ارایه هشتمین گزارش سه ماهه اجرای برجام به مجلس+متن

به گزارش گروه خبر خبرگزاری برنا، متن کامل هشتمین گزارش سه ماهه اجرای برجام به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
هشتمین گزارش سه ماهه وزارت امور خارجه
به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در خصوص اجرای برجام
(۲۶ مهر لغایت ۲۶ دی ۱۳۹۶)
گزارش حاضر هشتمین گزارش وزارت امور خارجه است که در اجرای تبصره یک قانون «اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام» مصوب ۱۳۹۴/۷/۲۱ مجلس شورای اسلامی تهیه و به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی تقدیم می شود.۱
این گزارش در چهار بخش ۱) موانع و چالش ها؛ ۲) پیگیری مطالبات جمهوری اسلامی ایران و اقدامات وزارت امورخارجه؛ ۳) آخرین تحولات در حوزه ی رفع تحریم ها؛ و ۴) آخرین تحولات در حوزه فعالیت های هسته ای، سازماندهی شده و دوره سه ماهه ۲۶ مهر لغایت ۲۶ دی ۱۳۹۶ را در برمی گیرد.
همانگونه که در گزارش پیشین نیز بیان شد، رئیس جمهور آمریکا در روز ۲۱ مهر ۱۳۹۶، بی اعتناء به گزارش های مکرر آژانس بین المللی انرژی اتمی در مورد اجرای تعهدات توافق هسته ای توسط ایران و در یک رویکرد سیاسی، از تأیید پایبندی ایران به برجام سر باز زد. علیرغم اینکه این اقدام ریٔیس جمهور آمریکا در تبعیت از قانون داخلی سال ۲۰۱۵ این کشور موسوم به قانون «بررسی توافق هسته ای ایران» (اینارا)۲ صورت گرفته و بنابر این فی نفسه اقدامی داخلی است و بر وظیفه آمریکا در اجرای تعهدات بین المللی دولت آمریکا در چارچوب برجام تأثیری ندارد، ولی در عمل این اقدام یکجانبه و با سوءنیت، می تواند موجب تشدید فضای تردید و در نتیجه اثرگذاری منفی بر بهره مندی کامل ایران از برجام شود. از سوی دیگر، این اقدام کاملا سیاسی دولت آمریکا، موجب عکس العمل جامعه ی جهانی و به طور ویژه سایر کشورهای طرف برجام شده، و همه آنها همراه
........................................................................................
۱) بر اساس تبصره ی مزبور، «وزیر امور خارجه موظف است روند اجرای توافقنامه را هر سه ماه یک بار به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گزارش دهد». گزارش های سه ماهه ی پیشین به ترتیب در تاریخ های ۱۳۹۵/۱/۲۶، ۱۳۹۵/۴/۲۶، ۱۳۹۵/۷/۲۶، ۱۳۹۵/۱۰/۲۶، ۱۳۹۶/۱/۲۶، ۱۳۹۶/۴/۲۶ و ۱۳۹۶/۷/۲۶ تقدیم کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی شده است.
۲) Iran Nuclear Agreement Review Act (۲۰۱۵) INARA

با اکثریت غالب دیگر کشورهای عضو جامعه بین المللی، با اشاره به پایبندی کامل ایران به تعهدات خود وفق برجام خواهان اجرای کامل برجام توسط دولت ایالات متحده آمریکا شده اند.
اقدامات آمریکا علیه برجام، به ویژه اظهارات غیرمسئولانه ی مقامات ارشد آمریکایی، بر فضای هفتمین نشست کمیسیون مشترک برجام نیز اثر گذاشت. در این نشست که با حضور نمایندگان همه طرف های برجام در تاریخ ۲۲ آذر ۱۳۹۶ در وین برگزار شد، جمهوری اسلامی ایران ضمن برشمردن موارد بدعهدی آمریکا در اجرای تعهدات خود در برجام، این کشور را مسئول بلاتکلیفی ایجاد شده در فضای پس از برجام و مانع عمده در برابر بهره مندی کامل ایران از منافع برجام اعلام کرد. در این کمیسیون نمایندگان بانک مرکزی و سازمان هواپیمایی جمهوری اسلامی نیز شرکت داشتند و موارد قصور آمریکا در عمل به تعهدات خود در حوزه ی روابط بانکی و صدور مجوزهای خرید هواپیمای غیرنظامی را بیان کردند. اعضای کمیسیون با تأیید نظرات ایران، از آمریکا خواستند به تعهدات خود وفق برجام پایبند باشد.
در ۲۷ آذر ۱۳۹۶ استراتژی جدید امنیت ملی آمریکا منتشر شد. نکات مندرج در این استراتژی در رابطه با جمهوری اسلامی ایران، تکرار رویکردهای مبتنی بر ذهنیت ها و پیش داوری های خصمانه و غیرمنطقی همیشگی علیه ملت ایران می باشد.
در ۲۲ دی رئیس جمهور آمریکا علیرغم تهدیدات قبلی خود، یک بار دیگر اسقاطیه های تحریم های هسته ای ایران را به زعم خود برای آخرین بار همراه با چهار شرط مخالف نص و روح برجام تمدید کرد. وی از کنگره امریکا و کشورهای اروپایی عضو برجام خواست که این شروط و سایر خواسته های سیاسی وی را ظرف۱۲۰ روز آینده تأمین کنند و در غیر این صورت وی از تمدید مجدد اسقاطیه ها امتناع خواهد کرد.

بخش نخست - موانع و چالشها
علیرغم گشایش هایی که پس از روز اجرایی شدن در ۲۶ دی ۱۳۹۴ در حوزه های اقتصادی مندرج در برجام صورت گرفته است؛ نظیر آزاد شدن بخشی از سرمایه های مسدود شده ی کشور، حل مشکل صادرات نفت و بازگشت میزان صادرات روزانه ی نفت خام به دوران پیش از تحریم ها، حل مشکلات حوزه ی حمل و نقل دریایی و بازگشت ناوگان دریایی کشورمان به مسیرهای کشتیرانی بین المللی، خرید چندین فروند هواپیمای غیرنظامی با فاینانس خارجی و عقد قراردادهایی در عرصه صنعت خودروسازی، کماکان موانعی در مسیر اجرای موفقیت آمیز این سند وجود دارد که مجموعاً «انتفاع کامل» جمهوری اسلامی ایران از برجام را با مشکل روبرو ساخته است. عمده ی چالش های اجرای برجام بعد از روز اجرا را م یتوان نتیجه «بدعهدیهای آمریکا و ایجاد فضای ابهام و بلا تکلیفی» دانست.

