ایران کشوری با پتانسیل بسیار قوی در زمینه نیروی انسانی، منابع طبیعی، معادن و تنوع آب و هوایی است از این رو زمینه تبدیل شدن به کشوری قطب در منطقه و حتی جهان را دارد، بر این اساس هفت سال قبل مرکز الگوی پایه اسلامی ایرانی پیشرفت با حکم رهبر معظم انقلاب تاسیس شد.
با ایجاد این مرکز تلاش شد سندی برای رسیدن ایران به این رتبه تهیه شود که اردیبهشت ماه سالجاری سند الگوی پایه اسلامی - ایرانی پیشرفت به رهبر انقلاب ارائه شد. این سند حاصل هفت سال تلاش این مرکز است و بر اساس آن، ایران در 50 سال آینده جزو 7 کشور برتر دنیا می شود.
یکی از اهداف مهم این الگو درگیر کردن متفکران و اندیشه ورزان کشور در مسایل کلان کشور است که یکی از مسائل مطرح شده موضوع محیط زیست و منابع طبیعی است.
در واقع بر اساس این سند یا نقشه راه توسعه و اُفق مطلوب جامعه اسلامی ایران، باید تا سال 1444 سلامت محیط زیست و پایداری منابع طبیعی، آب، انرژی و امنیت غذایی با حداقل نابرابری فضایی در کشور فراهم شده باشد که رسیدن به آن به گفته مسعود تجریشی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست، نیازمند همکاری و هماهنگی بین دستگاه ها است.
تجریشی روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: سند الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت به مباحث کلان کشور می پردازد که محیط زیست یکی از آنها است و همانطور که مقام معظم رهبری هم اشاره کردند حفظ محیط زیست اهمیت زیادی دارد.
وی تاکید کرد: برای اجرای این سند باید بتوانیم در دو لایه کار را پیش ببریم؛ یکی لایه هایی است که به وظایف سازمان ها و دستگاه ها بر می گردد و لایه دوم هم افزایی بین این دستگاه ها برای اجرای وظایف ها آنها است که این بخش از اهمیت بسیار زیادی برخودار است.
تجریشی افزود: به عنوان مثال وقتی درباره تالاب ها صحبت می کنیم کارکردهای مختلفی از جمله مامن پرندگان، محل رشد گیاهان، منبع ارتزاق اهالی بومی اطراف آن، ذخیره آبهای زیر زمینی و یا تلطیف هوا از این حوضه های آبی به ذهن می رسد، بنابراین حفاظت از آنها نیازمند قرار گرفتن تمام این کارکردها کنار هم است تا در نهایت با نابود شدن به منبع گرد و غبار تبدیل نشود.
تجریشی تاکید کرد: بر این اساس موضوعی که حتما باید در دو سال آینده به آن پرداخته شود، تعیین یک سری هدفگذاری است که در آن مشخص می شود مثلا تا 20 سال آینده باید چه تعداد تالاب احیا شود و برای رسیدن به آن چه اقداماتی را باید در بالادست انجام داد که جز با همکاری و هماهنگی بین دستگاهی میسر نخواهد شد.
وی اظهار داشت: با توجه به اینکه در داخل کشور عمدتا هدفگذاری ها به صورت تک موضوعی و حول یک وزارتخانه است به نظر می رسد کار سختی باشد، در واقع یکی از نقاط ضعف در داخل کشور این است که وقتی شاخص های عملکردی چند دستگاه کنار هم قرار می گیرند در اجرا با مشکل مواجه می شویم.
تجریشی گفت: بنابراین در دو سال آینده سازمان حفاظت محیط زیست باید بتواند در موضوع محیط زیست، منابع طبیعی و آب به کمک دیگر دستگاه ها اهدافی را مشخص کند که قابلیت دستیابی داشته باشند.
وی تاکید کرد: باید در این اهداف ریسک های محتمل مانند منابع مالی، تغییرات آب و هوایی، خشکسالی ها و یا حتی ریسک عدم همکاری دستگاه ها نیز دیده شود تا در میانه راه با مشکل مواجه نشویم.
