به گزارش گروه خبر خبرگزاری برنا روز دوشنبه 30مهرماه، آقای بیژن زنگنه، وزیر نفت در آستانه آغاز تحریم‌های آمریکا علیه ایران (چهارم نوامبر، 13آبان‌ماه) درباره این که آیا کشورهای عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در کنار تولیدکنندگان غیرعضو این سازمان، توانایی جایگزین کردن نفت ایران را دارند، تأکید کرد: همانطور که بارها گفتم، برای نفت ایران جایگزینی در بازار وجود ندارد، تولید نفت عربستان و روسیه هم اکنون نزدیک به بالاترین سطح تاریخی خود است و این دو کشور ظرفیت اضافی برای تولید بیشتر و جایگزینی نفت ایران ندارند.
وی با اشاره به این که عربستان با استفاده از ذخیره‌سازی‌های خود توانسته است در فاصله ماه مه تا سپتامبر، روزانه حدود 500هزار بشکه نفت بیشتر به بازار عرضه کند، یادآور شد: مجموع تولید نفت دیگر اعضای اوپک در این بازه زمانی تنها 105هزار بشکه در روز افزایش یافته است و این بدان معناست که اعضای اوپک توانایی افزایش تولید نفت بیشتر از رقم کنونی را ندارند. وزیر نفت برای چندمین‌بار با تأکید بر این که بازار توانایی جایگزین کردن نفت ایران را ندارد به آقای ترامپ پیشنهاد کرد، دست از تحریم نفت ایران بردارد.
** اعتراف عربستان؛ نمی‌توانیم کاهش تولید ایران را جبران کنیم
موضوعی که وزیر انرژی عربستان خود به آن اعتراف کرد، خالد‌الفالح روز دوشنبه 30مهرماه در گفت‌وگو با آژانس خبری تاس روسیه، گفت که اگر قیمت‌های نفت بالا باعث می‌شد اقتصاد جهانی کند شود و رکود به وجود بیاید. اما با تحریم‌های ایران که از ماه آینده با تمام قدرت اجرا می‌شود، هیچ تضمینی نیست که قیمت‌های نفت بالاتر از این هم نرود.
او در پاسخ به این که آیا جهان خواهد توانست از 100 دلاری شدن مجدد قیمت نفت جلوگیری کند یا خیر، گفت: من نمی‌توانم به شما تضمین بدهم، اولاً ما تحریم‌هایی علیه ایران داریم و هیچ‌کس نمی‌داند صادرات ایران چه مقدار خواهد بود. دوم این که احتمال کاهش تولید در کشورهایی مثل لیبی، نیجریه، مکزیک و ونزوئلا وجود دارد. اگر به علاوه اعمال کامل تحریم‌ها بر ایران، با کاهش تولید کشور دیگر مواجه شویم، آنگاه ما تمام ظرفیت ذخیره خود را از دست داده‌ایم.
او ادامه داد: اگر 3میلیون بشکه نفت از عرضه بازار محو شود، ما نخواهیم توانست این میزان را جبران کنیم و باید از ذخایر خود استفاده کنیم. عربستان سعودی به زودی تولید خود را از 7/10میلیون بشکه در روز به 11میلیون بشکه در روز افزایش می‌دهد. ما ظرفیت آن را داریم تا تولید خود را به 12میلیون بشکه در روز برسانیم ، ما ظرفیت ذخیره محدودی داریم و در حال حاضر بخش قابل‌توجهی از آن را مورد استفاده قرار داده‌ایم.
** نگرانی رییس آژانس بین‌المللی انرژی از کمبود نفت بازار پس از تحریم‌های ایران
از سویی دیگر، فتیح بیرول، رییس آژانس بین‌المللی انرژی روز گذشته در حاشیه کنفرانس آلان‌جی در ژاپن گفت: «چالش بزرگی برای تولیدکنندگان مهم در افزایش تولید و آرامش دادن به بازار وجود دارد. من از همه تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان درخواست می‌کنم در این ماه‌های دشوار که در پیش رو داریم، یک حس و خرد مشترک داشته باشند.»وی افزود: فکر نمی‌کنم عربستان تولید نفت را کاهش دهد اما با توجه به کاهش عرضه ونزوئلا و ایران، در میان رشد قوی تقاضا «نگرانی قابل توجهی» در مورد بازار دارم و تأکید کرد که در بحبوحه برابری عرضه و تقاضا، احتمال افزایش بیشتر قیمت نفت وجود دارد، همانطور که همیشه این اتفاق در بدترین زمان برای اقتصاد جهانی رخ می‌دهد.