-بدعهدی های آمریکا و ایجاد فضای ابهام و بلاتکلیفی
در طول دو سال گذشته موارد نقض، بدعهدی، تأخیر، تعلل و تخطی آمریکا از برجام از جمله چالش های اصلی اجرای برجام در سطح بین المللی بوده است. در گزارش سه ماهه ی قبلی موارد نقض و بدعهدی آمریکا به اطلاع مجلس محترم شورای اسلامی رسید. در این گزارش نیز ضمن تاکید مجدد بر تاثیرات منفی مواردی که در گزارش قبل مطرح گردیدند، به مواردی اشاره می شود که در سه ماهه ی اخیر روند اجرای برجام و تاثیر رفع تحریم ها را به صورت خاص تحت تاثیر قرار داده و توسط نمایندگان کشورمان در کارگروه رفع تحریم های کمیسیون مشترک برجام و جلسه اصلی کمیسیون، به ترتیب در تاریخ های ۲۱ و ۲۲ آذر ۱۳۹۶ مطرح شدند.
مقامات آمریکایی از جمله رئیس جمهور این کشور در طول سه ماه گذشته به سخنان و اقدامات غیرسازنده و فاقد حسن نیت در قبال برجام ادامه دادند. در تاریخ ۱۳ اکتبر ۲۰۱۷ ریٔیس جمهور آمریکا از تأیید حیاتی بودن رفع تحریم های برجام برای منافع ملی آمریکا و تایید پایبندی ایران به برجام خودداری کرد. وفق قانون ۲۰۱۵ «بررسی توافق هسته ای ایران» در صورت عدم تأیید پایبندی ایران به برجام یا اعلام غیرحیاتی بودن رفع تحریم های برجام برای منافع ملی این کشور، کنگره می تواند در یک دوره زمانی ۶۰ روزه موضوع را با اولویت بررسی و اقدامات آمریکا علیه ایران را تصویب کند. بدین ترتیب، تصمیم گیری در مورد سرنوشت برجام به کنگره محول شد. با این حال دوره زمانی ۶۰ روزه کنگره در تاریخ ۲۲ آذر ۱۳۹۶ بدون اقدام خاصی منقضی گردید و کنگره از بازگرداندن مجدد تحریم ها علیه ایران ناتوان ماند.
رئیس جمهور آمریکا در روز جمعه ۲۲ دی ۱۳۹۶ (۱۲ ژانویه ۲۰۱۸) اسقاطیه های تحریم های هسته ای ایران را همراه با چهار شرط تمدید کرد. وی با این حال در ادامه تلاش های خود برای از بین بردن برجام، کنگره آمریکا و اروپائیان را مخاطب قرار داد و اظهار داشت که آماده است با همکاری هر دو حزب آمریکا، قانونی در خصوص ایران تهیه کند که در آن ۱) ایران ملزم باشد در صورت درخواست سازمان انرژی اتمی فورا اجازه ی دسترسی به همه ی مکان ها را بدهد؛ ۲) اطمینان حاصل شود که ایران هرگز دارای سلاح هسته ای نخواهد شد؛ ۳) بر خلاف توافق هسته ای، قانون جدید دارای تاریخ انقضا نباشد؛ و ۴) تصریح شود موشک های دوربرد و برنامه ی تسلیحات هسته ای از یکدیگر قابل تفکیک نیستند و ایران را به خاطر ساخت و تولید موشک مورد تحریم شدید قرار دهد.
در بیانیه مورخ ۲۲ دی ماه، رئیس جمهور آمریکا همچنین متحدین اروپایی خود را مخاطب قرار داده و پس از پرداختن به مسائل بی ارتباط با برجام، نظیر موضوعات موشکی، حقوق بشر و حمایت از حزب الله لبنان، تمدید اسقاطیه ها را صرفاً با هدف جلب موافقت اروپاییان و برای رفع آنچه که وی 'نواقص وحشتناک توافق هسته ای' می خواند، عنوان کرد و تهدید نمود در صورتی که نتواند با اروپایی ها به توافق برسد، اسقاطیه های تحریم ها را در دوره بعدی تمدید نخواهد کرد.

بیانیه وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در واکنش به بیانیه رئیس جمهور آمریکا
در پاسخ به اظهارات و ادعاهای رئیس جمهور آمریکا، وزارت امور خارجه بلافاصله بیانیه زیر را در همان تاریخ ۲۲ دی ۱۳۹۶ صادر نمود:
روز جمعه مورخ ۲۲ دی ۱۳۹۶ رئیس جمهور آمریکا علیرغم تلاش یک ساله خود برای از بین بردن برجام، بار دیگر ناگزیر به تمدید اسقاطیه های الزامی در برجام گردید. استحکام درونی برجام و حمایت بین المللی از این توافق، راه را بر تلاش های آقای ترامپ، رژیم صهیونیستی و اتحاد نامیمون تندروهای جنگ طلب برای لغو این توافق یا ایجاد تغییرات در آن بسته است. با این حال، رئیس جمهور آمریکا بر اساس رویه یک ساله خود همچنان به اقدامات خصمانه علیه مردم ایران ادامه داده و تهدیداتی را تکرار می کند که بارها در اجرای آنها ناتوان مانده است و با ادامه روش یک سال گذشته خود همزمان با انجام اقدامات اجباری مندرج در برجام، و برای نشان دادن خصومت با مردم بزرگ ایران، از سر استیصال تعدادی از اتباع ایرانی و غیرایرانی را به بهانه های غیرقانونی، کهنه و مضحک در فهرست تحریم قرار داده است تا حداقل جبران بخشی از ناکامی های خود را کرده باشد .
جمهوری اسلامی ایران با محکوم کردن تهدیدات آمریکا و اضافه کردن افراد جدید به فهرست تحریم ها، نکات زیر را مورد تاکید قرار می دهد:

۱- جمهوری اسلامی ایران همراه با اعضای دیگر برجام و جامعه جهانی بارها تاکید کرده است که برجام یک سند معتبر بین المللی است و به هیچ عنوان قابل مذاکره مجدد نیست.
۲- جمهوری اسلامی ایران صراحتا تاکید می نماید که هیچ اقدامی فراتر از تعهدات خود در برجام را انجام نخواهد داد، هیچ تغییری در این توافق را نه اکنون و نه در آینده نخواهد پذیرفت، و اجازه نمی دهد هیچ ارتباطی بین برجام و هر موضوع دیگری برقرار گردد.
۳- دولت آمریکا، همچون سایر اعضای برجام موظف به اجرای تمامی تعهدات خود می باشد و چنانچه به بهانه های واهی از تکالیف خود شانه خالی نماید می بایست مسئولیت عواقب آن را به طور کامل پذیرا باشد.
۴- دولت آمریکا در طول دو سالی که از اجرای برجام می گذرد همواره با بدعهدی ها، تعلل ها و سیاست های خصمانه خود مفاد مختلفی از برجام را زیر پا گذارده است. سیاست یک سال گذشته آقای ترامپ و بیانیه امروز وی درتعارض صریح با بندهای۲۶، ۲۸ و ۲۹ برجام است و جمهوری اسلامی ایران این تخلف آشکار را به کمیسیون مشترک برجام گزارش و آن را پیگیری خواهد کرد.
۵- تصمیم رژیم آمریکا برای افزودن تعدادی از اتباع ایرانی و غیر ایرانی به فهرست خودساخته و غیرقانونی تحریمی آمریکا، فقط و فقط اثبات کننده استمرار خصومت هیات حاکمه آمریکا علیه ملت بزرگ ایران است.
۶- اقدام خصمانه و غیرقانونی رژیم ترامپ در قراردادن نام حضرت آیت الله آملی لاریجانی ریاست محترم قوه قضایٔیه جمهوری اسلامی ایران در فهرست به اصطلاح تحریم های جدید آمریکا از تمامی خطوط قرمز رفتاری در جامعه بین المللی عبور کرده و اقدامی خلاف اصول آمره حقوق بین الملل و نقض تعهدات دوجانبه و بین المللی ایالات متحده است که حتما با واکنش جدی جمهوری اسلامی پاسخ داده خواهد شد و مسئولیت تمامی تبعات این اقدام خصمانه بعهده دولت ایالات متحده خواهد بود.
۷- استناد به مفهوم والای حقوق بشر برای تحریم مقامات و شهروندان ایران از سوی رژیمی که مهمترین متحدینش بدترین ناقضان حقوق بشر و حقوق بشردوستانه در تاریخ معاصرند، و از سوی فردی که آلوده به ذهنیت نژادپرستانه و بیگانه ستیزی بوده و عبارات کثیف نژادپرستانه اخیر او علیه ملت های مختلف، انزجار جامعه بین المللی و مردم آمریکا را برانگیخته است، و کسی که فروش میلیاردها دلار سلاح برای قتل عام انسان های بیگناه در خاورمیانه و ترویج خشونت و هرج و مرج را افتخار خود می داند، مایه وهن و بی آبرویی برای ملل متمدن و لکه ننگی برای زمامداری مدرن به شمار می آید.
۸- دولت آمریکا که خود همواره طی دهه های گذشته و در حال حاضر سیاه ترین کارنامه را در جهان در سرکوب ملت های آزادیخواه و حمایت از رژیم های سرکوب گر، از جمله حمایت بی قید و شرط از نظام ستم شاهی و انجام کودتا علیه دولت دموکراتیک منتخب مردم ایران در گذشته و حمایت از دولت های اشغالگر، متجاوز و سرکوبگر همچون رژیم صهیونیستی و اذناب منطقه ای اش از اراضی اشغالی فلسطینی تا بحرین و یمن دارد، از سویی با ریختن اشک تمساح در حرکتی مزورانه و با سردادن شعارهای سراپا دروغ مدعی حمایت از حقوق بشر مردم ایران می شود و از سویی دیگر با اعمال تحریم های ظالمانه، ممنوع ساختن ورود شهروندان ایرانی به آن کشور و دیگر رفتارهای توهین آمیز، ملت متمدن ایران را تروریست لقب می دهد.
۹- اعمال تحریم های غیرقانونی، و اظهارات و تحرکات خصمانه دولت آمریکا علیه مسیولین و ملت رشید ایران که از ماهیت زیاده خواهی و خوی سلطه طلبی حاکمان آمریکا ناشی می شود، همواره و همیشه برای افکار عمومی و وجدان بیدار مردم ایران و جهان سیاستی شکست خورده و بی اعتبار تلقی شده است و دست یازیدن به چنین اقداماتی ناشی از سرخوردگی این کشور از بیداری ملت فهیم ایران در مقابله با اقدامات مداخله جویانه و طراحی شده برای ایجاد اغتشاش و بحران در جمهوری اسلامی ایران طی دهه های گذشته و بخصوص در جریان وقایع اخیراست.
۱۰- ایالات متحده باید بیاموزد که قوای سه گانه مقتدر جمهوری اسلامی ایران که مستظهر به پشتیبانی قاطبه ملت همیشه سرفراز ایران هستند، با همدلی و وحدت کلمه، وقعی به این نوع سیاست ها و استانداردهای دوگانه و خصمانه علیه کشور خود نگذاشته و در زمان مقتضی پاسخ مناسبی به اینگونه اقدامات خصومت آمیز آمریکا خواهد داد.

- بخش دوّم / پیگیری مطالبات جمهوری اسلامی ایران
به منظور مقابله با اقدامات ضد برجامی آمریکا و طرح مطالبات بر حق جمهوری اسلامی ایران، وزارت امور خارجه تلاش کرده است تا از کلیه ظرفیت های موجود در برجام، نظیر کمیسیون مشترک و کارگروه رفع تحریم ها و همچنین ظرفیت های دیپلماتیک و مذاکرات دوجانبه استفاده کند. علاوه بر این، طی دو سال از اجرای برجام، وزیر امور خارجه کشورمان تمامی رفتارهای ضد برجامی آمریکا را در قالب ۱۰ نامه به خانم موگرینی، به عنوان هماهنگ کننده ی کمیسیون مشترک برجام، ثبت و ضبط کرده است.

