به گزارش گروه اجتماعی برنا ، آبان که از راه می رسد، کافیست هر روز صبح سری به سایت های خبری بزنی، تلویزیون را روشن کنی یا نگاهی به فضای مجازی بیندازی. هشدارهای آلودگی هوا، توصیه برای خارج نشدن از منزل و تعطیلی مدارس و متعاقب آن سیل مطالبی که چه بخوریم و چه بکنیم تا کمتر آسیب ببینیم.
سال هاست که این روال معمول این فصل تهران شده است. تهران که دیگر تنها نیست و شهرهای دیگر کشور نیز در رقابت تنگاتنگی با آن هستند.
واقعا تا چه حد عمل به این توصیه ها امکانپذیر است. بسیاری از زنان باردار باید در محل کار خود حاضر شوند. بازنشستگان برای گذران زندگی کار می کنند و پدر و مادران شاغل، کودک خود را به جای مدرسه به محل کار می برند. این وضعیت که یک روز و یک هفته و یک ماه نیست؛ مگر می شود کار و زندگی را تعطیل کرد.
هرچه می گردیم جز نگرانی و دغدغه مسئولان و انداختن توپ به زمین یکدیگر و در بهترین حالت، ارائه چند راهکار مقطعی، حرکت رو به جلویی مشاهده نمی کنیم. هر روز، هر ساعت و هر ثانیه بر تعداد آسیب دیدگان این معضل بزرگ شهری افزوده می شود. آسیب هایی که گاه در کوتاه مدت خود را نشان می دهد، مانند بیماری های ریوی و قلبی و گاه عوارضی بلندمدت به جای می گذارد، مانند ایجاد سرطان، اختلالات ژنتیکی و افت ضریب هوشی در کودکان. برخی دیگر، عوارض روحی است مثل افسردگی و عصبانیت که خود می تواند عامل بروز مشکلات یا حتی جرائم بعدی باشد؛ شاید آنچه ما را به یکی از خشمگین ترین مردم جهان تبدیل کرده است.
قانونگذار این حق را به شهروندان داده تا به دلیل صدمات ناشی از آلودگی هوا شکایت کرده و مطالبه حق نمایند. اما موضوع به این سادگی نیست. نخست اینکه هنوز متولی و مسئول اصلی رفع معضل آلودگی هوا مشخص نیست و دوم اینکه اثبات رابطه مستقیم بین آلودگی هوا و معضلات ذکر شده بسیار دشوار است.
متولی امر کیست
سالهاست به سندروم "مقصر کیست" دچار شده ایم؛ دولت، مجلس شورای اسلامی، شورای شهر، سازمان محیط زیست، خودروسازان و ... که هریک تقصیر را بر گردن دیگری می اندازد. وجود حدود 18 دستگاه مختلف متصدی آلودگی هوا در کشور، باعث پاسخگو نبودن مسئولان در این زمینه شده است. هرچند که رئیس سازمان مدیریت بحران کشور، متولی اصلی کنترل آلودگی هوا را سازمان محیط زیست می داند، اما این سازمان بدون همگرایی دستگاه های دیگر راه به جایی نخواهد برد.
قوانین ناکارآمد، مجازات های غیربازدارنده
آلودگی هوا از جمله جرایم عمومی است که حقوق شهروندی را تحت شعاع قرار می دهد و می توان بر اساس این ضایع شدن حق شهروندی ، شکایت به دادگاه برد اما باید بدانید و آگاه باشید که چگونه شکایت کنید و دقیقا از چه کسی تا در نهایت مجرم شما نشوید!
یکی از روش های قانونی مقابله با آلوده کنندگان هوا، استناد به ماده 688 قانون مجازات اسلامی و استفاده از عنوان مجرمانه تهدید علیه بهداشت عمومی است.
همچنین در راستای تحقق اصل 50 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و پاکسازی و حفاظت هوا از آلودگی ها، قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا در 36 ماده و 14 تبصره در سال 1374 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید که ضعف هایی در آن مشاهده می شود؛ میزان پایین جزای نقدی، ضمانت اجرایی نداشتن احکام و ابهام در موارد ضرر و زیان زیست محیطی، اثر بازدارندگی این قانون را کاهش داده است.
خلاصه کلام اینکه مشخص نبودن متولی و مسئول اصلی رسیدگی به معضل آلودگی هوا، وجود قوانین ناکارآمد و ناتوانی در اثبات آسیب هایی که آلودگی هوا بر روح و روان جامعه وارد می کند، شهروندان را عملاّ از حقی که قانونگذار برای شکایت و مطالبه حق برای آنها معین نموده، محروم کرده است. هرچند که شکایت و جبران خسارت، راهکار اصلی نیست و چشم امید مردم به برطرف شدن یا حداقل تقلیل مشکل آلودگی هواست.