به گزارش برنا؛ به مناسبت میلاد هشتمین اختر تابناک امامت و ولایت حضرت علی بن موسی الرضا المرتضی (ع) با حجت‌الاسلام والمسلمین سید حسین خادمیان، استاد حوزه و دانشگاه، نویسنده، محقق و پژوهشگر حوزوی به همین مناسبت گفتگویی انجام دادیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانیم.
درباره شهرت حضرت رضا (ع) به «امام رئوف» برای ما بگویید؟
حجت‌الاسلام والمسلمین سید حسین خادمیان: درباره رأفت و شهرت حضرت امام ثامن ضامن علی بن موسی الرضا (ع) به امام الرئوف باید گفت: در منابع مورد رجوع رئوف به عنوان لقب ماثور حضرت ثبت نشده است؛ البته مرحوم محدث کبیر علامه مجلسی رضوان الله تعالی علیه در بحارالأنوار بدون ذکر سند از امام جواد (ع) زیارتی را برای پدر بزرگوارش حضرت علی بن موسی الرضا (علیه آلاف التحیة و الکرم و الثناء و السلام) نقل می‌کند که در متن آن آمده: السَّلَامُ عَلَی الْإِمَام الرَّءُوف. برخی نیز مدعی هستند.
لقب رئوف بعد از شهادت امام به آن حضرت (ع) داده شده است؛ و ادعا شده مرحوم فقیه محدث شیخ صدوق (رضوان الله تعالی علیه) اولین بار بیان نموده و بعد از ایشان؛ دیگران نیز آن را بیان کرده‌اند. علی‌ای حال آن حضرت به امام الرئوف اشتهار دارند.
در این خصوص باید گفت: رأفت به معنای لطف مطلق بدون رنج و اذیت و منت است؛ و این حقیقت در سیره و سنت آن حضرت در زمان حیات و بعد از شهادت جاری و ساری است و مرحوم شیخ صدوق (ره) از غَدْرا (غَدْر) کنیز امام رضا (ع) نقل می‌کند: آن امام (ع) هر روز بعد از نماز صبح به سجده می‌رفت تا طلوع آفتاب و بعد در حالی که معطر به عطری خوشبو بود بر می‌خاست تا نیاز‌های مردم را بر طرف کند و در خانه امام رضا (ع) کسی اجازه نداشت فریاد بزند و داد بکشد و آن حضرت همیشه با مردم به نرمی و احترام سخن می‌گفت.این که یک شخصیت در اوج مرتبت قدسی و در بلندای مقام سیاسی هر روز از آغاز طلوع خورشید خود شخصا اقدام به بر طرف کردن نیاز‌های همگان کند، بیانگر صفت رأفت و مهربانی اوست.
مرحوم علامه مجلسی (رضی الله عنه) در وصف امام رضا (ع) نقل می‌کند: «احْرِصُوا عَلَى قَضَاءِ حَوَائِجِ الْمُؤْمِنِینَ وَ إِدْخَالِ السُّرُورِ عَلَیْهِمْ وَ دَفْعِ الْمَکْرُوهِ عَنْهُمْ فَإِنَّهُ لَیْسَ مِنَ الْأَعْمَالِ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ؛ بَعْدَ الْإِیمَانِ أَفْضَلُ مِنْ إِدْخَالِ السُّرُورِ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ.» امام رضا (ع) در برآوردن حاجت نیازمندان و شاد کردن آنان و دور کردن ناگواری‌ها از آن‌ها اصرار داشت، چرا که در نزد خداوند بزرگ، بعد از ایمان، هیچ کاری برتر از خرسند کردن مؤمنان نیست.
«ابراهیم بن عباس» می‌گوید: هرگز ندیدم که حضرت علی بن موسی الرضا (ع) کسی را با سخن خود بیازارد، ندیدم سخن کسی را قطع کند، می‌گذاشت تا حرف او تمام شود؛ هرگز کسی را که قدرت برآوردن حاجت او را داشت رد نمی‌کرد؛ هرگز نزد کسی پای خود را دراز نمی‌کرد، و تکیه نمی‌زد، و هرگز ندیدم سخن درشتی به خادمان خود بگوید، هرگز ندیدم که آب دهان خود را بر زمین بیاندازد و همین طور هرگز ندیدم که با صدای بلند قهقهه کند و بخندد بلکه همیشه تبسم می‌کرد. زمانی که به خانه می‌رفت و سفره می‌انداختند تمام خدمت‌گزاران، حتی دربان‌ها را نیز بر سر آن سفره می‌نشاند. این‌ها همه خبر از رأفت می‌دهد و این حالات سبب می‌شود که آن حضرت را امام الرئوف لقب داده و بشناسند.