طرح شکایات و پیگیری مطالبات جمهوری اسلامی ایران در کمیسیون مشترک برجام
دهمین نشست کمیسیون مشترک برجام (هفتمین بعد از اجرایی شدن برجام) در تاریخ ۲۲ آذر۱۳۹۶ با حضور نمایندگان همه طرف های برجام در وین برگزار شد. این نشست عمدتاً متمرکز بر بحث روند تحریم ها بود. به درخواست جمهوری اسلامی ایران پیش از جلسه ی کمیسیون مشترک، کارگروه رفع تحریم ها در مورخ ۲۱ آذر تشکیل جلسه داد و به شکایات ایران از آمریکا، به ویژه اظهارات مغایر برجام مقامات آمریکایی و تعلل و تاخیر در صدور مجوزها و اعلامیه های اصلاحی برای فروش هواپیماهای غیرنظامی به ایران، رسیدگی نمود. در نشست کارگروه همه اعضای کمیسیون برجام بر مشروعیت مطالبات ایران صحه گذاشتند و خواستار اجرای دقیق و کامل تعهدات برجامی توسط آمریکا شدند. این موضوع در گزارش کارگروه به کمیسیون نیز به خوبی منعکس گردید و در کنار استدلالات هیات ایرانی، فضای کمیسیون را به سمت حمایت از مطالبات برحق کشورمان سوق داد.
در نشست کمیسیون مشترک پس از استماع گزارش کارگروه رفع تحریم ها در حمایت از جمهوری اسلامی ایران، مراتب اعتراض شدید کشورمان نسبت به تداوم اقدامات یکجانبه ی آمریکا و رویکرد غیرمسئولانه ی این کشور در قبال برجام بیان شد. عدم حسن نیت آمریکا در ایفای تعهدات خود نیز به صورت مستند تشریح شد. در ادامه تمامی هیات ها از جمله سه هیات اروپایی، علاوه بر تأکید بر اهمیت و اعتبار برجام، به هیات آمریکایی نسبت به عدم اجرای بندهایی از برجام، عدم همکاری و پاسخگویی اوفک و سیاست های مبهم رییس جمهور آن کشور اعتراض کردند و خواهان اصلاح این سیاست ها شدند. هیات آمریکایی ضمن تلاش برای توجیه کاستی های موجود در عملکرد آمریکا، نهایتا به شکلی صریح بر پایبندی دولت این کشور به برجام تاکید کرد و گفت که دولت آمریکا قصدی برای عدم اجرای تعهدات خود ندارد. در بیانیه مطبوعاتی که خانم اشمید در پایان کمیسیون مشترک به عنوان رییس و هماهنگ کننده جلسه منتشر کرد، ضمن استقبال از ادامه پایبندی ایران به برجام و تاکید بر اینکه مسئول راستی آزمایی برجام بر اساس قطعنامه شورای امنیت تنها آژانس بین المللی انرژی اتمی می باشد، آمده است که شرکت کنندگان بر ضرورت اجرای مستمر رفع تحریم ها به نحوی که «تحقق موثر» منافع مربوطه (برای ایران) را ممکن سازد تاکید کردند.

-حمایت بین المللی از برجام
در سه ماه گذشته به موازات اقدامات غیرسازنده آمریکا در اجرای تعهدات برجامی خود، حمایت بین المللی از برجام و اجرای موفقیت آمیز آن نیز شدت گرفته است. سیاست حکیمانه جمهوری اسلامی ایران، دیپلماسی فعال و هماهنگی نهادهای داخلی در اجرای دقیق و صادقانه برجام نقش غیرقابل انکاری در بسیج حمایت بین المللی از برجام به عنوان محصول منحصر به فرد دیپلماسی داشته است.

الف) موضع اتحادیه ی اروپا در حمایت از اجرای برجام
متعاقب خودداری آمریکا از تأیید حیاتی بودن رفع تحریم های برجام برای منافع ملی آمریکا، جامعه بین المللی نسبت به این اقدام آمریکا واکنش نشان داد و بسیاری از کشورها مخالفت خود را با آن ابراز نمودند. موضع کلیه طرف های برجام نسبت به این تحول نیز واحد بود.
متعاقب خودداری آمریکا از تایید پایبندی ایران به برجام، در آبان ماه خانم فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه ی اروپا، به واشنگتن سفر و با اعضای کنگره آمریکا به صورت دوجانبه و جمعی دیدار و گفت و گو کرد. وی در ۱۶ آبان ۱۳۹۶ اعلام کرد که اتحادیه ی اروپا به گزارش های متعدد آژانس بین المللی انرژی اتمی در خصوص پایبندی کامل ایران به تعهدات خود وفق توافق هسته ای کام اطمینان دارد و بر ضرورت ادامه برجام و اجرای کامل به عنوان یک اولویت مهم و راهبردی اروپا تاکید می کند. مقامات اتحادیه اروپایی همچنین بارها تاکید کرده اند برقرار ماندن برجام و اجرای کامل آن جز اولویت های امنیتی اروپا محسوب می شود و با امنیت قاره ی اروپا گره خورده است. این موضع اروپایی در هر مناسبت دیگری در طول سه ماه گذشته از سوی مقامات مختلف اروپایی تکرار شده است.

ب) حمایت آژانس بین المللی انرژی اتمی از اجرای برجام
در بازه زمانی این گزارش، آژانس بین المللی انرژی اتمی به عنوان مرجع صلاحیتدار برای نظارت و راستی آزمایی پایبندی ایران به برجام، برای دهمین بار پایبندی جمهوری اسلامی ایران را مورد تأیید قرار داد (گزارش رسمی مورخ ۲۳ نوامبر ۲۰۱۷ برابر با ۲ آذر ۱۳۹۶). در این دوره مدیرکل آژانس با مقامات آمریکایی دیدار و بر ضرورت اجرای موفقیت آمیز برجام تاکید کرد. آقای آمانو نیز در نطق رسمی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد تاکید کرد که ایران به تعهدات خود وفق برجام عمل کرده است و در این راستا، متذکر شد که آژانس به مکان هایی که برای نظارت و راستی آزمایی نیاز بوده دسترسی لازم را داشته است. این اظهارات پاسخ ضمنی به ادعای مقامات آمریکایی مبنی بر محدودیت دسترسی آژانس می باشد.

