به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری برنا، «مرتضی بانک»، مشاور رییس جمهور و دبیر شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، به مناسبت روز خبرنگار در این خبرگزاری حضور یافت و این روز را به خبرنگاران تبریک گفت.
بانک با اشاره به روز خبرنگار گفت: روز خبرنگار را به همه خبرنگاران و اصحاب رسانه تبریک عرض می نمایم. این روز یکی از مهم ترین روزهای بسیار اثرگذار در جهان است. اصحاب رسانه به رسالت ذاتی خودشان که پل ارتباطی بین مردم و مسئولین هستند، عمل می کنند. در این زمان که اطلاعات موضوع اول جهان است، شما خبرنگاران به عنوان پیشگامان اطلاع رسانی نقش بسیار ارزشمندی در توسعه جامعه بشری دارید.
متن مصاحبه تفصیلی بانک درباره عملکرد مناطق آزاد به شرح ذیل است:
*طرحی که در چند وقت اخیر بسیار راجع به آن صحبت شده است، «منع بکارگیری بازنشستگان است»، خیلی‌ها گفتند دولتی‌ها با این طرح مخالف هستند، شما با این طرح مخالف هستید یا نه؟
به نظرم یکی از قوانینی که در مجلس به عنوان یک قانون به موقع و با توجه به نیازهای امروزی جامعه مطرح و تصویب شد، همین قانون منع بکارگیری بازنشستگان است که برخی مسئولین نسبت به آن مخالفت داشتند.
بنده از این اقدام استقبال می کنم، زیرا حرکت ما باید به سمتی رود که فضاهای مناسبی را برای تقویت نسل جدید، مدیریت جامعه و دستگاه های دولتی ایجاد و شرایط را برای آنها فراهم سازیم. خوشبختانه این موضوع مورد توجه قرار گرفت و مجلس محترم نیز تلاش ویژه‌ای در این زمینه داشت.
کاری که در همه دنیا انجام می شود این است که مدیریت هایی که به تحول و برنامه ریزی مجدد و تلاش وافری نیاز دارند را به جوانان می سپارند و از تجربه کسانی که توانستند عمرشان را در یک بستری طی کنند به شکل دیگری و در قسمت های مختلف و معمولا واگذاری بخشی از پژوهش ها و فعالیت های علمی و پژوهشی استفاده می شود. به این ترتیب می توان از ظرفیت بزرگ پیشکسوتان و همچنین ظرفیت جوانان کشور در مدیریت ها استفاده کرد.
*بسیاری از جوانان کارآفرین هستند و در شرکتهای دانش بنیان فعالیت می کنند. مناطق آزاد چه بسترهایی را برای جوانان فراهم کرده است؟
خرسندم که به اطلاع برسانم در مورد توسعه شرکت های دانش بنیان از برنامه ای که با ما ارائه شد چندین برابر جلوتر هستیم. گام های بسیار خوبی در ایجاد شرکت های دانش بنیان و حمایت از این شرکت ها در مناطق آزاد صورت گرفته است.
حدود 1400 واحد فعال در مجموعه مناطق داریم که در سالهای اولیه تأسیس این مناطق ایجاد شده‌اند. در عرض 2 سال و نیم گذشته حدود 250 واحد شرکت دانش بنیان در مناطق آزاد ایجاد شده که این نشان دهنده توانمندی جوانان ما است. همچنین بسترهای خوبی برای جذب ایده و حرکت موثر برای کشور فراهم کردیم.
در حوزه مجموعه های استارتاپی ما علاقه مندیم و اعتقاد داریم که باید بسترهای لازم را فراهم کنیم و از همین جا به جوانان عزیزمان اعلام می کنم که شرایط مناسبی برای توسعه فعالیت های استارتاپی در مناطق آزاد به خصوص در جنبه های بازرگانی و با نگاه صادراتی وجود دارد.
نیاز نیست که شرکت ها و تاجرها بیایند و بروند و بعد با دیدن مستقیم کار، خرید و فروش انجام دهند. مناطق آزاد به دلیل بستر بسیار خوبی که در همسایگی با 10، 11 کشور دارد فرصت بسیار خوبی برای هیئت های استارتاپی است. توصیه بنده این است که از این فرصت استفاده شود.
رفت و آمدهای بسیار، واگذاری مجوزهای واردات کالا به دلیل کم بودن عوارض بسیار راحت است. با صندوق نوآوری هم همکاری خوبی انجام داده و تفاهم نامه منعقد کردیم. در حال حاضر 2 صندوق خطرپذیر در 2 منطقه از مناطق ازاد ایجاد شده و امیدواریم این روند ادامه پیدا کند.
صندوق های خطرپذیر با مشارکت صندوق شکوفایی و مناطق آزاد ایجاد می کنیم تا بتوان به این شرکت های تازه تاسیس شده کمک کرد. اگر مشکلی بود این صندوق بتواند به آنها کمک کند. بسترهای خوبی قراهم شده و امیدوارم که بیشتر از این بتوانیم در جذب نیروهای جوان در سیستم‌‌های اقتصادی مناطق آزاد استفاده کنیم.
