تأثیر فضای مجازی بر آینده کشور

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ در این نشست تأثیر فضای مجازی بر آینده اجتماعی ایران در مقایسه با سایر کشورها و ترسیم وضعیت کنونی و آینده ایران در فضای مجازی، میزان هم سویی اینترنت pc و موبایل با استانداردهای جهانی و افق هایی برای ارتقا، اثرات تحمیل ناخواسته فیلترینگ بر افراد و مواجهه آنها با شرایط جدید و ناخواسته، آشنایی افراد به مباحث آکادمیک مطرح نشده در فضای های عمومی و قدرت تحلیل بعد از فیلترینگ با سخنرانی دکتر مقصود فراستخواه در انجمن جامعه شناسی ایران بررسی شد.

دکتر مقصود فراستخواه با اشاره به نرخ رشد استفاده از اینترنت درجمعیت ایران در یک نگاه گذرا و بدون تمرکز بر هر یک از نقاط گفت: مشاهده می شود که در این سال ها چه سیر رشدی به لحاظ استفاده و بهره گیری از اینترنت داشته‌ایم و از حدود چهار درصد جمعیت به 70 درصد رسیده ایم.

وی ادامه داد: در اینجا دقیق‌تر دیده می شود (نشانی سایت برای راستی آزمایی بیشتر https://www.internetworldstats.com/me/ir.htm)

فراستخواه افزود: کاربران اینترنت را در نمودار ملاحظه می کنید در سال 2000 ،250 هزار که نسبت به جمعیت ما حدود 8.3 درصد بوده است. در سال 2018 به 1.69 درصد افزایش یافته است و این نشان دهنده عطش و تقاضا در جامعه ماست. مردم نیازهایی داشتند لذا رجوع کرده اند به این رسانه‌ها و از ظرفیت‌های‌شان بهره گرفته‌اند. البته مالک‌ها محاسبه متفاوت است و قصد ندارم وارد مسائل فنی شوم، برخی از مالک‌های محاسبه نتیجه می‌گیرد درصد این اندازه نیست، نفوذ انقدر نیست، به عنوان مثال طبق یک محاسبه، نسبت خانوارهای دارای دسترسی به اینترنت در 94 5.55 بوده است که در اسفند 95 و بعد از یک سال با نرخ رشد 13 درصدی به بالای 67 درصد رسیده است.

این مدرس دانشگاه با بیان اینکه جامعه ایران هنوز ظرفیت‌های ارتباطیِ اسمی خود را پر نکرده است. گفت: جامعه ایران ظرفیت های ارتباطی، شناختی و اسمی خیلی بیشتری دارد. در کشورهایی مانند بحرین این نرخ 98 درصد و در ایران حدود 1.69درصداست، لذا این ظرفیت ارتباطی در ایران هنوز در ارتباط با جهان واقعیت مجازی پر نشده است. جهان واقعیت مجازی گفته می شود بدان جهت که اصرار دارد از جهان فیزیکی ما واقعی تر است.

همین طور است کل خاورمیانه که رشد قابل توجهی در آن دیده می شود:

برای مثال بحرین را با ایران مقایسه کنید:

وی با اشاره به اینکه سرعت رشد اینترنت در ایران در حوزه «اینترنت همراه» در سال‌های اخیر رشد زیادی داشته و در حد متوسط جهانی است عنوان کرد: در حالی که ما در اینترنت ثابت عقب بوده‌ایم چون زیر ساخت‌ها در اختیار ساختارهای رسمی است. برعکس، اینترنت همراه چندان قابل مهار نیست. در زیر در طرف راست سرعت اینترنت ثابت را می بینیم (هم در آپلود و هم دانلود شدن) منحنی بالا که رنگ سبز دارد نشان دهنده سطح جهانی دانلود در اینترنت ثابت است، دیده می شود که در حد بالاست، 11 درصد، در حالی‌که در ایران حدود 4 درصد است.

این استاد جامعه شناسی اضافه کرد: در سوی دیگر اینترنت همراه نشان می دهد که با استاندارد جهانی هم اندازه است لذا می‌بینیم که این فناوری‌ها در ایران رشد عجیبی دارند تا حدی که گاه با استاندارهای جهانی هم راستا می شوند و امکان کنترل آنها دشوارتر و محدود است.

وی با یادآوری ابعاد نرخ رشد جهشی گفت: میزان نرخ رشد قبل از تلگرام عبارت است از وایبر 5.9 میلیون، فیس بوک 5 میلیون، وی چت 4 میلیون، واتساپ 5.3 میلیون، اینستاگرام 3 میلیون کاربر داشته اند.

