به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا، ام اس بیماری است که به طور ناگهانی برخی افراد را درگیر می کند و البته گاهی با برخی بیماری ها اشتباه گرفته می شود. باید علائم این بیماری را به خوبی شناخت و همچنین باید دانست که چه کسانی به ام اس مبتلا می شوند؟ که درادامه با آن آشنا می شوید.
ام اس یک بیماری مزمن است که به عصب ها در نخاع و مغز و همچنین عصب های بینایی آسیب می زند.ام اس یا MS مخفف عبارت multiple Sclerosis است که Sclerosis به معنای زخم است و افراد مبتلا به ام اس در واکنش به آسیب عصبی به وجود آمده در چند بخش از بدن خود دچار بافت زخم می شوند. بسته به محل بروز آسیب، فرد ممکن است با مشکلاتی مانند کنترل عضلات، تعادل، مشکل بینایی یا تکلم روبه رو شود.
: ضعف یا بی حسی
آسیب عصبی ممکن است باعث بروز مشکلات زیر شود :
ضعف در دست یا پا
بی حسی
عدم تعادل
گرفتگی عضلات
این علائم ممکن است باعث افتادن های مکرر یا مشکل در راه رفتن شوند.
علائم ام اس : مشکلات بینایی
بیش از نیمی از مبتلایان به بیماری ام اس دچار مشکلات بینایی می شوند که نوریت بینایی* یا نوریت اپتیک optic neuritis نامیده می شود. این التهاب عصب بینایی ممکن است باعث تاری دید، از دست دادن دید نسبت به رنگ ها، درد چشم یا نابینایی معمولا در یک چشم شود. این مشکل معمولا موقتی است و طی یک هفته به خودی خود بهبود پیدا می کند. در بسیاری از موارد مشکلات بینایی اولین نشانه ام اس هستند.
*نوریت اپتیک optic neuritis: نوریت اپتیک التهاب عصب بینایی است ،مجموعه ای از رشته های عصبی که اطلاعات بصری را از چشمان شما به مغزتان میبرند.
علائم ام اس : مشکل در تکلم
برخی افراد مبتلا به ام اس به مشکل در تکلم دچار می شوند که میزان بروز این مشکل از میزان بروز مشکل بینایی کمتر است. این مشکل زمانی رخ می دهد که ام اس به عصب هایی آسیب می زند که سیگنال های تکلم را به مغز می رسانند.برخی افراد نیز در بلع دچار مشکل می شوند.
ام اس ممکن است بر روی توانایی ذهنی افراد نیز تاثیر بگذارد. برای برخی مبتلایان حل مشکلات و مسائل کمی سخت تر می شود. برخی دیگر نیز به میزان خفیف حافظه خود را از دست می دهند یا دچار مشکل در تمرکز می شوند. اکثر مبتلایان به ام اس نیز کنترل مثانه خود را از دست می دهند، زیرا سیگنال های بین مغز و مثانه مختل می شوند. و بالاخره خستگی یک مشکل رایج برای مبتلایان به ام اس است؛ این افراد حتی پس از خواب کامل شبانه هم احساس خستگی می کنند.
گیجی، لکنت زبان و ضعف عضلانی ممکن است علائم ام اس باشند، اما این نشانه ها ممکن است نشانه های سکته مغزی نیز باشند. هرکس که به طور ناگهانی در صحبت کردن یا حرکت دادن اندام دچار مشکل شود باید بلافاصله به اورژانس انتقال داده شود. درمان سکته مغزی طی چند ساعت اول به ریکاوری موفق کمک می کند.
در افراد مبتلا به ام اس سیستم ایمنی بدن به بافتی که فیبرهای عصبی در مغز، نخاع و عصب هایی بینایی را احاطه کرده، حمله می کند. این بافت احاطه کننده از یک نوع چربی به نام میلین myelin ساخته شده و عصب ها را عایق می کند و به آنها کمک می کند سیگنال های الکتریکی ارسال کنند که کنترل کننده حرکت، تکلم و دیگر عملکردها هستند.زمانی که میلین تخریب شود، بافت اسکار شکل گرفته و پیغام ها به درستی منتقل نمی شوند.