* یک لایحه در مجلس داریم که 8 منطقه آزاد قرار است اضافه شود. قبل از ورود به بحث این 8 منطقه، چند وقتی است صدا و سیما به بهانه قاچاق این لایحه را زیر سوال می برد. چرا صدا و سیما با این 8 منطقه جدید مخالف است؟
من درباره این موضع صدا و سیما خیلی حساسیت ندارم و به آن عادت کردم. به نظرم موضوعی است که از قبل پیش بینی و مهندسی می شود. اما به عنوان یک توصیه برای مسئولین صدا و سیما می‌گویم اگر در جایگاه خود آدرس غلط به مردم بدهید حتما نتیجه منفی می گیرید. آدرس غلط هم این است که بعضی ها از بخش زیادی از امکاناتی کشور بر خلاف مقررات استفاده کنند و در سایه این نوع تبلیغاتی که صدا و سیما می کند آنهایی که در سراسر کشور خلاف می کنند مصون شوند. چون نگاه مسئولین را به سمت موضوع دیگری منتقل می کند که واقعیت ندارد.
کسانی که این حرکات را انجام می دهند بهترین هدیه برای آنهاست که آدرس غلط بدهند تا آنها بتوانند مصون بمانند.
لایحه جدید مناطق آزاد حدود دو سال است که در مجلس مطرح شده و بعد از اینکه یک بار در صحن مورد بررسی قرار گرفت، به کمیسیون ارجاع شد و طی چند ماه گذشته ما و کمیسیون یک بازنگری دقیق در مورد مسائل مربوط به این مناطق با هم داشتیم. کار کارشناسی خوبی انجام شده و لایحه مبتنی بر یک سری اصول و راهبردهایی که بتوانیم به آن تکیه کنیم، تنظیم شد. این لایحه می تواند هم صاحب نظران را اغنا کند و زمینه بسیار خوبی برای توسعه مناطقی که کمتر توسعه یافته اند، است.
توسعه مناطق پیرامونی ما در طول سال ها قبل از انقلاب بسیار محدود بود. بعد از انقلاب دولت و نظام توجه ویژه ای به مناطق پیرامونی پیدا کرد هرچند امکانات کمتری وجود داشت. اما از این طریق می توان امکانات جدیدی برای این منطقه به وجود آورد.
*بحثی که در هفت منطقه موجود می بینیم محرومیت زدایی و توسعه روستایی است. به نظر شما هشت منطقه جدید که می تواند بحث محرومیت زدایی و اشتغال در مناطق مرزی و محروم کشورمان را بهبود ببخشد؟
لازم است مردم ما با اهداف متعدد مناطق آزاد بیشتر آشنا شوند. این مناطق صرفا یک مجموعه تفریحی یا گردشگری نیستند، البته گردشگری جزو مهم ترین اصول اقتصادی هر کشور است. بعضا نگاه تفریحی به مناطق آزاد است در صورتی که فعالیت عمده و جهت گیری های اصلی مناطق آزاد، توسعه مسائل اقتصادی، صنعتی، کشاورزی و گردشگری است. خوشبختانه در این زمینه موفقیت های خوبی بدست آورده ایم.
جوامع محلی حتما همراه با فعالیت های توسعه‌ای باید از توسعه مناسبی برخوردار شوند وگرنه این تعارض باعث می شود که در مورد هر فعالیتی مقاومت ایجاد شود. کشوری مورد توجه اقتصاددانان و مدیران اقتصادی است که توسعه جوامع محلی و عمومی در منطقه همزمان انجام شود. با همین دیدگاه و راهبرد یکی از اهداف مناطق آزاد، توسعه جوامع محلی است و در این زمینه اقدامات بسیار خوبی شده است.
در حوزه روستایی در چند سال اخیر گام های بسیار موثری برداشتیم، حدود 500 روستا در مناطق آزاد ما وجود دارد و برای همه این روستاها مرحله به مرحله برنامه داریم.
با بنیاد مسکن، آموزش و پرورش و وزارت نیرو هماهنگی های بسیار خوبی داریم و در حوزه برق، آب و بهسازی روستایی و توسعه آموزش و پرورش گام های بسیار خوبی برداشته شده است.
در یکی از مناطق حدود 76 روستا وجود دارد و خوشبختانه طی این سه سال برای 73 روستا برق رسانی انجام شده و این افتخار بزرگی برای ما است.
در یکی دیگر از مناطق روستایی در اروند با بنیاد مسکن همکاری بسیار خوبی داشتیم و کارهای بسیار خوبی در شرایط بهسازی و مسکن روستایی انجام دادیم. در آینده ای نه چندان دور سفری با مسئولین محترم بنیاد مسکن از این منطقه خواهیم داشت و صرفا هدفمان توسعه فعالیت ها در این جوامع است. یکی از نکات و اهداف راهبردی مناطق آزاد توسعه جوامع محلی است زیرا اولین مخاطبین ما در منطقه هستند. آنها هستند که از مناطق آزاد پذیرایی و ما را به عنوان مهمان قبول کردند. ما باید حتما پاسخ این میزبانی بسیار خوب آنها را بدهیم.
