به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری برنا، صندوق جمعیت سازمان ملل متحد چند سال قبل اعلام کرده بود بیش از 58 درصد جمعیت ایران را جوانان تشکیل می‌دهند. همچنین وزارت بهداشت در سال 94 از آماری نزدیک به 31 درصد جمعیت کل کشور حرف می‌زند. حتی اگر همین 31 درصد را هم بپذیریم با جمعیتی حدود 25 میلیون جوان رو به رو هستیم.
یکی از خصوصیات جوانی، دغدغه‌مند بودن است. داشتن دغدغه برای آینده ای هدفمند و رسیدن به رویاهایی که سال ها شخصیت جوان را شکل داده و نقطه سعادتی برایش بوده که بارها در موردش انشاء نوشته و امید و شور زندگی را در دلش افروخته است.
شاید دغدغه های یک فرد جوان با دیگری متفاوت باشد اما طی بررسی ها و گفتگوهایی که با جوانان داشته ایم نقطه مشترک همه این دغدغه و نگرانی ها، اشتغال بود. شاید کلمه اشتغال دربرگیرنده دو بخش از جوانان شود، یعنی بخش اول که شغل دارند و بخش دوم افرادی که شغل ندارند و بیکار هستند.
اکثر افراد جوانی که شغل دارند بابت همخوانی نداشتن هزینه های جاری زندگی با حقوق شان نگران هستند و به گفته خودشان تبدیل به یکی از معضلات اصلی و دغدغه ای که در اولویت زندگی شان قرار گرفته، شده است. در کنار اشتغال، اکثریت جوانان از امنیت هم گله مند بودند؛ برخی از نبود امنیت در شغل خود می گفتند و برخی از جوانان دیگر که اکثریت زن بودند از نبود امنیت در جامعه نگران بودند.
در این میان بودند جوانانی که هیچ دغدغه ای جز تفریح نداشتند و از امکانات کم و کمبود فضاهای تفریحی گله مند بودند. حرف این دسته از جوانان این بود که برای تفریح جایی جز کافه رفتن ندارند و اوقات تفریح شان را با رفتن به این مکان ها یا سینما سپری می کنند.
یکی از همین جوان ها در خصوص تعریفی از تفریح در کشور به برنا گفت: «درحال حاضر ارتقای فضای تفریحی به اضافه شدن پارک ها و نیمکت ها خلاصه شده است. اما پایان همه این افزایش دادن های بی سر و ته، افزایش استفاده از قلیان روی این نیمکت ها و در فضای پارک است. وقتی مسئولین یک جامعه نمی توانند برای جوانان تفریح مناسبی ایجاد کنند بنابراین جوان مجبور است خودش برای خودش تفریح بسازد.»
جوان دیگری در همین خصوص به خبرنگار ما چنین گفت :« خیلی به تفریح نمی‌رسم چون زمانی برای تفریح کردن ندارم. در هفته 6 روز سرکار می روم و یک روز در هفته زمان آزاد دارم که معمولا کارهای شخصی و عقب مانده ام را انجام می دهم.»
گفتنی است ؛ کاظمی پور جامعه شناس و استاد دانشگاه در کتاب خود به نام "نسل ایکس" که به بررسی جامعه شناختی نسل جوان ایرانی پرداخته، نوشته است: «عمدتا جوان ها کسانی هستند که یا درگیر تحصیل هستند یا در حال سرمایه‌گذاری روی خودشان هستند یا درگیر فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی هستند و یا حتی اگر هیچ کدام از اینها هم نباشد دارند جوانی می‌کنند. معمولا نباید در این سنین دغدغه های اقتصادی این قدر عمده باشد.»
همچنین امان الله قرائی مقدم جامعه شناس در این خصوص به برنا گفت: «از مهم ترین وظایف مسئولان در مقابل جوانان، فراهم کردن امکانات تفریحی و فضای مثبت و شاد است. اگر مسوولان به موضوع امکانات تفریحی و شادی جوانان بی تفاوت باشند، آنگاه جوان دلمرده شده و انرژی خود را در راه های نادرست مصرف می‌کند. در صورت بروز چنین اتفاق تلخی، جوان برای آنکه روحیه خود را بازیابد تصمیم به خروج از کشور می گیرد.»