علت اصلی ام اس دقیق مشخص نیست، اما محققان به چند عامل عجیب در این باره پی بردند. بیماری ام اس در بخش هایی که از خط استوا دور هستند بسیار شایع است، از جمله اسکاندیناوی و دیگر بخش های شمال اروپا. در این مناطق تابش نور خورشید کمتر است، بنابراین برخی محققان معتقدند که کمبود ویتامین D (ویتامینی که از طریق تابش خورشید تامین شود) در بروز اختلال در سیستم ایمنی و در نتیجه بروز بیماری ام اس نقش دارد. به هر حال بررسی ها در حال انجام هستند. ژنتیک نیز در بروز بیماری ام اس موثر است.
میزان بروز ام اس در زنان دو برابر مردان است. این بیماری هر نژادی را تحت تاثیر قرار می دهد، اما به نظر می رسد نژاد قفقاز بیش از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری هستند. احتمال ابتلا به بیماری ام اس در سنین بین 20 تا 50 سالگی بیشتر است.
همراه با بررسی سوابق پزشکی و معاینات عصبی، آزمایشاتی نیز برای تشخیص ام اس انجام می شوند و ابتدا دیگر علل بروز نشانه ها رد می شوند. بیش از 90 درصد مبتلایان به ام اس دارای بافت های اسکار هستند که در از طریق MRI قابل مشاهده هستند. بررسی مایع نخاعی می تواند عوامل غیر طبیعی را در مایعی که مغز و نخاع در آن قرار دارند، مشخص کند. همچنین آزمایشاتی که فعالیت الکتریکی عصب ها را بررسی می کنند هم می توانند به تشخیص بیماری کمک کنند. آزمایشاتی که در آزمایشگاه انجام می شود نیز می تواند دیگر شرایط خودایمنی یا عفونت هایی که باعث بروز علائم مشابه می شوند را رد کند، از جمله HIV یا بیماری لایم Lyme.
*بیماری لایم Lym : یک بیماری ناشایع است که برگرفته از یک اختلال التهابی می باشد. این اختلال عبارت است از یک بثور پوستی که پس از هفته ها یا ماه ها علائم آن بر روی دستگاه عصبی مرکزی، دستگاه قلب و عروق و مفاصل اثر میگذارد.
ام اس در هر فردی متفاوت است. پزشک ها معمولا 4 شکل از ام اس را مشاهده می کنند:
- عود کننده – فروکش کننده Relapsing-remitting : علائم در زمان بروز حملات حاد بروز می کنند و سپس تقریبا به طور کامل بهبود پیدا می کنند. این شکل رایج ترین نوع ام اس است.
- ام اس پیشرونده اولیه Primary-progressive : در این حالت ام اس به آرامی اما به طور پیوسته بدتر می شود.
- ام اس پیشرونده ثانویه Secondary-progressive : بیماری به شکل عود کننده – فروکش کننده شروع شده و سپس به شکل پیشرونده ادامه پیدا می کند.
- پیشرونده – عود کننده Progressive-relapsing : بیماری به طور پیوسته بدتر می شود و به شکل حاد عود می کند که ممکن است بهبود پیدا کند یا هیچ بهبودی در کار نیست. این حالت به ندرت بروز می کند.
محققان معتقدند که بیماری ام اس ممکن است در ماه های تابستان فعال تر شود. گرما و رطوبت زیاد نیز به طور موقت علائم بیماری را بدتر می کنند.هوای خیلی سرد و تغییرات ناگهانی در دما نیز علائم بیماری را بدتر می کنند.
گرچه هیچ درمانی برای ام اس وجود ندارد، اما داروهایی وجود دارد که می توانند دفعات و شدت حملات ام اس را کاهش دهند. مصرف این داروها به مرور زمان آسیب وارد شده به مغز و نخاع را کمتر کرده و میزان ناتوانی ناشی از بیماری را کاهش می دهد. زمانی که حمله ام اس رخ می دهد، مصرف میزان زیاد داروهای کورتیکو استروئید، مدت حمله ام اس را کوتاه می کند. داروهای دیگری نیز برای کاهش علائم ام اس وجود دارند، علائمی مانند گرفتگی عضلات، عدم تعادل و درد.
حدود نیمی از مبتلایان به ام اس هر از گاهی دچار درد می شوند که در نتیجه یک اتصال کوتاه در سیستم عصبی بروز می کند و یا علت آن اسپاسم عضلانی و یا فشار است. پزشک ها برای این شرایط داروهای ضد افسردگی و ضد تشنج برای کاهش درد عصب تجویز می کنند. داروهای ضد درد و ضد اسپاسم نیز ممکن است تجویز شوند. درد عضلانی معمولا به ماساژ و فیزیوتراپی خوب پاسخ می دهد. به هرحال اگر مبتلا به ام اس هستید و احساس درد می کنید در مورد گزینه مناسب خود برای رفع درد با پزشک مشورت کنید.