درباره ولایت عهدی امام رضا در ماندگاری دین توضیح دهید؟
حجت‌الاسلام والمسلمین سید حسین خادمیان: اگر فقه ما به فقه جعفری (ع) اشتهار دارد و فقه جعفری سبب شد حقیقت بدون انحراف احکام فقاهی اسلام از قرآن و سنت پیامبر (ص)؛ برای همگان تبیین و تعلیم شود؛ باید گفت: عقاید و کلام صحیح هم به عقاید رضوی و کلام رضوی (ع) مشهور است. یعنی ما دارای فقه جعفری و عقاید رضوی (علیهماالسلام) هستیم.
مأمون عباسی ملعون با مساله ولایتعهدی امام رضا (ع) می‌خواست آن حضرت را محدود و جامعه را مشغول طهارت سازی دستگاه سیاسی کند و با دور کردن حضرت از مدینه مردم را از حقیقت علم الهی امام محروم سازد.
لکن امام رضا (ع) از این فرصت اجباری استفاده نمود و بر خلاف حیله و نقشه مأمون؛ به تعلیم عقاید صحیح فکری و هدایت منحرفان عقیدتی و پاسخ به شبهات انحرافی اندیشمندان عقیم و یا عالمان مزدور پرداخت.
بخش اعظم مباحث مهم توحید و شناخت پروردگار و یگانگی و یکتایی خدای سبحان و نزاهت پیامبران و پیامبر اکرم (ص) از خطا و عصیان و حقیقت قرآن و علوم قرآنی و وحیانی و حقانیت ائمه (علیهم‌السلام) بر وصایت از پیامبر (ص) ره‌آورد عظیم همین دوران ولایتعهدی است.
امام رضا (ع) حتی در حوزه ادبیات و شعر شاعران را موظف و هدایت و تربیت نمود تا مباحث صحیح توحیدی و نبوت و دین را به نظم کشیده و نشر دهند.
در همین دوران ولایتعهدی مشت خالی ادیان و مسالک منحرف و تحریف شده را باز نمود و صراط مستقیم را تعلیم و نشان داد و عرفان‌های کاذب مانند صوفیه و ... رسوا نمود.
چگونه شیعه حقیقی امام رضا شویم؟
حجت‌الاسلام والمسلمین سید حسین خادمیان: «قال الرضا علیه‌السلام: شیعتنا المسلمون لأمرنا الآخذون بقولنا المخالفون لاعدائنا و من لم یکن کذلک فلیس منا امام رضا (ع) فرمودند: شیعیان ما کسانی هستند که تسلیم امر ما و گفته ما، و مخالف دشمنان ما باشند و کسی که چنین نباشد شیعه ما نیست.» ما باید اوامر و نواهی آن حضرت را شناخته و یاد بگیریم و عمل کنیم.
در روایتی حضرت امام رضا (ع) فرمودند: شیعه امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام) و سلمان و ابوذر و ... بودند.
زیرا مطیع محض امیرالمؤمنین (ع) بودند و درست مانند آن حضرت (ع) عمل می‌کردند. پس شیعه رضوی (ع) کسی است که مطیع اوامر باشد و با مخالفین قرآن و عترت مخالف باشد.
درسی که نسل جوان می‌تواند از امام رضا بگیرند؟
حجت‌الاسلام والمسلمین سید حسین خادمیان: تلاش و تدبیر به همراه تعبد و توکل و ادب در همه حال بهترین درس از سیره رضوی (ع) برای نسل جوان و غیر جوان است؛ اگر جوان در بلندای تلاش علمی و عملی قرار گیرد ثمره ره‌آورد تلاش او مورد استناد امام معصوم عالم آل محمد (علیهم‌السلام) قرار می‌گیرد.