* شاهد این بودیم که در قشم آبرسانی نشده و تا قبل از دولت تدبیر و امید اصلا هیچ اقدامی صورت نگرفته بود. قشم فقط یک حیاط خلوت برای اجاره و خرید و فروش زمین بود. اما شما در دولت یازدهم و دوازدهم اقدامات خوبی انجام دادید، آیا دلیل برخی مخالفت ها به هم خوردن حیاط خلوت عده ای نیست؟
برخی جوامع سیاسی یا گروه ها که خیلی گسترده نیستند، در ساز مخالف زدن، صدای بلندتری دارند معمولا هم حس می کنند در این بستر می توانند به نان و آبی برسند.
به نظرم در این زمینه مناطق آزاد یک عنصر جدیدی را در اقتصاد بین الملل و تحولات زیادی را در الگوسازی برای اقتصاد محلی و داخل کشور ایجاد می کند. باید کارهای زیادی را انجام دهیم تا بتوانیم این نقش را به نحو مطلوبی در مناطق آزاد انجام دهیم اما با توجه به محدودیت ها و مشکلات و زیرساخت ها ، کاری که منطقه آزاد قبلا انجام داده است بسیار ارزشمند است.
راه ما هنوز خیلی طولانی است تا این برنامه ها را اجرا کنیم اما همین کارهایی هم که انجام شده بسیار ارزشمند است. در برخی مناطق آزاد بوم گردی هایی ایجاد شده که ارتباط مستقیم با گروه های توریستی و آژانس های توریستی اروپایی دارند و خودشان مهمان دعوت می کنند و تعداد زیادی توریست خارجی را جذب کردند که این کار بسیار مهمی است.
آشنایی با این نوع فعالیت های اقتصادی همراه با فرهنگ سازی در جوامع بومی و روستایی در چابهار یا قشم حایز اهمیت است. در حوزه درمانی، آب و برق، گردشگری، آموزش و حتی مسائل مربوط به دانشگاه در جهت توسعه جوامع محلی کارهای ارزشمندی انجام شده و آمار و ارقام آن را هم مستمرا به دولت ارائه می شود. زیرا یکی از برنامه هایی است که شورای عالی ما را موظف کرده و می توانیم بگوییم که عملکردمان متوسط و خوب است.
*به عنوان سوال پایانی و بحث داغ تحریم، بسیاری از موافقین مناطق آزاد معتقدند که این 7 منطقه کمک زیادی با ارتباط موثر با همسایه ها برای شکستن تحریم ها کرده اند. چقدر مناطق آزاد می‌توانند کمک کنند تا تحریم ها را بشکنیم؟
مفهموم کلی مناطق آزاد در جهان یک مفهوم واحدی است. اگر بخواهیم براساس معیارهای بین المللی و جهانی موضوع را مطرح کنیم به طور طبیعی، هر نوع فعالیت در مناطق آزاد، آزاد است. به همین دلیل مناطق آزاد شرایط ویژه ای را در دوره های مختلف می توانند ایفا کنند چون همه می دانند استانداردهای مشخصی در این مناطق ایجاد می شود و جامعه جهانی این را قبول دارد و به آن پایبند است.
مفهوم مناطق آزاد در جامعه بین‌المللی یک برداشت دارد. همین امکان بسیار خوبی برای اقتصاد کشور ما است. مناطق آزاد در شرایطی که ممکن است کشور دچار تحریم شود می تواند با مبادلات آزادانه در این مناطق در حوزه صادرات و واردات فعالیت کند. اساسا نگاهمان این است که مناطق آزاد باید زمینه‌های تجاری را در هر دو جنبه صادرات و واردات تسهیل کند.
مناطق آزاد می‌توانند یکی از مبادی مهم صادراتی کشور شوند. همین الان هم گام‌های بسیار خوبی برداشته شده و زمینه‌های بسیار خوبی برای صادرات به کشورهای همسایه فراهم شده است. تحریم ها ممکن است صادرات و واردت کالاهای ما را تحت تأثیر قرار دهند اما مناطق آزاد می‌تواند زمینه‌ساز خوبی برای این نوع همکاری‌ها باشد.
در شرایط سخت تأمین نیازهای اساسی کشور، فعالیت کشورهای دیگر با مناطق آزاد هم‌جوار کشورمان کاملا قانونی و منطقی است و هیچ ابهامی هم از نظر قوانین و مقررات بین‌المللی وجود ندارد و می‌تواند زمینه همکاری‌های گسترده‌تری را فراهم کند.
من تأکید می‌کنم و شاید مخاطب ما مسئولین باشند، که از این ظرفیت در شرایط موجود بیش از این می‌توان استفاده کرد. خوشبختانه مناطق آزاد ما این آمادگی را دارند و مطمئن هستیم از این ظرفیت استفاده خواهد شد. توجه مسئولین به این بخش‌ها هم نسبتا خوب است و امیدواریم در این جهت استفاده شود.