مقصود فراستخواه افزود: این اعداد قبل از رواج تلگرام است، اما زمانی که در 2017 تلگرام از راه می رسد بیش از 40 میلیون کاربر پیدا می کند. این نکته ویژگی های این جامعه را نشان می دهد و تب وتاب های موجود در آن را نمایان می کند. 

وی ادامه داد: در عکس اسلاید زیر جزئیات ظرفیت‌های موجود در سایر فضاها مانند توئیتر، فیس بوک، لینکدن، اینستاگرام مشاهده می شود که تلگرام، اینستاگرام، واتساپ و غیره به سایر فضاهای ارتباطی در نسبت بهره‌برداری رشد داشته اند.

فراستخواه با اشاره به ابعاد رشد جهشی گفت: میل به استفاده از تلگرام را از زبان مسئولین رسمی مانند معاون محتوایی مرکز ملی فضای مجازی شنیده اید، که مطرح می کند بیش از 60 درصد پهنای باند توسط تلگرام اشغال شده است. ساعت 22 شب تا 1 بامداد بیشترین ساعت ترافیک است. 580 هزارکانال و 16 کانال بالای یک میلیون عضو) بالاترین تعداد عضو در یک کانال 000.400.3 ) و بیشترین بازید از یک پیام 20 میلیون بار بوده است. یعنی از هر 10 ایرانی 6 نفر عضو شبکه های اجتماعی هستند.

این مدرس جامعه شناسی با اشاره به اینکه شبکه تلگرام در صدر است بیان کرد: بیشترین افرادی که از تلگرام استفاده می کنند تحصیل کرده‌های دانشگاهی هستند و اسلاید بالا هم تعداد کاربران فعال برحسب میلیون نفر جهان را نشان می دهد(httpswww://weforum.org) که فیس‌بوک، واتساپ، مسنجر، اینستاگرام و سایر رسانه‌ها بسیار بالاتر از تلگرام هستند در حالی‌که در ایران تلگرام از اقبال عمومی برخوردار شده است و ویژگی‌های جامعه ایران و تب و تاب های آن را نشان می دهد.

وی از تعداد کاربران اینترنت در سال 2018 خبر داد و گفت: تعداد کاربران در کل بیش از 4 میلیارد نفر است. کاربران شبکه‌های اجتماعی بیش از 3 میلیارد نفر است و استفاده کننده گان از گوشی های هوشمند که شما دارید، حدود سه میلیارد و تعداد کاربران بر حسب میلیون نفر در جهان 8 فراوانی کاربرد اینها هم در دنیا با فیس بوک، یوتیوپ و واتساپ است در سال 94 میزان تحصیلات کاربران اینترنت به شرح زیر محاسبه و نشان داده شده است:

فراستخواه ادامه داد: جوانان از اینترنت بیش از همه استفاده می کنند در اینجا مشاهده می شود که در سال 1394 گروه سنی 19 تا 34 سال، 83 درصد کاربر شبکه اجتماعی را تشکیل می دهند که دربارۀ آنها تحت عنوان نسل Y در چند مقاله بحث کرده ام.

این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه در خصوص ویژگی های این نسل نکاتی را پیش از این بیان کرده ام گفت: در نشریه تدریس پژوهی و چند رسانه در خصوص 5 نسل سخن گفته ام و در باره نسل بندی معاصر جامعه ایران مطالعه و تحقیق کرده ام.

وی با بیان اینکه 5 نسل در ایران داریم خصوصا درباب نسل آخر Y( شامل yدهه 70 و Yدهه 80) و نسل Z به نکته مهمی که در این مطالعات نسلی برای او مهم بوده است اشاره کرد و گفت:  نسل Y دهه 70 و 80 بر خلاف دهه 60 و به طریق اولی بر خلاف نسل ما که نسل دهه 30 و 40 هستیم، اساسا از زمانی که دنیا را دیده‌اند اینترنت وجود داشته است، پس برای آنها اینترنت پدیده نیست، جزو اجزا و اشیاء دیگر زندگی مثل استکان و نعلبکی، ساعت، اتومبیل و مایحتاج رایج زندگی است، لذا وقتی اینترنت برای این افراد محدود می شود برای آنها معنای متفاوتی دارد. آنها مانند ما نیستند که وقتی اینترنت آمد از دیدن آن شگفت زده بودیم. لذا برای این دسته از افراد اینترنت و ملزومات آن به شکل دیگری فهم می شود و مفهوم فیلترینگ برای آنها به معنای عقب ماندگی حکمروایی است. زیرا همان گونه که گفتم اینترنت برای آنها پدیده نیست و پدیده های دیگری وجود دارد. اینترنت برای آنها امری معمولی است.

ادامه دارد...

لینک قسمت اول http://yon.ir/2Q2W2

گردآوری و تهیه مطلب: دکتر رقیه محمد‌زاده