به گزارش خبرگزاری برنا، «عدم گسترش سلاح های هسته ای» مساله ای بغرنج بوده که از همان آغاز تاسیس سازمان ملل متحد مورد توجه مجمع عمومی قرار گرفته است. تهمیدات و ابتکارات این سازمان همواره تحت الشعاع منافع دو قدرت بزرگ هسته ای یعنی ایالات متحده آمریکا و روسیه بوده است. «پیمان منع موشک های هسته ای میان برد» یکی از اقدامات اساسی در جهت تنش‌زدایی بین این دو ابر قدرت در دوران جنگ سرد بود.
اخیرا «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا، در اظهاراتی روسیه را متهم به نقض «پیمان منع موشک های هسته ای میان برد» کرد و گفت در صورتی که روسیه و چین با یک پیمان جدید موافقت نکنند، آمریکا به زودی از این پیمان خارج خواهد شد. وزارت خارجه روسیه هم در بیانیه ای این اقدام آمریکا را خطرناک دانست و اعلام کرد آمریکا رویای تک قطبی سازی جهان را در سر می پروراند.
«میخائیل گورباچف»، رهبر اتحاد جماهیر شوروی سابق هم گفته است که ایالات متحده قصد دارد کل سیستم معاهدات بین‌المللی و موافقت نامه‌ها ای که برای ایجاد صلح و امنیت پس از جنگ جهانی دوم به امضا رسید، را از بین ببرد.
پیمان منع موشک های هسته ای میان برد چیست؟
پیمان منع موشک های هسته ای میان برد هشتم دسامبر 1987 در زمان سفر «میخائیل گورباچف»، آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی به واشنگتن به امضا رسید. هدف از این پیمان از میان بردن موشک‌های هسته‌ای و متعارف کروز و سکوهای پرتاب آنها، با برد ۵۰۰ تا هزار، و هزار تا ۵۵۰۰ کیلومتر بود. این پیمان در می 1991 کاملا اجرا شد و اتحاد جماهیر شوروی و آمریکا تمامی موشک های خود از این نوع را از بین بردند.
چرا آمریکا تصمیم به ترک این پیمان موشکی گرفته است؟
دونالد ترامپ گفته است به دلیل اینکه روسیه پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد را نقض می‌کند از این پیمان خارج می‌شود. وی در جمع خبرنگاران در ایالت نوادا گفته است که آمریکا این توافق را رعایت می‌کند، اما روسیه از آن پیروی نمی‌کند بنابراین ما به این توافق پایان داده و از آن خارج می‌شویم. ترامپ هشدار داد آمریکا به این توافق خاتمه خواهد داد و این سلاح را می‌سازد مگر آن‌که روسیه و پکن با توافق جدید موافقت کنند.
«میخائیل گورباچف»، رهبر اتحاد جماهیر شوروی سابق، در بیانیه ای اعلام کرد دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، تصمیم دارد از معاهده منع استفاده از موشک‌های هسته ای میان برد که در سال 1987 بین شوروی و آمریکا به امضا رسیده خارج شود. این به معنای اعلام مسابقه تسلیحاتی جدید است اما برای مذاکرات مجدد و حل این مسئله دیر نیست. باید دو کشور برای مذاکرات جدید دور یک میز بنشینند و مسائل و مشکلاتی که دارند، را حل کنند.
«مهدی مطهرنیا»، کارشناس مسائل بین الملل می گوید: پیمان های نظامی برخواسته از اراده ایالات متحده آمریکا و شوروی برای گسترش نظم جهانی مبتنی بر مصالحه دو ابر قدرت در حوزه نظامی و پیروی از آن در ساحت های امنیتی و سیاسی بود. ایالات متحده آمریکا به عنوان ابرقدرت باقی مانده از متن کهن نظام بین الملل در پی ایجاد هژمونی امنیتی و اقتصادی خودش است.
این کارشناس در ادامه می افزاید که مسکو در پی آغاز جنگ سرد جدیدی برآمده است و این آمریکایی ها نیستند که این نقطه عطف را آغاز کرده اند بلکه سخنرانی پوتین، رئیس جمهور روسیه در کنفرانس مونیخ در سال های گذشته و همچنین تحرکات چند سال های اخیر او در ایجاد بستر مناسب برای گسترش توان موشکی روسیه نشان دهنده گذار عملی روس ها به عنوان یکی از امضا کنندگان این پیمان است که عملا مسکو آن را پشت سر گذاشته و به آن عمل نمی کند. اگر مسکو به روش های خود در این زمینه ادامه دهد، ایالات متحده از این پیمان خارج و با توان بیشتری به سمت یک مسابقه تسلیحاتی جدید با مسکو و دیگر کشور های همسو با روسیه در نظام بین الملل رو خواهد آورد.
مطهرنیا در مورد رویکرد ترامپ تاکید دارد که ترامپ پارادایمش «آشوب»، دکترینش «بازیگر دیوانه»، مگاپالسی اش «پیچیدگی و ابهام» و استراتژی آن «جوجیتسو» است. در جودو یا جوجیتسو تحریک کردن، جاخالی دادن و سپس پرتاب کردن مطرح است. آمریکا، مسکو را در سال های گذشته تحریک کرده است تا مسکو موضع گیری هایی مبتنی بر رو در رویی با ایالات متحده آمریکا جهت کسب قدرت بیشتر اعمال کند و اکنون در پی ایجاد یک بهانه برای جای خالی دادن و پرتاب کردن مسکو و همپیمانان روسیه در نظام بین الملل برآمده است به این دلیل بر روی خروج از این پیمان تاکید دارد.
خروج آمریکا از این پیمان موشکی چه پیامدها و تبعاتی دارد؟
خروج آمریکا از پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد می‌تواند به یک مسابقه تسلیحاتی در سراسر اروپا، مشابه آنچه در دهه 1980 در این قاره رخ داد، دامن بزند.
گورباچف معتقد است خروج آمریکا از این پیمان مسابقه تسلیحاتی در اروپا به راه خواهد انداخت.
«صباح زنگنه»، کارشناس مسائل بین الملل در این مورد می گوید آثار و پیامد این خروج به وجود آوردن وضعیت جنگل گونه در کل نظام بین المللی است. قدرت های میانی هم تشویق می شوند خود را مبرا و غیر متعهد به مقررات و معاهده های تسلیحاتی بدانند و در این صورت شاهد مسابقات تسلیحاتی گوناگونی در این جهت بخصوص در مسائل هسته ای خواهیم بود. روسیه با توجه به سیاست های بازدارندگی و فناوری های مشابه نسبت به دیگر کشور ها خطر خروج از این معاهده را کمتر حس می کند ولی این کشور هم از تهدیدات این خروج بی تاثیر نیست.