اعلام ناتوانی عربستان در جبران کاهش نفت ایران در بازارهای جهانی و ابراز نگرانی رییس آژانس بین‌المللی انرژی از کمبود نفت بازار پس از تحریم‌های ایران در حالی صورت گرفت که در 28مهرماه بود که بلومبرگ در گزارشی از تلاش خریداران آسیایی نفت ایران برای به دست آوردن رضایت آمریکا و دریافت معافیت تحریمی نوشت. به گفته افراد آگاه مشتریان بزرگ ایران یعنی کره جنوبی، هند و ژاپن با برجسته کردن دلایل خاصی که برای ادامه خریدشان دارند، در حال مذاکره با واشنگتن برای مستثنا شدن از تحریم‌ها هستند. به‌رغم این لحن خوشبینانه معافیت‌های آمریکا تاکنون نهایی نشده و ممکن است به تأیید نرسند. آن‌ها می‌گویند درخواست ناشناس ماندن دارند، زیرا مذاکرات محرمانه هستند. ایالات متحده تاکنون اصرار داشته است که تمام خریدها از ایران باید به صفر کاهش پیدا کند، هدر نائورت، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفت: «ما معافیت‌ها را مورد به مورد ارزیابی می‌کنیم». اما او ادامه داد که واشنگتن برنامه‌ای برای در نظر گرفتن معافیت برای همه کشورها ندارد.
ترامپ در رؤیای به صفر بودن صادرات نفتی ایران بود اما به‌دلیل درخواست‌های مکرر هم پیمانانش برای دریافت معافیت مجبور به عقب‌نشینی شد و اعلام کرد که معافیت مشتریان نفتی ایران مورد بررسی قرار
می‌گیرد، حال آمریکا برای بار دوم از مواضع تحریم نفتی خود عقب‌نشینی کرد.
** شرط آمریکا برای دادن معافیت تحریمی به خریداران نفت ایران
استیو منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا در گفت‌وگو با رویترز گفته است دریافت معافیت برای کشورهای واردکننده نفت ایران از دوره اوباما سخت‌تر خواهد بود. مشتریان نفتی ایران باید میزان خرید نفت از ایران را بیش از 20درصدی که در سال‌های2013 تا 2015 برای دریافت معافیت کاهش می‌دادند، کم کنند.
منوچین گفت: «من انتظار دارم اگر معافیتی بدهیم، کاهش‌ها بسیار چشمگیرتر خواهد بود. قیمت نفت تا این زمان بالا رفته است، از این رو من فکر می‌کنم بازار نفت روند کاهش صادرات نفت ایران پیش‌بینی کرده است. من معتقدم این اطلاعات هم اکنون تأثیر خود را بر قیمت نفت گذاشته است.» منوچین در سخنانش تأکید کرد که انتظار ندارد، صادرات نفت ایران در ماه نوامبر به صفر برسد.
** تخفیف نفتی، راهکار ایران برای مبارزه با تحریم‌ها
همچنین بر اساس گزارش بلومبرگ، با تشدید تحریم‌های ایالات‌متحده برای توقف صادرات نفت ایران، رهبران تهران بیکار ننشسته و راهکارهای مختلفی را در دستور کار خود قرار داده‌اند.
شرکت ملی نفت ایران، قیمت نفت صادراتی خود به آسیا را در ماه نوامبر کاهش داده تا برای خریداران جذابیت ایجاد کند. این شرکت دولتی، قیمت رسمی فروش نفت‌های سبک و سنگین را در مقایسه با رقیب عربستانی با بیشترین تخفیف تعیین کرده است، اقدامی که از سال2000 میلادی تاکنون بی‌سابقه بوده است. سه ماه پیش نیز ایران برای انتقال محموله‌های نفت خود در رقابت با سعودی‌ها، مزایای جذابی نظیر حمل رایگان در نظر گرفته بود. قیمت نفت‌های سنگین‌تر نظیر نفت سنگین ایران و فروزان نیز در مقایسه با نفت متوسط سعودی‌ها، کاهش قیمت داشته است.
علاوه بر تمام اقدامات پیشگیرانه ایران برای حفظ مشتریان نفتی‌اش اما اعتراف عربستان به شکست در پر کردن جای ایران در بازار نشان می‌دهد که حتی در صورت نقص شدن صادرات نفت ایران به‌دلیل کاهش عرضه، قیمت هر بشکه بیش از 100دلار خواهد شد و این کسری قیمت نفت ایران را پر می‌کند، از سویی دیگر با توجه به شرایط بازار ممکن است آمریکا باز هم دست به عقب‌نشینی بزند.