بخش سوم / آخرین تحولات در حوزه های رفع تحریمها
پس از اجرایی شدن برجام تحریم های مرتبط با موضوع هسته ای علیه ایران رفع و گشایش های قابل ملاحظه ای در مسیر بازگشت ایران به شرایط عادی آغاز شد. در گزارش های قبلی، خصوصا گزارش های مربوط به سال نخست اجرای برجام، گشایش ها و دستآوردهای عمده کشور در حوزه های مختلف، با استناد به آمار و اطلاعات دریافتی از دستگاه هایِ مختلف اجرایی و اقتصادی، به تفصیل تشریح گردید. انعکاس آمار و اطلاعات واصله از دستگاه ها در گزارش های سه ماهه ی وزارت امور خارجه، عمدتا به منظور تبیین ملموس تر گشایش ها و مقایسه ی شرایط قبل و پس از اجرای برجام صورت می گیرد و به منزله گزارش عملکرد دستگاه های مختلف تلقی نمی شود. بدیهی است دستگاه های اجرایی و اقتصادی کشور در خصوص عملکرد خود و ارسال آمار و اطلاعات مورد نیاز نمایندگان محترم راسا اقدام خواهند کرد.
عمده ترین تحولات سه ماهه ی اخیر در حوزهای رفع تحریم ها بر اساس اطلاعات واصله از دستگاه های ذیربط به شرح زیر است:

*حوزه ی نفت، گاز و پتروشیمی
بر اساس گزارش های وزارت نفت طی سه ماه گذشته، عمده ی تحولات مربوط به حوزه ی نفت، گاز و پتروشیمی در محورهای ذیل به شرح زیر است:
الف) صادرات نفت خام و میعانات گازی صادرات نفت خام و میعانات گازی کشور در سه ماهه ی سوم سال ۱۳۹۶ به طور متوسط حدود ۲ میلیون و ۵۹۹ هزار بشکه در روز بوده است. پس از اجرای برجام تاکنون، این روند به طور طبیعی سیر گردیده است. نسبت به سه ماهه ی دوم سال جاری، روند صادرات نفت خام و میعانات گازی کشور تغییر چندانی نداشته که این امر نشان دهنده ی ایجاد ثبات در روند صادرات آن محصولات پس از برجام میباشد.
ب) درآمد حاصل از نفت خام و میعانات گازی
روند تولید و صادرات نفت خام و میعانات گازی با آهنگی رو به رشد ادامه داشته است. درآمد کشور از محل صادرات نفت خام و میعانات گازی در سه ماهه ی دوم سال ۱۳۹۶ بالغ بر ۱۱.۳۴ میلیارد دلار بوده که نسبت به سه ماهه ی اول سال جاری بیش از ۶۰۰ میلیون دلار بیشتر بوده است.
ج) همکاری های بین المللی، سرمایه گذاری و تامین منابع مالی پروژه های صنعت نفت
مذاکرات جهت عملی نمودن تفاهمنامه های سرمایه گذاری انجام شده در حوزه های مختلف نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی که در گزارش های قبلی به تفکیک ذکر گردیده است در حال پیگیری می باشد. ضمناً، در جریان سفر رییس جمهور روسیه به تهران قراردادی موقت با شرکتهای نفتی روسیه به امضا رسید. شرکت روسی گازپروم و سازمان توسعه و نوسازی صنعتی ایران موافقتنامه ای درباره ی همکاری در زمینه ی اجرایی کردن طرح های گاز مایع امضا کردند.
د) واردات تجهیزات کلیدی صنعت نفت
واردات کالاها و تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت و گاز کشور پس از برجام تسهیل شده است. برای نمونه بر اساس گزارش دریافتی از مدیریت پشتیبانی ساخت و تامین کالای نفت، اعتبار اسنادی قرارداد «ساخت و تامین کالا همراه با انتقال تکنولوژی و دانش فنی ساخت لوله های مغزی CRA به داخل کشور» که در خرداد ۱۳۹۶ بین شرکت ملی نفت ایران و یک شرکت اروپایی منعقد شده بود، در آذر ماه سال جاری با دریافت ضمانتنامه ی بانکی معتبر از اعضای کنسرسیوم عملیاتی گردیده است. قرارداد «ساخت و تامین لوله های حفاری و لوله های وزنه به همراه انتقال فناوری و استفاده از توان تولید داخل» منعقده بین شرکت ملی نفت ایران و یک کنسرسیوم اروپایی نیز به مرحله اجرایی نزدیک شده است.