اما تفریح در بین اکثریت جوانانی که اولین اولویت شان به اشتغال اختصاص یافته بود، رتبه سوم یا چهارم داشت.
یک جوان 26 ساله درباره اشتغال به خبرنگار گروه جوان برنا گفت: «من در کنار درس خواندن کار هم می کنم و این دو در راستای هم بسیار سخت انجام می شود. این شرایط همزمان درس خواندن و کار باعث کم شدن حقوق و مزایا می شود. اگر بصورت قیاسی نگاهی به کشورهای پیشرفته دیگر داشته باشم ، دوره تحصیل و دوره کار جوانان مشخص است اما ما دانشجو کارمند و یا حتی دانشجو کارگر هستیم. متاسفانه نگاه جامعه ما مدرک گراست و تا تحصیلات عالی را طی نکنیم نگاه دست دوم به ما می شود.»
فرد دیگری بیان کرد: «بزرگترین دغدغه من کار و اشتغال است چون وقتی اشتغال باشد فقر، فساد، فحشا کم و ازدواج صورت می گیرد و از همه مهم‌تر شادی به جامعه می آید و جامعه از سکون و رکود که کرختی و نخوت و ناامیدی بوجود می آورد خارج می شود.»
جوان دیگری ادامه داد: « اولویت دغدغه من کار است و تحصیلم صرفا بخاطر این است که کارم به مدرک تحصیلی نیاز دارد.»
قرائی مقدم درباره راه‌های حل مشکل اشتغال جوانان با نگاه جامعه شناسی اینگونه نظر داد: «فراگیری مهارت‌های نوین مانند مهارت‌های کارآفرینی از طریق موسسات با تجربه می‌تواند به توانمندسازی و در نتیجه یافتن موقعیت مناسب شغلی کمک کند. افزایش مهارت‌ها در همه سطوح وجود دارد و حتی دانش آموختگان در سطح دکترا نیز در صورت لزوم برای ورود به بازار کار به دنبال مهارت‌های فوق دکترا هم هستند که به نوعی ایجاد توانمندی میان فارغ التحصیلان مقطع دکترا را موجب می‌شود.»
وی تاکید کرد: «رفع دغدغه‌های جوانان زمان بر است و آن‌را نمی‌توان به سرعت حل کرد ولی می‌توان آن را مدیریت کرد. دستیابی به شغل مناسب بر اساس توانمندی‌های فردی شاید در مدت کوتاه امکان پذیر نباشد، اما نباید برای رسیدن به شغل مورد علاقه و مناسب، بیکار نشست. برخی از مشاغل می تواند تجربه‌ای برای فرد ایجاد و او را برای رسیدن به سطوح بالاتر آماده کند.»
جوان دیگری که پس از اشتغال دغدغه سربازی داشت، گفت: «سربازی یک دغدغه مهم برای من است. این مسئله همیشه به عنوان یک غده سرطانی که درمانش با طی کردن و سپری کردن آن دوسال است، برایم بوده است. دوسال وقت تلف کردن و اینکه می گویند سربازی کلی خاطره به همراه دارد، کلیشه است. در دوران سربازی فرد نمی تواند کار یا تحصیل داشته باشد.»
یک جوان دیگر در این خصوص بیان کرد: « من که نمی دانم در این دوسال چه اتفاقی می افتد. دوسال از شغل و کارهایی که دوست دارم انجام بدهم دور می شوم. با حقوق پایین فعالیت می کنم و از زندگی عقب می افتم. با ماهی صدهزارتومان که حتی پول رفت و آمد هم نیست نمی توان هزینه های جاری زندگی را پرداخت کرد. اگر دوسال سربازی اختیاری بود یا مزایای بیشتری داشت شاید شرایط بهتر می شد.»
