بعد در 23 آبان ماه محسن هاشمی، رییس شورای شهر تهران در صحن علنی شورای شهر گفت: "تهران به عنوان پایتخت ایران نیز از مسائلی از جمله بافت فرسوده و جمعیت زیاد رنج می‌برد. عدم رعایت استانداردها و ساخت‌وسازهای غیراستاندارد، وضعیت تاب‌آوری تهران را در شرایطی درستی قرار نمی‌دهد هر چند کارهای خوبی در سال‌های گذشته صورت گرفته است ولی این اقدامات کافی نبوده است. 

 

او ادامه داد: شهر تهران منتظر یک زلزله بزرگ است و تهران در 150 سال یک بار یک زلزله 7 ریشتری را بر اساس نظر کارشناسان تجربه کرده است که در حال حاضر 35 سال از این زلزله می‌گذرد که هنوز اتفاق نیفتاده است،  مناطق 9، 10، 11، 12، 14، 16 و 17 مناطق خطرپذیر در زلزله هستند و خطرپذیری مناطق 8، 19، 20 و 3 تهران در هنگام زلزله متوسط است ." 

 

این سخنان رییس شورای شهر تهران در بین شهروندان تهرانی و رسانه ها بازتاب فراوانی داشت.

بعد از چند روز خبرنگار شهری خبرگزاری برنا طی تماسی با محسن هاشمی درباره زلزله احتمالی تهران سوالی کرد که رییس شورای شهر تهران در جواب به یک جمله کوتاه اکتفا کرد:" درباره زلزله دیگر صحبت نمی کنم".

 

محسن هاشمی تنها فردی نبود که درباره زلزله تهران هشدار داد، مجید فراهانی ،عضو شورای شهر تهران نیز بعد از زلزله کرمانشاه گفت: در صورتی که زلزله‌ای بالای 6 ریشتر در تهران اتفاق بیفتد قطعاً آمار کشته‌ها و تلفات انسانی که به وقوع می‌پیوندد در قرن فعلی بی‌سابقه خواهد بود.

 

و اما ساعت 11.28 بیست و نهم آذر ماه 1396 شهروندان تهرانی با وقوع زلزله 5.2 ریشتری به صورت وحشت زده ای به خیابان های شهر هجوم آوردند، که می توان گفت این ترس و وحشت مردم ناشی از فاجعه زلزله غرب کشور بود که حدود 40 روز از آن می گذشت و تصورشان از زلزله به نظر این بود که پیش لرزه اصلی است و اتفاق بزرگ تری در راه است.

 

پس از وقوع زلزله در ساعت های ابتدایی مسئولان تصمیم به سکوت گرفتند و هیچ اظهار نظری از سوی مسئولان مختلف در رسانه ها منتشر نشد و چندین ساعت پس از وقوع زلزله شاهد صحبت های ابتدایی و دم دستی از سوی مسئولان بودیم.

 

 طبق قانون مدیریت بحران شهر تهران بر عهده شهردار است، نجفی شهردار تهران 12 ساعت پس از وقوع زلزله با یک پست اینستاگرامی در صفحه شخصی خود اعلام حضورکرد و از کارهایی که در دوازده ساعت پیش انجام داده بود گفت .

 

نجفی در بخشی از پیام اینستاگرامی خود گفت: "از نخستین دقایق وقوع زلزله در تهران و کنار شهروندان و مدیران بحران و شهرداری بودم و هستم، حجم انبوه کارها مانع از آن شد که در اینستاگرام یا تلگرام اعلام حضور کنم "

 

پیام شهردار تهران سوالات فراوانی را در ذهن شهروندان ایجاد می کند:

 

1-شهردار در این مدت چه دستورات ویژه ای را کنترل بحران صادر کرده است؟

 

2- چه میزان از این دستورات صادر شده اجرایی شده است؟ 

 

3- چه دستوری برای کنترل ترافیک معابر صادر شده است ؟

 

4- اگر زلزله با شدت بیشتری رخ می داد و تلفات آن بیشتر بود نیروهای امدادی چگونه می توانستند خود را به مجروحان برسانند؟

5-...

 

اما مهم ترین اقدامی که شهرداری تهران انجام داد این بود که اعلام کرد: درب تمامی سالن های ورزشی شهرداری به روی مردم باز است.

 

باز این موضوع نیز سوالاتی را در ذهن ایجاد می کند:

 

1- صرف حضور مردم در سوله های ورزشی چه دردی را دوا می کند ؟

 

2- وسایل گرمایشی ، مواد غذایی، لوازم دارویی چقدر در این سوله های ورزشی وجود داشته است؟

 

3- آیا مسئولی از سوی شهرداری برای بازدید از حضور مردم در سوله های ورزشی شهرداری رفت؟

 

گفتنی است به جز سوله های ورزشی سوله های دیگری تحت عنوان سوله های مدیریت بحران نیز در اختیار شهرداری وجود دارد که طبق قانون قسمتی از این سوله ها باید برای اسکان شهروندان آماده شده باشد و قسمتی هم از مواد غذایی و دارویی تجهیز شده باشد که مردم با مراجعه به این سوله ها با سالن های خالی مواجه شدند.

