مهارت کارگردان در استفاده از تصویر

مقدسیان در ابتدا به برخی از مفاهیم بارز در آثار نولان اشاره کرد و گفت: نولان از جمله معدود کارگردانانی است که همنشینی فرم و محتوا را به خوبی درک، و به زبان تصویر بیان می کند و بر اساس نظریه های جدید نیز این دو از یکدیگر جداشدنی نیستند. این فیلم هم چنین ارزشی ترین فیلم کریستوفر نولان نیز محسوب می شود.

احمد کشاورز منتقد برنامه ضمن ضعیف دانستن فیلم دانکرک گفت: از آن جا که سینما یک صنعت است و باید در ذهن تماشاگر ماندگار شود، مقدار کمی از این فیلم در ذهن مخاطب می ماند. اکثر فیلم های کریستوفر نولان مثل تلقین، در دنیایی ذهنی سیر می کنند اما دانکرک یکی از فیلم های ساخته این کارگردان است که بر اساس حادثه ای تاریخی ساخته شده، در دنیای واقعی اتفاق می افتد و کمترین دیالوگ را دارد. با این حال، فیلم نتوانسته شخصیت سازی خوبی ارائه کند و جغرافیای داستان نیز به خوبی تعریف نشده است. در شروع فیلم جایی را می بینیم که نمی دانیم کجاست و اطلاعاتی هم به ما داده نمی شود.

سپس، محمدرضا مقدسیان اشاره کرد: برای این که بدانیم شخصیت و جغرافیای فیلم درآمده است یا نه، باید کلیت فیلم را مد نظر قرار دهیم. او در پاسخ به احمد کشاورز که برخی از ایرادات تاریخی را که منتقدان فیلم به جدیدترین ساخته نولان گرفته اند برشمرد، گفت: نمی دانم که آیا نولان ساخته خود را تاریخی می داند یا نه، اما باید توجه داشت که بر مبنای تئوری های سینمایی، تا چه حد دخل و تصرف برای دراماتیزه کردن یک فیلم می توان پیش رفت.

مقدسیان افزود:در این اثر به عنوان ارزشی ترین فیلم نولان، به آرمان ها و اهداف انگلستان در جنگ جهانی دوم پرداخته می شود اما آیا می توانیم رگه های سینمایی مختص نولان را در آن واکاوی کنیم؟ برای مثال در صحنه هایی که دیالوگ چندانی وجود ندارد، با مهارتی که نولان به کار گرفته، خود تصویر بیانگر معناست.

کشاورز در این مورد گفت: درست است صرفا دیالوگ نماینده معنا نیست، اما نولان در این فیلم وارد یک بازی شده که نتوانسته با موفقیت از آن بیرون بیاید.

مقدسیان در ادامه به مفهوم مورد نظر فیلم دانکرک پرداخت و گفت: این فیلم در مورد گروهی از افراد است که از یک طرف تحت حمله دشمن، و از طرف دیگر با دریا مواجه هستند. در این شرایط، چه اهمیتی دارد که سربازی که به ما معرفی می شود چه کسی است و از چه خانواده ای آمده است؟ در لحظه مرگ هویت ما اهمیتی ندارد. فلسفه فیلم در مورد این است که بلاخره زنده می مانیم یا می میریم؟ در لحظه ای که مرگ تنها یک قدم با ما فاصله دارد چه کار می کنیم؟ به زندگی خودمان می چسبیم یا مانند شخصیت تام هاردی، دیگران را نجات می دهیم؟ اینجا جغرافیای مرگ و زندگی حاکم است. فیلم های مبتنی بر شخصیت، دیالوگ محور نوشته می شوند و در صورتی که دیالوگ های خوبی نداشته باشند، فیلم های پر نقصانی خواهند بود، اما در دانکرک این موضوع اهمیت دارد که مخاطب بداند شخصیت ها برای زنده ماندن چه می کنند؟

وی با بیان این که دانکرک از جمله بهترین آثار نولان نیست گفت: مانند شوالیه تاریکی، نولان هر زمان که به سراغ قصه ای هالیوودی رفته است، فیلمی با ساختار شعاری، تبلیغاتی و هالیوودی ساخته که رگه هایی از نگاه خاص نولان هم در آن به چشم می خورد.

مقدسیان هم چنین به مفهوم زمان در فیلم های کریستوفر نولان از جمله تلقین و بین ستاره ای اشاره کرد و گفت: در دانکرک با سه موقعیت زمانی یک هفته، یک روز و یک ساعت قبل از دانکرک مواجه هستیم که در نقطه‌ای با یکدیگر همسان می شوند تا سرنوشت را رقم بزنند و دوباره از یک دیگر فاصله می گیرند.

کشاورز ضمن انتقاد به این موضوع گفت: اتفاقات همزمانی که به یکدیگر می رسند باید در ذهن مخاطب عملکرد داشته باشند. بیننده در بخش‌هایی از فیلم سردرگم می شود و اتفاقات غیر منطقی پیش می آیند که باید در موردشان به مخاطب توضیح داد.

در انتها، حضار به بیان نظرات و برداشت‌های خود در مورد دانکرک پرداختند و به چند لایه بودن، همذات پنداری و مفاهیم روان شناختی فیلم، از جمله ترس از مرگ اشاره کردند.