الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی برای آثار سینمایی

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا؛ امیر هوشنگ فتحی زاده عضوهیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی  درباره برگزاری این نشست در خانه سینما گفت: این پژوهش ها به دلیل اینکه سینمایی بوده در خانه سینما برگزار کردیم و علاوه بر آن منوچهر شاهسواری ناظر این طرح بوده است تا سینماگران ارتباط بیشتری با این پژوهش داشته باشند.

وی با بیان اینکه این پژوهش بسیار مفصل است، ادامه داد: هدف از این نشست بررسی وضعیت  الحاق ایران به سازمان جهانی تجارت و مالکیت حقوق فکری و به طور خاص آثار سینمایی است. اینکه در مسیر الحاق به سازمان جهانی تجارت با چه چالش هایی مواجه خواهیم بود ؟ چه تحقیقاتی باید انجام دهیم؟ و کدام قوانینمان را اصلاح کنیم.

فتحی زاده افزود: سازمان تجارت جهانی مانند غول بی‌شاخ و دمی است که باید حتما قبل از وارد شدن به  این سازمان آن را شناخت.

وی با بیان اینکه الحاق به این سازمان بدون استراتژی موفق نیست  اظهار کرد: موفق ترین کشور در الحاق به این سازمان کشور  چین بود که از حدود ۱۵ سال گذشته در حال مذاکره با این‌ سازمان  بوده و دلیل اصلی موفقیتش داشتن استراتژی بوده است.در مقابل قرقیزستان کمتر از  دو سال عضو سازمان تجارت جهانی  و برنامه ای برای عضویت نداشته است.

 فتحی زاده ادامه داد :ایران 20 سال است که در مسیر الحاق قرار گرفته است اما باید دید برای الحاق به wto چه قدم هایی را باید برداریم. اولین گام این است که سازمان جهانی تجارت را بشناسیم تا بدانیم با آن چگونه جلو برویم و در این مهم موضوع اصلی ما آثار سینمایی است.

وی با بیان اینکه صنعت سینما صنعت بسیار رو به جلو، پیشرو و فعال است، یادآور شد: هالیوود 110 سال پیش تاسیس شده و همه سینماگران برجسته و بنام آمریکایی که می خواستند به صنعت فیلمسازی وارد شوند در هالیوود حضور داشتند. سینما مجموعه فن، هنر و صنعت است و می تواند آورده خوبی برای کشور داشته باشد.

فتحی زاده با اشاره به اهمیت  کپی رایت گفت: در این طرح مقوله کپی رایت  نیز به خوبی مورد بررسی قرار گرفته است و موافقت نامه تریپس در حمایت از آثار سینمایی نیز در این طرح وجود دارد که دارای 73 ماده است. شرط اصلی مالکیت فکری و کپی رایت این است که  اثر حتما باید وجود خارجی پیدا کند و در عالم خارج به منصه ظهور برسد و آثار سینمایی این ویژگی را دارد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: موافقت نامه تریپس اصلی ترین سند حمایت از حقوق مالکیت فکری است  که شرط اول در آن این است که اثر حتما باید وجود خارجی پیدا کند و در عالم خارج وجود داشته باشد. آثار سینمایی این ویژگی اصلی را دارد.موافقت نامه تریپس از زیر مجموعه‌های wtoاست تا بتواند از ابعاد حقوقی آن استفاده کند و دارای۷۳ ماده است.

وی با بیان اینکه نظام کپی رایت و نظام مولف باهم تفاوت دارند، گفت: وقتی صحبت از کپی رایت می شود منظور نظام حقوقی است که برای حمایت از این آثار است و بیشتر به حقوق مادی یک اثر توجه می کنند. در مقابل نظام حق مولف را داریم که قانون های آنها منظم نوشته شده است و به حمایت های معنوی یک اثر توجه دارند.

 عضوهیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی یادآور شد: در این طرح پژوهشی بیشتر مالکیت ادبی و هنری مد نظر است که به نسخه برداری و حقوق مرتبط تقسیم شده است.

وی ادامه داد: از دیگر موضوعاتی که در این پژوهش به آن توجه شده، کنوانسیون بِرن است که از آثار سمعی و بصری به منظور اجرا در صحنه های نمایش یا پرده یا پخش از رادیو یا تلویزیون حمایت می کند. کنوانسیون برن در ماده 2 خود، اثر سینمایی را به عنوان یکی از مصادیق آثار ادبی و هنری معرفی می کند اما هیچ گاه به تعریف آن مبادرت نمی کند و به بیان انواع اثار سینمایی تصریح نمی کند.

وی ادامه داد: در کنوانسیون بِرن گفته شده هر تولید کننده اثری که تبعه یکی از کشورهای عضو برن باشد، از آن اثر حمایت می کند و اگر تبعه نباشد اما اقامت در یکی از کشورهای عضو بِرن  را داشته باشد بازهم مورد  حمایت  قرار می گیرد و اگر اقامت نداشته باشد و سازنده فیلم در یکی از کشورهای عضو برن تبعه باشد هم مورد حمایت قرار خواهد گرفت.