بعد از دغدغه های اشتغال، سربازی و تفریح بسیاری از جوانان دغدغه ی ازدواج دارند اما همان تعداد کثیر به دلایلی روشن که حق هم دارند تن به ازدواج نمی دهند. یکی از عوامل مهم ازدواج نکردن بیکاری یا درآمد پایین است.
یک جوان درباره ازدواج گفت: «به تصور من بحث اقتصادی جوانان برای ازدواج به فرهنگ خانواده ها برمی گردد. اگر فرهنگ، فرهنگ پذیرنده ای باشد و خانواده مطابق با شرایط به مسئله اقتصادی نگاه کند و انعطاف به خرج دهند تا دو نفر به سوی ازدواج های سفید کشیده نشوند و همچنین کمک‌شان کنند، شاید دغدغه ازدواج حل شود تا یک دغدغه از دغدغه های دیگرمان کاسته شود اما متاستفانه این درک در اکثر خانواده ها وجود ندارد و اکثرا مادی گرا هستند.»
جوان دیگری در ادامه به برنا گفت: « زمانی که از پشتوانه مالی محکمی برخوردار نیستم ازدواج دیگر جزو دغدغه هایم نیست.»
امان الله قرائی مقدم جامعه شناس و استاد دانشگاه در خصوص فضای اشتغال و تاثیر آن بر دیگر مسیرهای زندگی جوانان اینگونه گفت: « تا زمانی که مسئله اشتغال سامان نگیرد و جوان نتواند به لحاظ اقتصادی مستقل شود طبیعی است که مشکلات ازدواج و مسکن او نیز حل نخواهد شد. با این وجود تنها اشتغال، تحصیل و ازدواج دغدغه‌های ذهنی او نیستند.»
این جامعه شناس با اشاره به دلایل بالارفتن سن ازدواج می گوید: «از دلایل تاثیرگذار بر بالارفتن سن ازدواج می توان به چهار عامل میل به ادامه تحصیل، سربازی، رابطه نادرست دختران و پسران و اشتغال به کار بویژه در پسران اشاره کرد.»
وی معتقد است: «هزینه های بالای زندگی، مخارج بالای ازدواج، ترس از آینده و زیاد بودن مهریه ها، باعث به تعویق افتادن این امر می شود و همه این مسائل باعث ایجاد یک نوع ترس از ازدواج در بین جوانان شده است.»
در میان این دغدغه های مادی، دغدغه های معنوی هم از اولویت بالایی درمیان جوانان برخوردار بودند؛ پیگیری یکسری از آرمان ها و اصول هایی که جوانان برای رسیدن به آن می جنگند.
یک جوان در این خصوص بیان کرد: «نابرابری ها و نادیده گرفتن حقوق زنان و نبود فضای آزادتر برای زنان در جامعه یکی از دغدغه های مهم من است.»
جوان 28ساله دیگری ادامه داد: «"تبعیض جنسیتی" بزرگترین دغدغه من در کشور است، از آزمون ها و استخدام ها تا حضور در ورزشگاه آزادی که حتی برای خانم های بیگانه مجاز اما برای ما ممنوع است.»
و اما در انتها این گزارش و با صحبت با جوانان به این جمع بندی می توان رسید که بزرگترین غول مشکلات و اصلی ترین دغدغه جوانان اشتغال است. غولی که در طول دهه های گذشته هم وجود داشته است . به نظر باید اولویت های رسیدگی به شرایط جوانان کشور مورد ارزشیابی حقیقی و تخصصی قرار گیرد و برای اینکه آینده ایران آینده ای سرافراز باشد این اولویت ها به ترتیب حل شده تاجامعه جوان با حل مشکلاتش به یک جامعه پویا و خلاق مبدل شود که ثمره آن به حتم رشد کشور در همه زمینه ها خواهد بود. دغدغه ای که به درستی جزو اولویت های دولت و تاکیدات مقام معظم رهبری در سال های اخیر قرار گرفته است اما دولت به تنهایی نمی تواند این معضل را رفع کند و نیازمند یک بسیج همگانی است.