اگر ام اس بر روی تعادل، هماهنگی اعضای بدن و قدرت عضلات تاثیر گذاشت، می توانید این مشکلات را تا حدی برطرف کنید. فیزیوتراپی می تواند عضلات را تقویت کند، با سفتی عضلات مقابله کند و به این ترتیب در حرکت کردن راحت به فرد کمک کند.کاردرمانی می تواند به حفظ هماهنگی در دست ها کمک کند که در نوشتن و لباس پوشیدن موثر است. به علاوه اگر در بلع یا تکلم دچار مشکل هستید، گفتار درمان کمک خواهد کرد.
بسیاری از درمان های غیر سنتی برای ام اس به خوبی مورد بررسی قرار نگرفته اند. برخی می گویند طب سوزنی علائمی مانند گرفتگی عضلات و درد را برطرف می کند، اما تحقیقات انجام شده برای تایید قطعیت این ادعا کافی نیست. برخی دیگر مزایایی مربوط به تزریق زهر زنبور عسل گزارش داده اند، اما طی تحقیقی که در 24 هفته در این باره انجام شد هیچ بهبودی در زمینه خستگی، ناتوانی یا بی حسی ناشی از ام اس مشاهده نشد. لازم است هر گونه مکملی که مصرف می کنید یا رژیم غذایی خاصی که دارید یا اگر تحت درمان هستید، به پزشک اطلاع دهید.
پزشک ها به طور کل این عقیده را دارند که باردار شدن برای خانم های مبتلا به ام اس خطری ندارد. تحقیقات انجام شده پیامد و خطری را ناشی از بارداری نشان نداده اند. در حقیقت بسیاری از خانم ها در دوران بارداری علائم کمتری از ام اس نشان می دهند.سطح بالای هورمون و پروتئین در دوران بارداری می تواند سیستم ایمنی را سرکوب کرده و میزان حملات بیشتر را کاهش دهد. به هرحال اگر به ام اس مبتلا هستید، خیلی بهتر است قبل از باردار شدن حتما با پزشک مشورت کنید، زیرا مصرف برخی داروهای ام اس در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمی شود. در ماه های اول بعد از زایمان احتمال حمله ام اس افزایش پیدا می کند.
ورزش کردن می تواند سفتی عضلات، خستگی و دیگر علائم ام اس را بهبود بخشد. اما ورزش بیش از اندازه اوضاع را بدتر می کند. بهتر است ورزش را به تدریج شروع کنید. به مدت 10 دقیقه ورزش کنید سپس به تدریج این مدت را افزایش دهید. قبل از شروع ابتدا در مورد نوع فعالیت مناسب برای شما و شدت آن با پزشک مشورت کنید. برخی ورزش های مناسب عبارتند از ایروبیک در آب، تای چی، یوگا و شنا.
اکثر مبتلایان به ام اس می توانند با استفاده از وسایل کمکی به راه رفتن ادامه دهند. استفاده از کفش های مخصوص یا عصا به حفظ تعادل و ثبات این افراد کمک می کند. افرادی که دارای مشکلات شدیدتری هستند، می توانند از واکر استفاده کنند.
ایجاد برخی تغییرات در خانه می تواند به فرد مبتلا به ام اس کمک کند تا فعالیت های روزانه اش را به تنهایی انجام دهد. درون حمام و کنار دوش یا بیرون و داخل وان دستگیره نصب کنید. از فرش یا قالیچه ای استفاده کنید که روی زمین سر نمی خورد و یکی از پیشخوان های آشپزخانه را کمی پایین تر درست کنید تا فرد بیمار بتواند در حالت نشسته به آن دسترسی داشته باشد.
اکثر مبتلایان به ام اس یک زندگی طبیعی یا تقریبا طبیعی را دارند. گرچه بیماری ام اس ممکن است حرکت کردن یا انجام برخی فعالیت ها را سخت کند، اما همیشه منجر به ناتوانی کامل نمی شود. به لطف داروهای موثر، درمان های توانبخشی و وسایل کمک کننده، بسیاری از مبتلایان به ام اس فعال باقی می مانند و کارهای خود را می توانند انجام دهند.