شیخ صدوق (رحمة الله تعالی) نقل می‌کند مأمون ملعون از امام رضا (ع) درباره چگونگی نرم کردن دشمن سرسخت پرسید:
حضرت در جواب آن ملعون اشعاری را خواندند
مامون عباسی ملعون از پاسخ خوشحال شد و گفت:
«ما احسن هذا من قاله؟
این اشعار پر مغز از کیست؟
حضرت فرمود: لبعض فتیاننا؛ از بعضی جوانان ما»
ببنید وقتی جوان در مسیر صحیح حرکت می‌کند و موانع را بهانه سکون و کسالت و تنبلی قرار نمی‌دهد و به افق برتر فضایل علمی و ادبی و سیاسی و اقتصادی و ... می‌رسد و فعل و قول و ... او مستند امام زمانش قرار می‌گیرد. اگر جوان بفهمد که به چه مراتبی می‌تواند برسد آن گاه خود را معطل لذت‌ها و رهزن‌ها نمی‌کند.
درسی که مسئولین باید از امام رضا بگیرند؟
حجت‌الاسلام والمسلمین سید حسین خادمیان: حاکمان و متولیان دولت بنگرند که امام رضا (ع) در اوج اقتدار قدسی و سیاسی عبد خدای سبحان و در خدمت بندگان خدای قادر متعال بود و هرگز غافل از این دو حقیقت نشد.
امام رضا (ع) در دوران ولایت عهدی با عرفان‌های کاذب مبارزه کردند/ خدمت به بندگان خدا، درسی از امام رضا (ع) به مسئولین است
محدث بی نظیر مرحوم کلینی (رضوان الله تعالی علیه) نقل می‌کند که شخصی از اهل بلخ که در سفر امام رضا (ع) از مدینه به خراسان همراه آن بزرگوار بود، می‌گوید: روزی در بین راه سفره غذا را پهن کردند، آن بزرگوار تمام خادمان و غلامان از سفید و سیاه را بر سر سفره جمع کرد، من گفتم: فدای شما شوم، بهتر نبود که برای اینان سفره جداگانه انداخته شود؟ آن حضرت فرمودند: «مَهْ إِنَّ الرَّبَّ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَاحِدٌ وَ الْأُمَّ وَاحِدَةٌ وَ الْأَبَ وَاحِدٌ وَ الْجَزَاءَ بِالْأَعْمَالِ
آرام و ساکت باش، همانا خدای ما یکی است، مادر و پدر همه یکی است و پاداش به اعمال است (نه به سیاه و سفیدی و جاه و مقام).» ببینید بین حضرت و امت هیچ فاصله‌ای نیست و آن امام برای خود جزء به تقوا تفاوتی قائل نیست. مدیران باید مثل امام رضا (ع) در دسترس امت باشند.
امام رضا (ع) فرمودند: «أَفْضَلُ الْعَقْلِ مَعْرِفَةُ الْإِنْسَانِ نَفْسَهُ وَ الْمُؤْمِنُ إِذَا غَضِبَ لَمْ یُخْرِجْهُ غَضَبُهُ عَنْ حَقٍّ وَ إِذَا رَضِیَ لَمْ یُدْخِلْهُ رِضَاهُ فِی بَاطِلٍ وَ إِذَا قَدَرَ لَمْ یَأْخُذْ أَکْثَرَ مِنْ حَقِّهِ» بهترین عقل شناختن نفس خویش است مؤمن وقتى خشمگین شود خشم او را از حق خارج نمی‌کند و وقتى خشنود باشد خشنودى او را به باطل نمى کشاندو وقتى قدرت پیدا کرد بیشتر از حق خود نمی‌گیرد.» این حدیث باید نصب العین مسؤلان و سرلوحه آنان باشد و خود را بشناسند.
پس امروز که از نعمت ریاست برخوردارند حسن استفاده برای بندگی و خدمت را داشته باشند نه این که آتش جهنم و لعنت را بر خود حلال کنند.قدرت را وسیله خدمت کنند نه چپاول و اختلاس و جمع کردن هیزم جهنم برای خود و خانواده و بستگان خویش.
منبع:میزان