تجریشی اظهار داشت: بنابراین می توان گفت این روند تمرینی است مبنی بر اینکه چگونه می توانیم هدفگذاری هایی به همراه ریسک های محتمل و اقداماتی در رابطه با هر کدام از آنها داشته باشیم تا حداقل این بار به اهداف دست پیدا کنیم و مردم بتوانند تاثیر آن را در زندگی روزمره حس کنند.
وی به برگزاری جلسه هفته پیش در اندیشکده ایرانی اسلامی گفت: یکی از موضوعات مهمی که دراین جلسه مطرح و بحث شد این بود که چگونه می توانیم با وجود تمام ریسک ها، اجرای این سند و بندهای آن را در میان دستگاه ها با هماهنگی یکدیگر به یک اجماع برسانیم تا بر اساس این چشم انداز منابع طبیعی، محیط زیست و کشاورزی بهتری داشته باشیم.
تجریشی اظهار داشت: در این مسیر چند مشکل وجود دارد که باید حل شود، اول اینکه نبایده ایده آل گرا باشیم؛ به عنوان مثال در جلسه ای مطرح شده بود که باید در برنامه پنج ساله ششم توسعه 5 درصد انرژی در مصارف خانگی کاهش یابد حال مشخص نیست این 5 درصد چگونه محاسبه شده است ، همچنین اینکه در بسیاری از موارد باید ریسک های محتمل را نیز در نظر بگیریم، مثلا اگر زمان هایی که دولت برای سرمایه گذاری پول نداشته باشد نمی توان کاری کرد بنابراین باید تمام اینها در تصمیمات لحاظ شود.
وی گفت: به نظر می رسد اگر این گونه عمل نکنیم، یعنی هدفگذاری های ما واقع بینانه نیست و با اجماع به آن نرسیده ایم؛ باید مستنداتی مبتنی بر اینکه این 5 درصد چگونه قابل حصول است، ریسک هایی که می تواند مانع تحقق آنها شود و برای جلوگیری یا کاهش این ریسک ها چه اقداماتی انجام شود، وجود داشته باشد.
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: اگر به این شکل پیش رویم حداقل اعداد و هدفگذاری های ما واقع بینانه خواهد بود.
وی اظهار داشت: باید بدانیم اینطور نیست کشورهایی که دارای منابع مالی و اقتصادی قوی تر هستند از محیط زیست بهتری نیز بهره مندند، وقتی مطالعه می کنیم می بینیم در واقع کشورهایی هستند که به لحاظ اقتصادی بسیار ضعیفند اما محیط زیست قوی تری دارند، مستندات نشان می دهد اینها کشورهایی هستند که درصد و سطح هماهنگی بین دستگاه های آنها بسیار بالا است.
تجریشی گفت: به عنوان مثال در بحث آلودگی هوا در کلانشهرهای کشور 64 مصوبه تعیین شد که باید 16 دستگاه با هماهنگی و همکاری در کنار هم آنها را اجرا می کردند که علت نرسیدن ما به این مصوبات در واقع نبود هماهنگی میان دستگاه ها بوده است.
وی افزود: اما اکنون با برنامه ریزی و برگزاری جلسات منظم کارگروه آلودگی هوا تا حد زیادی این هماهنگی میان دستگاه ها ایجاد شده است.
تجریشی تاکید کرد: به نظر می رسد با ترسیم خوب وضعیت موجود، هدفگذاری های واقع بینان، اجماع برای رسیدن به آنها، وجود مستندات فنی کافی، نیمه کاره رها نکردن کار و پایش و نظارت مستمر می توان امیدوار بود که به اهداف سند اسلامی ایرانی پیشرفت دست یابیم.
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: اما اگر یک هدفگذاری ایده آل داشته باشیم ولی پایش و نظارت نداشته باشیم و پیگیری نیز صورت نگیرد این اقدام به جایی نخواهد رسید.