هپاتیت های ویروسی یکی از پنج عامل عفونی مرگ زودرس در سطح جهان هستند، بعد از عفونت های تنفسی، بیماری های اسهالی، سل و مالاریا، هپاتیت با یک میلیون نفر مرگ و میر در سال در ردە پنجم قرار گرفته و تاکنون شش نوع ویروس ایجاد کننده هپاتیت شناخته شده اند.
ویروس های هپاتیت BوC در ابتدا ممکن است به صورت حاد بروز کرده و سیستم ایمنی بدن آنها را پاکسازی کند ولی در مواردی که بدن نتواند آن را پاکسازی کند وارد مرحله مزمن و فعال شده و سبب تخریب کبد می شوند.
هپاتیت نوع B
ابتلاء به این هپاتیت در بیش از دو میلیارد نفر از مردم جهان اتفاق افتاده است و هم اکنون در سطح جهان بیش از 350 میلیون نفرناقل این ویروس هستند.
ناقلین ویروس منبع اصلی انتشار آن در جامعه بوده و هر سال حداقل 800 هزار نفر در اثر ابتلای به این ویروس و عوارض آن در سطح جهان از بین می روند.
در ایران 3 درصد مردم ما ناقل این ویروس هستند ولی میزان شیوع در استان های مختلف متفاوت است. شیوع این بیماری در استان های مختلف از 1.7 درصد تا 5 درصد است.
بررسی میزان شیوع عوامل خطر در ابتلاء به این ویروس در ایران نشان داده است که انتقال از مادر به فرزند مهمترین روش انتقال در ایران است.
مهم ترین راه های انتقال ویروس هپاتیتB عبارتند از :
مادر به نوزاد در حین تولد، تماس جنسی، استفاده از سوزن مشترک، سوزن های اتفاقی
هپاتیتBمزمن به حالتی گفته می شود که 6 ماه یا بیشتر طول بکشد. زمانی که سیستم ایمنی بدن بیمار نمی تواند با ویروس مقابله کند، عفونت طولانی شده و ممکن است منجر به بیماری های خطرناک مانند سیروز و سرطان کبد شود.
اغلب نوزادانی که با هپاتیت B متولد می شوند و بسیاری از کودکان 1 تا 5 ساله، مبتلا به نوع مزمن این بیماری می شوند.
عفونت مزمن این بیماران ممکن است سال های طولانی به صورت ناشناخته باشد تا زمانی که فرد مبتلا به یک بیماری کبدی پیشرفته شود .
هپاتیت نوع C
در سطح جهان نزدیک به 100 میلیون نفر ناقل هپاتیت C هستند و این ویروس مهمترین علت سیروز کبدی و سرطان کبدی در ژاپن و آمریکا محسوب می شود و مهمترین دلیل پیوند کبد در آمریکاست.
هپاتیت C در ایران به مراتب کمتر از نوع B دیده می شود و فقط 0.3 درصد از افراد جامعه به آن مبتلا هستند.
با وجود این هپاتیت نوع C هم اکنون مهمترین و شایع ترین علت هپاتیت مزمن و سیروز کبدی در بیماران ایرانی با هموفیلی، تالاسمی و نارسایی کلیه که دیالیز می شوند محسوب می شود.
مهم ترین راه های انتقال ویروس هپاتیتC عبارتند از :
اعتیاد تزریقی، زندانی بودن و استفاده از سرنگ های مشترک، تماس جنسی، خالکوبی، سوزن های اتفاقی
نکته مهم
تعداد قابل توجهی از بیماران مبتلا به هپاتیتB و C ممکن است هیچکدام از فاکتورهای خطر را که در بالا ذکر شده را نداشته و هیچ رفتار پرخطری نیز در گذشته نداشته باشند.
غربالگری افراد سالم برای هپاتیت
پزشکان در برخی موارد افراد سالم را برای تشخیص هپاتیت B و C آزمایش می کنند. این غربالگری به این دلیل توصیه می شود که عفونت هپاتیت اغلب پیش از بروز علایم و نشانه ها در فرد می تواند منجر به آسیب کبدی گردد.
افرادی که در مورد غربالگری برای هپاتیت باید با پزشک خود مشورت کنند عبارتند از :
- فردی که با بیمار مبتلا به هپاتیت زندگی می کند
-فردی که با بیمار مبتلا به هپاتیت رابطه جنسی داشته است .
- فردی که آنزیم های کبدی غیرطبیعی و بدون علت مشخص دارد .
- افراد مبتلا به عفونت ایدز.
- افرادی که اعتیاد تزریقی دارند.
- زندانیان
- افراد تحت درمان دیالیز .
-افرادی که داروهای مهارکننده سیستم ایمنی مصرف می کنند مانند داروهای ضد رد پیوند که بعد از پیوند عضو باید مصرف شوند .
- خانم های باردار
تغییر شیوه زندگی
اگر شما مبتلا به عفونت هپاتیت هستید، اقداماتی را انجام دهید که از انتقال بیماریتان به دیگران جلوگیری کنید. به عنوان مثال می توانید اقدامات زیر را به کار بگیرید :
- ابتلاء به بیماری هپاتیت خود را به همسرتان اطلاع دهید.
- از سوزن یا سرنگ مشترک استفاده نکنید. اگر داروی تزریقی دارید، هرگز از سوزن یا سرنگ مشترک استفاده نکنید .
- از اهدای خون یا یک عضو به دیگران اجتناب کنید. اهدای خون یا عضو آلوده می تواند باعث گسترش و انتقال ویروس شود .
- از تیغ یا مسواک مشترک استفاده نکنید.
- اگر باردار هستید، در مورد ابتلای خود به بیماری هپاتیت با پزشکتان صحبت کنید
پیشگیری
بهترین روش جلوگیری از ابتلا به بیماری هپاتیت پیشگیری است. حذف رفتارهای پر خطر نقش اساسی دارد، برای پیشگیری از هپاتیت B واکسن وجود دارد ولی متاسفانه در مورد هپاتیت C واکسنی وجود ندارد.
درمان
خوشبختانه در مورد هر دو هپاتیت B و C درمان های موثری وجود دارد ولی هیچ عاملی به اندازه پیشگیری موثر نیست.