لزوم تفکرمحور بودن آموزش به کودکان

به گزارش خبرگزاری برنا از مشهد، مدرس حوزه و دانشگاه در این نشست‌ها، آموزش‌های کنونی به کودکان را حافظه‌محور دانست و گفت: در چنین نظام آموزشی، داده‌های موجود به کودکان به اطلاعات و سپس علم تبدیل نمی‌شود.

دکتر مهدی فردوسی مشهدی با تأکید بر این که آموزش کودکان باید بر مبنای تفکرمحوری باشد، بیان کرد: در نظام آموزشی تفکرمحور، داده‌ها به اطلاعات و سپس علم تبدیل خواهد شد.

وی در بخش دیگری از این نشست، «الاهیات» را دانش مطالعه انتقادی درباره مفاهیم برآمده از متن مقدس دینی و مذهبی دانست و افزود: مفهوم قابل اهمیت دیگر در سلسله جلسات اِبَک، «کودکی» است که درباره آن دیدگاه‌های متفاوت و حتی متناقضی نیز وجود دارد و روان‌شناسان کودک، فیلسوفان ذهن، انسان‌شناسان و جامعه‌شناسان به مباحث مرتبط با حوزه کودکی و تعریف این مفهوم پرداخته‌اند که در دوره «اِبَک» بیشتر بر تعاریف روان‌شناختی در این‌باره تأکید می‌شود.

این دین‌پژوه به تقسیم‌بندی گروه‌های سنی کودکان نیز اشاره و خاطرنشان کرد: برجسته‌ترین دیدگاه در این زمینه، به ژان پیاژه، روان‌شناس سوئیسی تعلق دارد. بر پایه تقسیم‌بندی او، کودکان با توجه به قوای شناختی خود به چهار دسته نوزادی تا دو سالگی، دو تا هفت ‌سالگی، هفت تا 11 ‌سالگی و 11 سالگی تا بزرگسالی تقسیم می‌شوند که در دوره «ابک» روی سخن با مربیان دوره‌های سوم، چهارم و پنجم است.

فردوسی در ادامه با طرح این سؤال که «آیا ممکن است کودک الفاظ را به کار ببرد اما تصوری برای مدلولات آن الفاظ نداشته باشد؟»، تصریح کرد: برای مثال زمانی که واژه «طاووس» را به کار می‌بریم، چیزی در ذهن تداعی می‌شود که به آن مدلول گفته می‌شود.

وی ادامه داد: به عبارت دیگر آیا کودکان حرف دهانشان را می‌فهمند؟ پاسخ این سوالات منفی است؛ کودکان بسیاری از الفاظ را به کار می‌برند که نمی‌دانند چیست و این الفاظ را صرفاً از بزرگترها تقلید می‌کنند. بسیاری از کودکان در مقطع نخستین زبان‌آموزی حرف دهانشان را نمی‌فهمند و ممکن است تصور درست یا حتی تصوری از حرف‌های خود نداشته باشند.

این مدرس حوزه و دانشگاه اضافه کرد: برای مثال کلمه «برکت» را در نظر بگیرید؛ کودک سه یا چهار ساله در جامعه ما می‌تواند این واژه را بدون لکنت به کار ببرد اما مفهوم آن را نمی‌داند؛ اینجا بزنگاهی است که هنر نویسنده کودک و نوجوان باید آشکار شود زیرا باید مفاهیم این قبیل واژه‌ها را کشف کرده باشد تا بتواند به درستی آن‌ها را برای کودکان تداعی کند. نویسندگان کودک و نوجوان باید به این نکته توجه کنند که با بیان یک واژه چه تصوری از آن در ذهن کودک تداعی می‌شود.

فردوسی همچنین به بحث تفکر پرداخت و تفکر را بنابر تعریف رایج «رسیدن به معلومات تازه» یا «تبدیل مجهولات به معلومات» دانست و بیان کرد: برای مثال در حوزه ریاضیات عدد «دو» را می‌شناسیم و می‌دانیم این عدد به این معناست که دو عدد «یک» با هم جمع شده‌اند. حالا اگر «دو» را در «دو» ضرب کنیم، به عدد «چهار» می‌رسیم و این عدد که تاکنون برای ما مجهول بوده به معلوم تبدیل می‌شود. 