 

 

 اما پس از وقوع زلزله در تهران اولین حرکت مردم خروج از خانه هایشان بود و در ادامه ایجاد ترافیک شهری که به نظر اتفاق غیر قابل پیش بینی نبود ولی گویا برای مسئولان امدادی اتفاق غریبی بود زیرا مدام تکرار می کردند مردم از خانه هایشان خارج  نشوند که امداد رسانی سخت است و حتی مردم وحشت زده از زلزله را متهم به بی دانشی کردند ! دانشی که به هر حال باید مدیران بحران با همکاری رسانه ها آموزش دهند و اگر مردم آگاه نیستند به نظر مسئولان هستند که آگاهی نداشته اند که پیشتر این دانش را آموزش دهند .

 

سید جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش نشانی در همین خصوص امروز به خبرنگار برنا گفت:"  ترافیک های کاذبی که ناشی از ترس مردم است  مشکلاتی را ایجاد می کند  ولی برمی گردد به دانش   خود مردم که باید بدانند در  زمانی که زلزله رخ می دهد چگونه رفتار کنند که در این  مواقع  با خودرو های خود وارد خیابان های شهر نشوند."

 

بهتر بود سخنگوی آتش نشانی به این موضوع هم اشاره می کرد که خب پس از وقوع زلزله مردم دقیقا چه کاری می توانند انجام دهند؟؟ اگر به خیابان نیایند به کجا باید بروند؟؟

 

 

مقیمی استاندار تهران نیز در خصوص ضعف قانونی و  عدم وجود هماهنگی های لازم بین دستگاه های مختلف  در  نقاط ضعف ستاد مدیریت بحران در زمان وقوع زلزله گفته بود: "حادثه زلزله چهارشنبه شب محک خوبی برای ستاد بحران و شناخت برخی مشکلات و چالش ها بود."

 

قسمتی از این مشکلات و نقاط ضعف را می توان بر گردن مشکلات ساختاری و خلا های قانونی ستاد مدیریت بحران انداخت، نکته ای که مدیر کل بحران استان تهران در سال 95 تذکر آن را داده بود.

این سوال وجود دارد که این مشکلاتی قانونی موجود در مسیر مدیریت بحران کلان شهر تهران که در صورت وقوع فاجعه صدمات جبران ناپذیری را وارد کرده است تا کنون  چرا حل نشده است؟؟ قانونی که از سال 95 تاکنون همچنان تصویب و اجرایی شدنش به نتیجه نرسیده است . باید در این بخش نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی پرسید چرا به فکر اصلاح قانون مدیرت بحران نیستند.

 

این درحالی است که رییس شورای شهر تهران امروز بعد از دو روز از وقوع زلزله 5.2 ریشتری در تهران که می توانست ریشتر بالاتری هم داشته باشد در گفت و گو با خبرگزاری ایلنا گفته است :باید حدود ۱۲۰ سوله‌ مدیریت بحران برای شهر تهران ساخته شود که در حال حاضر فقط ۱۰۵ سوله ساخته شده است، این تعداد فقط برای حجم کشته و زخمی در حد ۳۰۰ هزار نفر بسنده است.

 رئیس شورای شهر تهران  با اشاره به اینکه اگر یک زلزله به بزرگی هفت یا هشت در تهران اتفاق بیفتد، کشته‌ها و زخمی‌ها به مرز یک تا دو میلیون می‌رسد، افزود: "فرآیند مربوط به یک زلزله خطرناک در وزارت کشور و شهرداری تهران مورد بررسی قرار گرفته است اما در رابطه با آن هزینه‌ای نشده است."

وی افزود: "مثلا در یک زلزله خطرناک که کشته‌های بالا دارد باید ۳۱استان تعیین شوند به هر استان زمینی داده شود تا سکوهایی را برای احداث چادر تعبیه کنند و امکانات را از قبل فراهم کنند تا بتوانند به بخشی از تهران خدمات دهند که متاسفانه هیچ یک از این کارها انجام نشده است بنابراین قوانین و مصوبات در این خصوص وجود دارد اما روند اجرایی شدن آن بسیار کند است و هنوز جای کار دارد".

حرف آخر

با توجه به شواهد موجود به نظر می رسد تنها راهی که برای شهروندان تهرانی می ماند این است که دست های خود را به سمت آسمان بگشایند و دعا کنند، دعا کنند که شهر تهران همواره از بلایای طبیعی در امان بماند. همان دعایی که مسئولان دراین روزها بارها تاکید کردند که مردم دعا کنند زلزله نیاید! مردم دعا کنند باران بیاید و آلودگی برود .... مردم دعا کنند ...