دین در سینمای غرب
به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ فراستی بحث را با ورود دین در سینمای غرب آغاز کرد و گفت: مسئله دین از آغاز سینما بوده بسیاری از فیلم سازان به دلیل تمایل و نیاز مردم به نحوی سو استفاده کردند و سینمای دینی را تجاری کردند و بسیاری هم آنچنان آن را روشنفکرانه کردند که مخاطب عام آن را رها می کند."
روحانی گفت اگر بخواهیم بحث را با تفکر سینمای دینی شروع کنیم ، از یکسو رابطه فیلم های دینی هست که حتی قبل از گیریفیس هم بوده، مثل برادران لومیر که کمی بعد درتولید فیلم هایشان از یک سری سوگ نمایش های مذهبی شبیه تعزیه مسیحی در دهه اول سینما استفاده کرده اند."
در ادامه روحانی گفت :" جامعه دین داران و مخاطبان اینها، به ویژه مسحیت، همواره موضوعی بوده که مورد استفاده سینما قرارمی گرفته و سیری که جامعه مسیحیت به سینما داشته اینگونه بوده است که ابتدا تحریم بوده ،بعد پذیرش مشروط و بعد گفتگو و بعد مصادره به مطلوب و در نهایت اینکه سینما خودش می تواند این پیوند را برقرار کند.از نظر تجاری بدترین فیلم، فیلم شخصی بنام سیسیل بی دومیل است که باعث واکنش کلیسا شد که در نهایت به قوانین مدون سانسور رسید. در مطالعات سینما هم اول اندیشمندان دینی به سینمای هنری توجه می کنند مانند دهه 60 تا 80 . آندره وازان میگوید سینما همیشه به خداوند علاقه مند بوده است."
روحانی طبقه بندی انواع فیلم دینی را اینگونه برشمرد که:" طبق طبقه بندی ویلیام تلفرد سینمای دینی به چند سطح تقسیم بندی می شود،استفاده از عناصر مذهبی در عنوان فیلم،طرح داستان، جوامع مذهبی، بررسی شخصیت ها و اماکن مذهبی، اخلاق وتحول شخصیتی."
اصلا فیلم دینی داریم یا نه؟
روحانی پاسخ داد:"باید دید سیر تاریخی فیلم دینی چه بوده است. اگرما هنر دینی را بپزیریم می توانیم سینما را هم به عنوان یک هنر وارد این حوزه کنیم چون سینما منفک از سایر هنرها نیست." وی افزود :"نمی شود سینما را از سیر تاریخی هنر جدا کرد. به طور مثال درسیر تاریخی نقاشی و معماری عده ای معتقد هستند که آن فرمی که در نقاشی و معماری وجود دارد فرم هایی هستند با تولید نمادهای دینی ،که سینما به آن مرحله نرسیده و اما اینکه بگوییم فیلم دینی وجود ندارد این اجماع اندیشمندان نیست."
روحانی در پاسخ این سوال که ما چه چیزی را دینی می دانیم گفت:" من هیچ فیلم سازی را ندیده ام که بگوید من فیلم ساز دینی هستم و هیج سینمایی به اسم سینمای دینی وجود ندارد. ولی اندیشمندان معتقد هستند می توان این فیلم ها را تقسیم بندی کرد،مانند ایمان،حضور خداوند، آفرینش، رنج و رستگاری، بحران مومنان و نقد کلیسا.
من هیچ جا حتی در کشور خودمان ندیده ام کسی بگوید ما سینمای دینی داریم اینها فقط می توانند شناخت الهیات را آن هم محدود به مخاطب بدهند. در واقع دیندارانی که به سینما می اندیشند توانسته اند در این حوزه ها تفکر کنند. این طور نیست که ما فیلمهایی بسازیم که مومنان با آن آموزش ببیند و تاثیربپزیرند."
روحانی در جواب اینکه آیا در سینما حس دینی وجود دارد گفت: "اینکه یک فیلم دینی هست یانه فقط از دریچه ارزیابی کنندگان آن اثر نیست بلکه جامعه مومنان یک مطالبه شریعت محور هم دارند و آنها ممکن است با سطحی از این فیلم ها ارتباط برقرار کنند اما ازنظر فرم و بحث هنر دینی که در اندیشه اسلامی هم هست، می گویند که هنر تبدیل امر معقول به کمک قوه خیال و امر محسوس است. ملاصدرا می گوید قوه خیال به کمک صورت شکل می گیرد."روحانی اضافه کرد پژوهندگان هنرهای دینی در شرق و غرب در این زمینه به هم نزدیک هستند.
مهمان برنامه در جواب اینکه چه اتفاقی باید بیافتد تا فرم و تکنیک در یک فیلم به هم تبدیل شوند گفت: "ما در سینما با فرم هایی که شکل دینی داشته باشند مواجه نیستیم. در یک جایی دیندارها ازسینما استفاده می کنند ودرجای دیگر هم آنها از دینداران استفاده می کنند و نزدیک کردن فیلم های دینی به اخلاقی ما را گرفتار می کند. به نظر می رسد که علاقه مندان فیلم دینی در حوزه اندیشه موفق تر بوده اند ولی در حوزه فرم نتوانستند موفق بشوند."
روحانی در پاسخ به اینکه آیا هنر به دانش ما اضافه می کند یا نه گفت:"وقتی ارسطو تاریخ را در مقابل افلاطون قرار می دهد در واقع می گوید هنرمند مفاهیم به ما می دهد و هنرمند را در جایگاه تاریخ می بیند وما در باره مفاهیم تفکر می کنیم و این در مطالعات دینی خیلی مهم است.اما درسینما فیلمسازان زیادی هستندکه با همان اندیشه مفهومی پیش می روند. سینما ابعاد مختلفی دارد و رسانه است و فقط یک هنر صفر نیست."
روحانی درجمع بندی بحث سینمای دینی گفت:"نهادهای دین و حوزه های مختلف مثل الهیات ، می گویند 3 سطح وجود دارد، جامعه ، فرد، آکادمی، که در حوزه سینمای دینی مسائل دیگری هم می شود به آن اضافه کرد و من معتقد هستم از عالمان دین تا مخاطبان دارند این فرم را شکل می دهند."