وی این نکته را نیز در خصوص تصویرگری کتاب‌های کودکان مطرح کرد: تصویرگری برای کودک با توجه به مفاهیم تصوری در کتاب مقدس به معنای الاهیات برای کودکان نیست بلکه الاهیات برای کودکان به این معناست که گزاره‌های الاهیاتی برای کودکان به تصویر کشیده و منتقل شود. 

این دین‌پژوه در ادامه برخی آثار خارجی در زمینه الاهیات برای کودکان را معرفی کرد و افزود: کتاب‌های If I should die, If I should live، Heaven Is A Wonderful Place، If Jesus Lived Inside My Heart، Does God Know How to Tie Shoes؟ Welcoming Children: A Practical Theology of Childhood و Three in One: A Picture of God به این موضوع پرداخته‌اند.

فردوسی همچنین به نقد کتاب «زیارت‌نامه کودک گل نجمه» اثر «مجید ملامحمدی» و از تولیدات به‌نشر از منظر تصویرهای ادبی و زبان پرداخت و افزود: برخی از مفاهیم و تصویرهای این کتاب، با سطح‌شناختی مخاطب کتاب(کودکان گروه سنی ب) متناسب نیست.

وی در پایان با اشاره به 40 آیه قرآن درباره بارش و رویش، پیشنهادی درباره القای گزاره «یگانگی» یا «یکتایی» خدا مطرح کرد و افزود: با توجه به ظهور مفاهیم عینی در این آیات که بر گوناگونی مفاهیم حقیقی یا عینی و رنگارنگی آن‌ها دلالت می‌کنند، دست‌مایه خوبی برای سامان‌دهی کتاب‌های تصویری برای گروه دوم مخاطب کودک به شمار می‌روند. تنه‌مندی و برگ‌داری، اندازه‌مندی، جفت‌مندی و چشم‌نوازی و از سوی دیگر، مفاهیم عینی خرما و انگور و انار و گندم و... که به‌رغم تنوع و تکثرشان از پدیده واحد آب سرچشمه گرفته‌اند، اندیشه تجلی «وحدت در کثرت» را القا می‌کند که البته مقصود از آن، قرائت اختلافی «وحدت وجود» نیست، بلکه مقصود همان نظام نشانه‌ای قرآن و پی بردن به دست بی‌دستی خداوند از طریق آیه‌ها و آینه‌های مخلوقات متنوع اوست.

شایان ذکر است در سلسله جلسات «اِبَک» به چگونگی مواجهه با پرتکرارترین پرسش‌های کودکان در زمینه‌های خداشناسی(توحید)، فرشته‌شناسی، دیوشناسی(جن‌شناسی)، فرجام‌شناسی(معاد)، بهشت‌شناسی، دوزخ‌شناسی، معجزه‌شناسی، جادوشناسی، وحی‌شناسی و مرگ‌شناسی پرداخته می‌شود.

یادآور می‌شود این سلسله جلسات تا پایان سال، ساعت 17 دوشنبه هر هفته در فروشگاه مرکزی به‌نشر واقع در خیابان امام خمینی(ره) مشهد، مقابل باغ ملی برگزار می‌شود.

علاقه‌مندان برای آگاهی از اخبار به‌نشر و نیز مشاهده و تهیه سایر محصولات انتشارات آستان قدس رضوی می‌توانند به نشانی اینترنتی www.Behnashr.com یا فروشگاه‌های سطح شهر مشهد و نمایندگی‌های سراسر کشور مراجعه کنند؛ همچنین سامانه پیامکی به شماره 30003209 یا کانال اطلاع‌رسانی به‌نشر از طریق تلگرام به آدرس @behnashr نیز از دیگر راه‌های برقراری ارتباط با این انتشارات است.