با توجه به نوع مخاطب نوروز و اینکه اصولا مخاطب در تعطیلات نوروز در امتداد سرگرمی سازی از طریق رسانه به دید و بازدیدهای نوروزی نیز می پردازد و عملا تمرکز مخاطب روی برنامه های تلویزیونی از جمله آثار نمایشی، گفت و گو محور، برنامه های ترکیبی، مسابقه و... تمرکز درصدی نیست پس نیاز است که برنامه سازان این موضوع را مد نظر قرار بدهند و طراحی ویژه ای برای نوروز داشته باشند. در بخش پایانی بررسی تولیدات سیما در نوروز به این موضوع می پردازیم.
اصولا برنامه سازی برای مناسبات مختلف تلویزیون نیازمند کارشناسی و شناخت مخاطب آن زمان ویژه دارد. در واقع تلویزیون با توجه به حجم وسیع مخاطبش و نوع مخاطبش و اینکه هر مخاطب چه زمانی و با چه معیار و سلیقه ای پای رسانه می نشیند نیازمند سبد محتوایی، ساختاری و حتی به لحاظ فرم متفاوت با دیگر زمان های تقویم است. یکی از مناسبت های مهم تلویزیون که مدیران سیما از راس هرم تا مدیریت گروه های هر شبکه تلویزیونی مد نظر دارند تولید برنامه های مختلف ویژه نوروز است. (چه در عرصه تولیدات نمایشی و چه در حوزه های دیگر).
از آنجا که اصولا مدیران رأس تلویزیون در خصوص برنامه های نوروز نظر فنی و محتوایی دارند و اصولا معاون سیما طبق یک برنامه ریزی مشخص از مدیران شبکه های سیما درخواست ارائه برنامه های مختلف، ویژه این مناسبت را دارد بدیهی است که این وسواس باید در برنامه های نوروز نیز به چشم بخورد. در واقع حجم بازدید مخاطبان سیما از آثار تلویزیونی از اهمیت بالایی برخوردار است که مدیران سیما با این حجم از وسواس، تمرکز و دقت به تولیدات نوروزی اهتمام دارند. نکته ای که مهم است قبل از اینکه به آثار سال 97 بپردازیم به آن اشاره شود این است که باید گفت باید گفت برنامه سازی برای نوروز الفبای ویژه خودش را دارد و در واقع هر برنامه سازی که در طول سال تولیدات موفقی را برای تلویزیون انجام داده است قاعدتا نمی تواند برنامه ساز موفقی برای نوروز باشد چراکه نوروز مخاطب ویژه خودش را دارد و برنامه ساز ویژه خودش را نیز می طلبد. در واقع این مخاطب این مخاطب در مدت زمان مشخص در تعطیلات نوروز قرار است با یک برنامه ریزی مشخص آنچه مورد میل و سلیقه اش در برداشت رسانه ای هست را در کنداکتور روزانه بیابد لذا باید تمام نکات مهم در ساخت یک برنامه تلویزیونی ویژه نوروز مد نظر سازندگان باشد به طور مثال ما برای مخاطبی که قرار است تنها نیمی از قسمت های تلویزیونی را دنبال کند هم باید برنامه ای ویژه در طراحی تولیداتمان داشته باشیم و بدانیم که اگر او قرار است بخشی از نوروز را به مسافرت اختصاص دهد نباید کلیت و ماهیت برنامه ها را از دست بدهد.
به طور مثال در بحث سریال سازی نیاز است که یک نگاه اپیزودیک به داستان ها داشته باشیم، طراحی و ساخت قصه های مطول، ممتد که با یک نخ تسبیح به قسمت های بعدی متصل می شوند باعث می شود بینننده تلویزیونی که بخشی از زمان تعطیلی خود را به مسافرت اختصاص می دهد نتواند آنچه باید را از برنامه مطبوعش برداشت کند.
انتخاب داستان
انتخاب داستان و سبک روایت در آثار نمایشی ویژه نوروز بسیار مهم و حیاتی است به طور مثال سریال «پایتخت» به الفبایی از یک سریال نوروزی تبدیل شده و مخاطب با رنگ و لعاب این برنامه در فصل بهار عجین است اتفاقی که در برخی از مجموعه های نمایشی که شاید دارای قصه و سر و شکل ساختاری مناسب هستند اما در نوروز با اقبال عمومی روبرو نمی شوند. در واقع انتخاب قصه و سبک روایت در نوروز با دیگر زمان های تقویم می تواند متفاوت باشد.
گروه بازیگری
احتمالا تجربه کرده اید که برخی بازیگران اصولا به لحاظ جنس، دما و نوع بازی مناسب این فصل از سال نیستند و برعکس هستند بازیگرانی که تمام شهرت و اقبال شان در کسب رضایت مخاطب را از مناسبت نوروز دارند.
برنامه های ترکیبی و گفت و گو محور
نکته دیگری که در تولیدات سیما ویژه نوروز قابل بحث و توجه است طراحی و ساخت برنامه های ترکیبی و گفت و گو محور می باشد که اصولا یا پرمخاطب و مورد توجه قرار می گیرند و یا به هیچ وجه دیده نمی شوند. هیجان، جذابیت های بصری، کنش و واکنش های محتوایی و... از نکات مهم در ساخت برنامه های ترکیبی است که در کنار فرم، ساختار و سبک و سیاق اجرا می تواند از نقاط عطف این دست از برنامه ها در جذب مخاطب باشد اما دیده شده است که اصولا بسیاری از آثار خط و ربطی تکراری و به دور از هرگونه هیجان ویژه رسانه ای دارند و عملا اگر اجرای ویژه ای از سوی مجری برنامه دیده نشود برنامه به سرعت مخاطب خود را از دست خواهد داد. نیاز است در طراحی برنامه های ترکیبی و گفت و گو محور و البته مسابقات تلویزیونی طراحان و سازندگان با تخصیص وقت و فرصت بیشتر به دنبال نگاهی جدید در تولیدات برنامه های این چنین داشته باشد. اینکه برنامه "دورهمی" یا "خندوانه" پس از گذشت 2، 3 سال کماکان به رغم افت محسوس مورد توجه هستند و طرفداران خودشان را دارند مستقیما به این نکته برمی گردد که حاصل یک فکر نو در میان آثار مختلف سیما بودند.
حرف آخر
تلویزیون برای آنکه بتواند رقبای سر سخت خود را در شبکه های مختلف ماهواره ای و فضای مجازی پشت سر بگذارد نیازمند آن است که به چهارچوب های مرسومش بسط بیشتری بدهد و دست سازندگان را در ساخت برنامه ها با نگاهی نو باز بگذارد. فراموش نکنیم رقبای تا دندان مسلح بدون هیچ تفکری ویژه، تنها با برنامه سازی بدون خط قرمز و ممیزی خاص گوی رقابت را در بسیاری از لحظات از رسانه ملی ربوده اند و در این میان بی شک فضای مجازی نیز بی تاثیر نبوده است. عبور محسوس و چند قدمی فصل پنجم پایتخت از خطوط قرمز تنها به اندازه طرح بسیاری از مسائل اجتماعی با رعایت چهارچوب عرف، اخلاق و اعتقادات ملی-مذهبی نشان داد ما می توانیم مخاطب از دست رفته تلویزیونمان را پای رسانه بنشانیم به شرط آن که آنچه را باید و توقع می رود در اختیارش قرار دهیم.