وی با بیان اینکه آثار سینمایی را می‌توان اثر مشترک و جمعی نامید، گفت: اثر مشترک اثری است که پدید آورنده آن با همکاری چند نفر آنرا بوجود آورده باشد. اگر اثر سینمایی را مشترک بدانیم همیشه افرادی که در ضمن تولید یک فیلم سینمایی نقش تولید کننده داشتند حق مشاع نیز دارند اما اگر جمعی باشد تعریف آن متفاوت می شود. اثر جمعی اثری است که توسط دو یا چند شخص حقیقی با ابتکار و مدیریت شخصی حقیقی یا حقوقی دیگر بوجود آمده است. باید مشخص شود که اثر سینمایی یک اثر مشترک است یا اثر جمعی که هر کدام انتخاب شود تبعات حقوقی و قانونی خاص خودش را دارد.

فتحی زاده ادامه داد: تا به امروز 20 دعوا در سازمان جهانی تجارت وجود داشته  که بیشتر خوانده ها  از آمریکا بوده واز زمانیکه چین وارد سازمان جهانی تجارت شده یکی از خوانده ها همیشه چین بوده است. چین بیشترین کپی برداری را در دنیا می کند به همین دلیل بیشترین دعواها علیه چین است. البته آمریکا به جز چین با یونان نیز طرح دعوا کرده است. کشور چین به عنوان عضو ثالث در همه دعواها بوده به همین دلیل امروز به عنوان یک ابرقدرت حضور دارد.

وی در مورد حمایت از آثار در کشورمان نیز گفت: در کشور ما اگر یک اثر بخواهد مطابق قانون ایران حمایت شود، باید آن اثر برای اولین بار در کشورمان نمایش داده شود. یعنی اگر کارگردانی فیلمی بسازد و اولین بار در کشور دیگری آن را نمایش دهد،  قانون ایران از آن حمایت نخواهد کرد.

فتحی زاده با بیان اینکه 125 کشور عضو wto هستند، گفت: از سال 1995 تا به امروز که این سازمان  تاسیس شده است 164 کشور عضو این سازمان هستند و 11 کشور تمایلی به حضور در آن نداشتند و 22 کشور درحال مذاکره برای پیوستن به این الحاق هستند. بزرگترین کشور  اقتصادی بیرون از wto ایران است و می توان گفت ایران آخرین عضو این سازمان خواهد بود.

وی با بیان اینکه Wto از سال 75 در کشور ایران مطرح شده است ،  ادامه داد: در حال حاضر ایران با 20 کشور قرارداد سرمایه گذاری دارد و معمولا یک بند مالکیت فکری دارد که در آن دو کشور متعهد می شوند که در کشورهای شان آثار یکدیگر را از نظر مالکیت فکری حمایت کنند.

وی با بیان اینکه نویسنده، کارگردان، تهیه کننده و آهنگساز خالق اثر محسوب می شوند، گفت: ذات یک اثر سینمایی می گوید مالک یک اثر باید تا ابد مالک آن باشد و از منابع مالی و فکری آن استفاده کند.

در ادامه این نشست پژوهشی منوچهرشاهسواری نیز گفت: بحث حمایت از آثار سینمایی و الحاق به سازمان جهانی تجارت از دو سال پیش در ایران کلید خورد. از رمضانعلی حیدری خلیلی برای معرفی  دکتر فتحی زاده و از محمود اربابی برای پیگیری این پژوهش تشکر می کنم.

مدیرعامل خانه سینما ادامه داد: یکی از وظایف اصلی خانه سینما  پژوهش درباره موضوعات اصلی و مهم سینما است. من به عنوان تهیه کننده ،سال ها درباره موضوع کپی رایت سوال داشتم و جواب های متفاوتی می شنیدیم. بارها شنیدیم مالکیت فیلم برای خالق اثر است و اگر کسی تبعه کشور دیگری بود بر اساس تبعیتش می تواند از حق مالکیت آن اثر استفاده کند.

وی با بیان اینکه طرح یاد شده شامل 154 صفحه است، گفت: با این پژوهش به یک مجموعه قابل ارجاعی رسیدیم که امروز آنرا به نتیجه برسانیم تا  مورد استفاده علاقمندان قرار گیرد.

وی با اشاره به اینکه باید به قوانین احترام گذاشت اما آنها را اصلاح کرد گفت: چندی پیش در یکی از کشورها شرکتی در حال تاسیس بود و قرار بود خانه سینما نیز با آن شریک شود اما به دلیل غیرحقوقی بودنش اینکار انجام نشد.

مدیرعامل خانه سینما ادامه داد: آنچه در خانه سینما باید پیگیری شود این است که مسلط به منابع حقوقی شویم تا بتوانیم درباره آنها صحبت کنیم زیرا حقوق قابل تفکیک نیست. به طور مثال،نمی توان گفت جریمه عبور از چراغ قرمز در یک چهارراه 10 هزار تومان و در چهارراه دیگر 20 هزار تومان است.

شاهسواری همچنین گفت: گروهی به شکل قیم مابانه باید این ماجرا را جلو ببرند زیرا مشارکت جمعی در این زمینه کم است و کارهای پژوهشی صبر و تحمل می خواهد که گاهی ما فاقد آن هستیم.

شاهسواری  ادامه داد : امروز با پژوهش انجام شده متنی داریم که می تواند ما را آگاه کند تا راهکارها یی را برای اجرای آن پیدا کنیم .

در این نشست نادره ترکمانی، عباس اکبری و حسین ترابی نیز به بیان دیدگاه های خود پرداختند.

محمود اربابی معاون توسعه فناوری و مطالعات سینمایی ، رمضانعلی حیدری خلیلی معاون توسعه مدیریت و منابع سازمان سینمایی، علیرضا قاسم خان مدیرعامل موزه سینما ، جواد طوسی و روانبخش صادقی نیز در این نشست پژوهشی حضور داشتند.