*حوزه ی حمل و نقل
در سه ماه گذشته، مذاکرات برخی از شرکت های هوایی کشورمان برای انعقاد قرارداد خرید هواپیمای مسافربری جدیدی از شرکت های بین المللی ادامه یافت و پیشرفت های قابل توجهی در این خصوص حاصل شده است. بر اساس گزارش های دریافتی از وزارت راه و شهرسازی مهمترین تحولات این حوزه به شرح زیر است:
الف) حوزه حمل و نقل ریلی
-گشایش اعتبار اسنادی قرارداد برقی کردن خط آهن تهران- مشهد با چین: مدت اجرای این قرارداد ۴ سال خواهد بود و ارزش کلی آن ۲.۵۶ میلیارد دلار است.
-امضای تفاهم نامه ی تامین مالی ساخت مشترک واگن و لوکوموتیو با روسیه: ارزش این تفاهمنامه ۳ میلیارد یورو و مدت زمان آن ۵ سال است که بین شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران و مرکز صادرات روسیه منعقد شده است. بر اساس این قرارداد، ۲۰ هزار واگن باری، ۱۰۰۰ واگن مسافری و ۳۵۰ لوکوموتیو مشترکا توسط شرکت های روسی و ایرانی در ایران ساخته خواهد شد.
-انعقاد قرارداد تجاری با کره جنوبی برای تولید مشترک ریل باس: این قرارداد برای تولید مشترک ۴۵۰ واگن ریل باس به ارزش ۷۲۰ میلیون یورو به مدت ۶.۵ سال اجرا شد.
ب) حوزه ی حمل و نقل دریایی
فاز یک بندر شهید بهشتی چابهار در ۱۲ آذرماه سال جاری افتتاح شد. گفتنی است تاکنون بیش از۳۵۰ میلیون دلار سرمایه گذاری صورت گرفته و با بهره برداری از فاز نخست این بندر ظرفیت تخلیه و بارگیری سالانه ی کالا از ۲.۵ به ۸.۵ میلیون تن می رسد. بنا به برنامه ریزی های انجام شده، پس از بهره برداری کامل از این بندر، ظرفیت تخلیه و بارگیری سالانه به ۸۲ میلیون تن کالا خواهد رسید.
ج) حوزه ی حمل و نقل هوایی
بنا بر توافق صورت گرفته میان شرکت ایران ایر و شرکت هواپیماسازیATR، ۲ فروند دیگر از مجموع ۲۰ فروند هواپیمای خریداری شده ۲۰۰-ATR۷۲ در نهم دیماه سال جاری در فرودگاه مهرآباد به زمین نشست. پیش از این، ۶ فروند دیگر از این هواپیماها تحویل گرفته شده بود.
همچنین یک فروند هواپیمای متوسط-مقیاس ۲۰۰-CRG در اوایل دی ماه وارد ناوگان هوایی کشورشد. دو فروند دیگر نیز در آینده ی نزدیک تحویل گرفته خواهد شد. علاوه بر این در اجرای قرارداد خرید ۱۰ فروند هواپیمای کوچک-مقیاس، دو فروند هواپیماهای۵۰ نفره امبرایر-۱۴۵ وارد ناوگان هوایی کشور شده است.
با وجود این، به دلیل تعلل آمریکا در صدور به موقع برخی مجوزهای مورد نیاز برای فروش هواپیماهای مسافربری یا خدمات و قطعات مربوطه، فرآیند عادی خرید هواپیما در مواردی با مشکلاتی مواجه شده است. این موضوع به تفصیل در کمیسیون مشترک مطرح گردید و همه طرف های برجام از امریکا خواستند تا به تعهداتش در این خصوص به سرعت عمل کند. از سوی دیگر، مجلس نمایندگان آمریکا در روز ۲۳ آذر ۱۳۹۶ طرح افزایش نظارت بر فروش هواپیما به ایران را تصویب کرد. تشریفات تصویب این طرح و تبدیل به قانون هنوز نهایی نشده است.
د) حوزه ی حمل و نقل محصولات نفتی
حسب اطلاع از شرکت ملی نفتکش ایران، آخرین تحولات مربوط به عادی شدن فعالیت ها و مراودات این شرکت به شرح زیر می باشد:
- عضویت شرکت ملی نفتکش ایران در ۳OCIMF یا انجمن بین المللی شرکت های نفتی تجدید شد. این امر می تواند برای بازاریابی بین المللی شرکت مفید باشد.
- ناوگان شرکت ملی نفتکش از پوشش کلوپ های IGA۴ برخوردار شده اند. در همین ارتباط تمامی کشتی های ناوگان شرکت ملی نفتکش به واسطه ی دارا بودن پوشش IGA دارای پوشش ۵ITOPF یا فدراسیون بین المللی مالکین تانکرها در ارتباط با آلودگی نیز شده اند که از دیگر الزامات اجاره ی کشتی های تانکر در بازارهای بین المللی می باشد.
- موانع استفاده از پرچم های خارجی جهت تسهیل تردد و بازاریابی ناوگان شرکت ملی نفتکش ایران در سطح بین المللی رفع گردیده است.
- بازرسی نفتکش های ناوگان توسط موسسات رده بندی و عضو گروه ۶IACS موجب اخذ گواهینامه های سلامت فنی کشتی های ناوگان شده که پیش نیاز اخذ بیمه های معتبر بین المللی می باشد. ضمنا این امر امکان بازاریابی بهینه را برای کشتی های ناوگان نفتکش کشور فراهم نموده است.
- فراهم آوردن امکان تعمیر و یا ساخت کشتی با همکاری تولیدکنندگان معتبر خارجی که باعث کاهش هزینه ها و حذف واسطه ها و بهبود کیفیت شده است. همچنین امکان تعمیرات دستگاه ها و سیستم های کنترل و هشدار دهنده ی ماشین آلات نیز با شروع به کار یک شرکت معتبر خارجی در ایران امکان پذیر شد.
- امکان خرید ماشین آلات برای کشتی ها از سازندگان معتبر، اخذ گارانتی و انجام خدمات پس از فروش توسط فروشندگان به صورت مستقیم فراهم شده است.
..............................................................................................
۳Oil Companies International Marine Forum
International Group Association۴
۵ International Tanker Owners Pollution Federation ۶International Association of Classification Societies
...............................................................................................

*حوزه ی بانکی و مالی
پس از اجرای برجام، تحولات و گشایشهای قابل ملاحظه ای در حوزه ی مالی و بانکی رخ داده است. بر خلاف حوزه های انرژی و حمل و نقل، حل کامل مشکلات در حوزه ی بانکی (که به حوزه های غیربرجامی مربوط می شود) مستلزمِ همکاری و هماهنگی بیشتری است.
بر اساس آخرین اطلاعات دریافتی از بانک مرکزی، عمده تحولات سه ماهه اخیر به شرح زیر است:

- امضای موافقت نامه ی سرمایه گذاری به ارزش ۶ میلیارد دلار با ایتالیا. این توافقنامه بزرگترین قرارداد خط اعتباری است که جمهوری اسلامی ایران با یک کشور اروپایی امضا کرده و نشان دهنده عزم و اراده کشورهای اروپایی برای گسترش روابط و مناسبات اقتصادی با ایران است. خط اعتباری با ایتالیا که از مدت ها پیش تحت مذاکره قرار داشت روز ۲۱ دی با حضور آقای پییر کارلو پادووان وزیر اقتصاد ایتالیا در رم به امضا رسید. دو بانک ایرانی صنعت و معدن و خاورمیانه این قرار داد را به عنوان بانک های عامل امضا کردند و توافق شد که بانک های دیگر ایرانی نیز به این توافق بپیوندند.
- در ۹ ماهه امسال ۸۱۳ رابطه کارگزاری با ۲۸۴ بانک خارجی برقرار شده است از جمله شعب داخلی بانک ملی ایران در ۹ ماه نخست امسال موفق به ایجاد رابطه ی کارگزاری با ۳۲ کارگزار خارجی شده اند.
- تبادلات سوییفتی بانک های کشور استمرار دارد، به عنوان مثال تبادل ۳۶ هزار پیام سویٔیفتی توسط تنها بانک ملی ایران در ۹ ماهه امسال صورت گرفته است.
- سامانه شتاب ایران به صورت آزمایشی به سوییچ کارت روسیه متصل شد و مذاکره با سایر کشورها ادامه دارد.
- از ابتدای برجام تا ۷ دی ۱۳۹۶ بالغ بر ۱۷۳۵۸۹ مورد خدمات تجاری در قالب ۳۲۷۲۶ فقره گشایش اعتبار اسنادی، ۳۵۲۹ فقره ثبت سفارش برات اسنادی و ۱۳۷۳۴۱ فقره حواله ارائه شده است.

