به گزارش خبرگزاری برنا ؛ مسجد تاریخانه دامغان یکی از بهترین نمونه‌های مساجد نخستین در ایران و از قدیمی ترین بناهای صدر اسلام است و قدمت آن را بین سال 130 تا 170 هجری قمری دانسته‌اند، در وجه تسمیه این بنا گفته‌اند که تاری به معنای خداست و تاریخانه یعنی خدای خانه.
تاریخانه دامغان یکی از کهن ترین بناها در شیوه خراسانی است و جزء نخستین مساجد ایران است که در فضای آن مناره ساخته شده است. در زمان بازسازی مسجد در قرن سیزدهم هجری، به جای طاق‌های مازه دار(بیضوی) اصلی که اغلب فرو ریخته بودند، طاق‌های نوک تیز جناغی(تیزه دار) بنا شده است.
در دوره سلجوقی، مناره دایره شکل دیگری به مسجد اضافه می گردد که دارای کتیبه‌ای به خط کوفی مشتمل بر آیات قرآنی( لا اله الا الله و...) بوده که به نام بانی آن، بختیار، فرزند محمد نامگذاری شده است. ارتفاع کنونی این مناره 26 متر است و 86 پله دارد، مناره مسجد تاریخانه در سال 420 هجری به مجموعه اضافه شد و دارای تزئینات آجری بسیار زیبه به شیوه سلجوقی است.
مسجد تاریخانه دامغان در 15 دی ماه 1310 ه.ش به شماره 80 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. روز 15 دی ماه که همزمان با سالروز ثبت تاریخانه در فهرست آثار ملی است، به عنوان "روز مسجد تاریخانه دامغان" نامگذاری شده است و تلاش بر این است که ثبت جهانی نیز شود.