به گزارش گروه خبر خبرگزاری برنا، اگر تاکنون نام اسکاپ و اپدیم به گوش تان نخورده، شاید بعد از زلزله کرمانشاه، زلزله تهران، گرد و غبار و آلودگی هوا، بهتر باشد با این دو نام بیشتر آشنا شوید.
اپدیم چیست؟ چرا مهم است؟
منطقه آسیا- اقیانوسیه با بلایای طبیعی گوناگونی مواجه است که مدیریت آنها نیازمند تصمیم‌گیری و مشارکت همه جانبه است. منطقه آسیا به طور متوسط در دهه گذشته 70000 نفر را هر سال به دلیل وقوع بلایای از دست داده است. از مجموع افراد آسیب‌دیده جهان در دهه گذشته 90% متعلق به منطقه آسیا و اقیانوسیه بوده، بر این اساس می‌توان پی برد که تأسیس این مرکز منطقه‌ای در راستای پاسخگویی به نیازهای منطقه بوده است.
پیشنهاد تأسیس مرکز در سال 2001 (1379) به دنبال وقوع زلزله بم مطرح شد و با توجه به حساسیت موضوع، دبیرخانه اسکاپ در اجلاس سالانه خود نشست ویژه‌ای را در ارتباط با زلزله بم تشکیل داد. خوب است بدانید اسکاپ یکی از پنج کمیسیون سازمان ملل متحد است که زیر نظر شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد فعالیت دارد. بیشتر توجه آن به جنوب شرق آسیا متمرکز بوده و مؤسسات منطقه‌ای نیز اغلب در جنوب و جنوب شرق آسیا قرار دارد. همچنین توجه به مسایل اجتماعی به طور چشمگیری جایگزین موضوعات اقتصادی شده بود و به موضوع بلایا علیرغم تأثیرات آن بر رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه منطقه توجه چندانی نمی‌شد.
جمهوری اسلامی ایران به منظور مشارکت فعال‌تر در این بخش از آسیا در همکاری با اسکاپ و با هدف جذب کمک‌های فنی و بهره‌مندی از امکانات سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، ایجاد اعتمادسازی و معرفی توانمندی‌های کشور و تعامل با کشورهای منطقه در ارایه طرح تأسیس اپدیم پیشقدم شد. هدف مرکز اپدیم ارزیابی و جانمایی خطرات بلایا، رفع و شکاف‌های هشدارهای زودهنگام، پاسخگویی به بلایا و بازیابی اطلاعات است. به طور کلی می‌توان اینطور گفت که قصد اپدیم، مهار مشکلات محیطی و ایجاد زندگی راحت و آرام برای افراد منطقه است و جنبه انسان‌دوستانه تأسیس مرکز نیز از سوی جمهوری اسلامی ایران حایز اهمیت بوده است.
اپدیم قرار است چه کاری انجام دهد؟
نخستین پیشنهاد برای تأسیس مرکز مربوط به جلسه 60 اسکاپ در آپریل 2004 بوده است که توسط کشورهای عضو تقدیر شد و درنهایت در جلسه 67 اسکاپ، قطعنامه 4/67 درمورد تأسیس مرکز اپدیم با جهت‌گیری‌های راهبردی پذیرفته شد. این جهت‌گیری‌ها عبارتند از: کمک به توسعه ظرفیت‌های مدیریتی اطلاعات بلایا در سطوح ملی و منطقه‌ای، رویکرد کلی مرتبط به مدیریت اطلاعات بلایا با توجه به خطرات، آسیب‌پذیری‌ها و در معرض خطر بودن در زمینه توسعه، ایجاد ظرفیت‌سازی، تجارب و ابتکار عمل‌های تکمیلی منطقه‌ای، تمرکز بر زیرمنطقه‌های بیشتر آسیب‌پذیر مانند جنوب، غرب، شمال و آسیای مرکزی.
اپدیم قرار است بین سه رکن مدیریت اطلاعات بلایا یعنی اطلاعات، دانش و توسعه ظرفیت در چارچوب همکاری‌های منطقه‌ای فعالیت کند. این مرکز، فعالیت‌هایش را بر زیرمنطقه‌های جنوب و جنوب غرب و همچنین شمال و آسیای مرکزی اسکاپ به دلیل اولویت این زیرمناطق در کاهش خطرات بلایا و مشارکت مدیریتی متمرکز کرده، اما ممکن است نهایتاً تمام مناطق آسیا- اقیانوسیه را در بر بگیرد.
این مرکز قرار است رویکرد چندمخاطره‌ای با تأکید بر زلزله، سیل‌ها، گردباد و خشکسالی به عنوان بلایای اصلی منطقه را در برنامه‌ریزی و فعالیت‌هایش بگنجاند؛ همچنین قرار است تمام فازها و بخش‌های مدیریت بلایا و کاهش خطر را قبل، بعد و حین وقوع بلایا در بر بگیرد.
خبر خوب؛ مرکزیت اپدیم در ایران
اپدیم قرار است به عنوان یکی از ارگان‌های فرعی ESCAP تأسیس و بر اساس مقررات اداری و مالی سازمان ملل اداره شود، اعضای مرکز، کشورهای عضو اسکاپ خواهند بود و خبر خوب این است که مقر اپدیم، در ایران است؛ موضوعی که می‌تواند جایگاه کشورمان را در مراودات منطقه‌ای بهبود ببخشد.
شاید یکی از نگرانی‌ها درباره چنین مرکزی، تامین هزینه‌های آن باشد اما باید اشاره کرد که ایران به عنوان میزبان مرکز هزینه‌های مربوط به تأسیس، هزینه‌های جاری و نیز هزینه برخی از برنامه‌های مرکز را به مدت 5 سال و تا سقف پنجاه میلیون دلار پوشش خواهد داد و در عین حال، منابع و بودجه دیگر برنامه‌ها و هزینه‌های مرکز از این راه‌ها تأمین خواهد شد: مشارکت و کمک‌های دولت‌های عضو، همکاری سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و همچنین کمک‌های سازمان‌های بین‌المللی و اهداکنندگان.
بعد از پایان 5 سال اول هم قرار است بر اساس ارزیابی کارکرد و نتایج فعالیت‌های مرکز، روش‌ها و ابزارهای تأمین منابع بیشتر مالی و فنی با مشورت دبیرخانه ESCAP تعیین شود بنابراین کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند جای نگرانی درباره هزینه‌های اپدیم نیست و آنچه درنهایت از افتتاح این مرکز در ایران باقی می‌ماند، اعتبار بین‌المللی و منطقه‌ای، انتقال تجربیات و افزایش دانش برای مقابله با بلایای طبیعی و بهبود وضعیت کشورمان و کشورهای منطقه است؛ اتفاقی که می‌تواند نقطه قوتی برای دولت یازدهم و دوازدهم در زمینه پیشرفت‌های کشورمان محسوب شود.