*حوزه ی بیمه
در حوزه ی بیمه بنا به اعلام بیمه ی مرکزی جمهوری اسلامی ایران، بسیاری از کارگزاران و بیمه گران اتکایی از کشورهای اروپایی و شرق آسیا، در حال مذاکره با شرکت های بیمه ای ایران برای همکاری هستند. حسب گزارشات واصله از بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران، عمده تحولات این حوزه به شرح زیر است:
۱- تعداد ۵۱ فروند از ۷۳ فروند شناورهای ناوگان شرکت ملی نفتکش ایران و تعداد ۶۴ فروند از ۱۳۷ فروند شناورهای ناوگان کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و شرکت های تابعه موفق به دریافت پوشش بیمه ای از کلوپ های بین المللی IG شدند. در سال ۱۸-۲۰۱۷ نیز تعداد ۱۱ فروند از ۷۲ فروند شناورهای شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران تحت پوشش کلوپ های بین المللی قرار گرفتند.
۲- ضمنا پوشش P&I کشتی سانچی متعلق به شرکت ملی نفتکش ایران که اخیرا در برخورد با کشتی چینی دچار حادثه شده است توسط کلوپ بین المللی Steamship از اعضای کلوپ IG صادر شده است، که در نتیجه مسئولیت پرداخت خسارت تحت پوشش P&I کلوپ های بین المللی (با مشخص شدن مقصر حادثه) خواهد بود.
۳- موسسه های بیمه ی متقابل کیش و قشم که کلوپ های P&I ایرانی به شمار می آیند موفق به اخذ مجوزهای لازم برای تردد شناورهای تحت پوشش خود به اکثر بنادر اروپایی شده اند.
۴- به علاوه پس از امضای برجام، در حوزه ی بیمه های اتکایی، برخی از این شرکت های بیمه ی اروپایی نسبت به برگزاری سمینارهای آموزشی برای همکاران صنعت بیمه در تهران اقدام نموده اند. مقرر است چند سمینار آموزشی دیگر نیز طی چند ماه آینده برگزار شود.

*مطالبات بیمه ای و نحوه ی انتقال ارز:
طی چندماه گذشته نتایج مهمی در زمینه پیگیری و وصول مطالبات از شرکت های خارجی حاصل شده است. تعامل و فعالیت برخی بانکهای خارجی به صورت مرحله ای در جریان است و انتقال پول از ایران به حساب شرکت های اروپایی بدون واسطه و صرافی میسر گردیده است. همچنین برای اولین بار پس از تحریم، مطالبات از سوی شرکت های اروپایی به حساب بیمه ی مرکزی در خارج از کشور واریز شده است.

*کانال خرید برجام برای اقلام دو منظوره
در بازه زمانی این گزارش، جلسات کانال خرید برجام برای اقلام دو منظوره به صورت منظم برگزار شد.
در این دوره ۱۱ درخواست به کانال خرید ارایه شده است که سه درخواست مورد تایید واقع شده و مراحل بررسی و تصویب بقیه در جریان است.

بخش چهارم
آخرین تحو لات در حوزه ی فعالیت های هسته ای

در بازه ی زمانی ۲۶ مهر لغایت ۲۶ دی ۱۳۹۶، فعالیتهای هسته ای جمهوری اسلامی ایران در چارچوب راهبرد و برنامه ی درازمدت هسته ای کشور استمرار یافته است.
عمده ترین تحو لات سه ماه گذشته به شرح زیر می باشند:

تأیید پایبندی ایران به تعهدات برجام توسط آژانس بین المللی انرژی:
آژانس بین المللی انرژی اتمی در نهمین گزارش خود از روز اجرایی شدن برجام و در هشتمین گزارش فصلی خود به شورای حکام، در تاریخ ۲ آذر۱۳۹۶ برای نهمین بار گواهی نمود که فعالیتهای هسته ای جمهوری اسلامی ایران اعم از غنی سازی با سانتریفیوژهای نسل اول در سایت نطنز، تحقیق و توسعه سانتریفیوژهای پیشرفته و نسل جدید، تولید آب سنگین، مدرن سازی رآکتورآب سنگین اراک، رآکتور تحقیقاتی تهران، برنامه ی تولید رادیوایزوتوپهای پایدار در فردو و سایر بخشها، بر اساس برنامه ی درازمدت اعلام شده از سوی جمهوری اسلامی و در چارچوب تعهدات ایران وفق برجام قرار دارد.
مدیر کل آژانس همچنین در سخنرانی خود در یکی از دانشگاه های آمریکایی در تاریخ ۲۳ آبان، برای چندمین بار پایبندی جمهوری اسلامی ایران به اجرای کامل توافقنامه پادمان و اجرای موقت پروتکل الحاقی و همچنین دسترسی به همه مکان های مورد نیاز برای بازدید بازرسان آژانس را مورد تأیید قرار داد.

پروژه مدرنسازی رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک:
مذاکرات کارشناسی و تبادل اسناد در این حوزه، بین جمهوری اسلامی ایران و چین در جریان است.
کلیه مدارک طراحی پایه در ۳ حوزه نوترونیک، ترموهیدرولیک و مخزن رآکتور مورد بررسی قرار گرفته و جلسات کارشناسی در این خصوص، در آذر ماه برگزار شده است. بررسی محاسبات و مدارک و نقطه نظرات کارشناسی فی مابین در مورد ۲۵ مدرک به نتیجه رسیده و مورد تأیید طرفین قرار گرفته است. به موازات
اقدامات مذکور، مذاکرات مرتبط با تأمین سوخت رآکتور برای بارگذاری اول با طرف چینی نیز در جریان است.

آب سنگین:
میزان تولید این محصول در سه ماهه اخیر برابر با ۴۳/۲ تُن با غنای ۱۰% (معادل ۳/۸۵ تن با غنای %۹۹/۹۵) بوده است.

پروژه ایزوتوپ پایدار:
اقلام و تجهیزات قرارداد مربوط به پروژه ایزوتوپ پایدار، منتقل و تحویل شرکت ایرانی گردید. در حال حاضر این اقلام در سایت فردو برای شروع، نصب و راه اندازی نگهداری می شوند.
زیرساخت های مربوطه نیز در حال آماده سازی است که انتظار می رود تا اوایل بهمن ماه سال جاری تکمیل شود.
هیأت روسی به عنوان مسیٔول مونتاژ، نصب و تست راه اندازی (۷) ماشین سانتریفیوژ به زودی در سایت فردو حضور خواهد یافت.
اولین گزارش پیشرفت پروژه به همراه برنامه تفصیلی زمانبندی این قرارداد، از سوی روسیه دریافت شده که در دست بررسی متخصصین داخلی است.

تعاملات با آژانس بین المللی انرژی اتمی:
نظارت های پادمانی، پروتکلی و برجامی: بر اساس رویه عادی، بازرسی و نظارت بر راستی آزمایی مطابق برجام و موافقتنامه پادمان، در موسسات هسته ای، کارگاه های تولید سانتریفیوژ، کارخانه تولیدآب سنگین و محل های نگهداری آن و تأسیسات مرتبط با تولید کنسانتره اورانیوم انجام می شود. علاوه بر آن، مقدار محدودیت ذکر شده در برجام در خصوص میزان موجودی اورانیوم غنی شده حفظ شده است. در زمینه اجرای پروتکل الحاقی نیز هفتمین اظهاریه صادرات تجهیزات و مواد غیر هسته ای صورت پذیرفته و هشتمین اظهاریه در دست تهیه می باشد.

مجتمع بحرانی آب سبک: در خصوص برنامه طراحی و ساخت مجتمع بحرانی آب سبک جدید در سایت شهید شهریاری تهران بر اساس کد ۳/۱ به آژانس اطلاع رسانی شده است.
پیشران هسته ای: در راستای کد اصلاح شده (۳/۱) برنامه کلی ساخت پیشران هستهای، کتباً به اطلاع آژانس رسید.

همکاری های بین المللی در حوزه انرژی هسته ای صلح آمیز:
به منظور تحقق ظرفیت های پیش بینی شده در پیوست شماره ۳ برجام، رایزنی ها برای یافتن شرکای بین المللی ادامه دارد. اهم اقدامات قابل ذکر در این حوزه به شرح زیر میباشد:
..............................
Setup Test.(۷)
............................

- سمینار همکاری های هسته ای ایران و روسیه: سمینار «۲۵ سال همکاری ایران و روسیه در استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای و چشم انداز همکاری های آتی مطابق پیوست شماره ۳ برجام» از ۲۴ لغایت ۲۷ مهرماه در مسکو برگزار شد.
حجت الاسلام مجتبی ذوالنوری و آقایان فولادگر و خالدی از نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی و تنی چند از مقامات کشورمان از جمله دکتر سید عباس عراقچی معاون امور حقوقی و بین المللی وزارت امور خارجه، آقای بهروز کمالوندی معاون امور بین الملل، حقوقی و مجلس سازمان انرژی اتمی و دبیر سرویس خارجی اتحادیه اروپا، به همراه ۳۷ مهمان خارجی به نمایندگی از کشورهای روسیه، چین، فرانسه، سویٔیس و دیگر کشورهای اروپایی و تعدادی از دانشمندان و مهندسین صنعت هسته ای کشورمان شرکت داشتند و بیش از ۳۰ سخنرانی در زمینه ها ی مختلف ارائه گردید.
خانم اشمید در سخنرانی خود ضمیمه سه برجام را زمینه ساز ارتباط دانشمندان ایرانی و خارجی اعلام کرد و به تعهد اتحادیه به اجرای پروژه های
مختلف از جمله در حوزه ایمنی هسته ای در نیروگاه بوشهر، ایجاد مرکز ایمنی هسته ای در ایران و همچنین بررسی پروژه های دیگر در همکاری مشترک تاکید نمود. دومینیک ریستوری، مدیر کل انرژی اتحادیه اروپا نیز اظهار داشت ظرفیت بالایی برای همکاری در زمینه ایمنی و پسماند هسته ای و انتقال این تجارب به ایران وجود دارد. در حاشیه این سمینار، سند نقشه راه تحقیق و توسعه میان ایران و اتحادیه اروپا به امضا رسید. این نقشه راه، بطور کلی همکاریهای تحقیق و توسعه ای در حوزه های ایمنی، حفاظت در برابر اشعه، رادیودارو و مشارکت در فعالیتهای برنامه یورواتم ۲۰۱۹-۲۰۱۸ و همچنین فعالیتهای آموزشی در زمینه پادمان و شکافت و گداخت هسته ای را شامل می شود.

- همکاریهای تحقیق و توسعه با اتحادیه اروپا: در دوره زمانی این گزارش، سومین جلسه گروه کاری تحقیق و توسعه با مشارکت نمایندگان بخشهای مختلف پژوهشی در بروکسل برگزار گردید. در این نشست، طرفین در خصوص موضوعات مورد نظر، از جمله یافتن راهکارهای عملی آغاز همکاری به بحث و تبادل نظر پرداختند. در حاشیه جلسه گروه کاری، نشستی نیز برای آشنایی بیشتر با برنامه یورواتم برگزار شد که در آن نحوه تعامل و مشارکت در برنامه های اتحادیه اروپا تشریح گردید. در نشست تخصصی در زمینه گداخت با رئیس کنسرسیوم گداخت اتحادیه و همچنین نماینده فرانسه در این حوزه، علاوه بر تعمیق توانمندی ها و علاقه مندی های کشور، امکان همکاری با کشورهای اروپایی دارنده این تکنولوژی نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفت. و با لاخره، در راستای همکاری در زمینه تحقیق و توسعه با اتحادیه اروپا، بازدید از دو مرکز مهم زیر مجموعه مرکز تحقیقات مشترک اتحادیه اروپا JRC با حضور متخصصین مرتبط با فعالیتهای این مراکز انجام شد.

- همکاری با اتحادیه اروپا: توافق اولیه برای اجرای پروژه های همکاری در حوزه هسته ای در سال ۲۰۱۸ به ارزش ۶ میلیون یورو صورت گرفت.
همکاری با اتحادیه اروپا به منظور انجام پروژه های مربوط به استرس تست نیروگاه بوشهر نیز ادامه یافت و بازدیدهایی به منظور پیشبرد این پروژه صورت گرفته است