به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ از 40 بلای طبیعی شناخته شده در دنیا، 30مورد آن در ایران رخ می دهد. این آمار در حالی است که با تغییرات اقلیمی و بهره‌برداری نامناسب از طبیعت،در آینده کشورمان هم مانند دیگر نقاط دنیا با بلایای طبیعی نوظهور دیگری هم مواجه خواهد شد. به همین علت و در راستای پاسخگویی به نیازهای فعلی و آینده منطقه و کشورمان در زمان قبل و بعد حوادث طبیعی مرکز «اپدیم» تاسیس شد. این مرکز با هدف خدمت‌رسانی در زمینه اطلاعات بلایا به ویژه زلزله برای کشورهای عضو «اسکاپ» راه‌اندازی شده و قرار است در راستای افزایش تاب‌آوری در زمینه بلایا و کاهش خطرات آن از طریق مدیریت دانش، ظریف‌سازی، انتقال دانش فنی و تجارب موفق سایر کشورها در قالب همکاری‌های جنوب - جنوب انجام وظیفه کند.
14 سال تلاش برای تاسیس مقر آسیا و اقیانوسیه برای توسعه مدیریت اطلاعات بلایا یا همان اپدیمو استقرار آن در ایران خود گویای اهمیت حضور این مرکز در کشورمان است. اما این حضور چگونه می تواند اپدیم را به اهدافش در ایران برساند؟ نقش مشارکت مردمی در این میان چقدر است؟ این استقرار چه تاثیری در ارتقا وجه بین المللی ایران دارد؟ پاسخ این سوالات را در گفت و گو با معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور جستجو کردیم که در ادامه می خوانید.
اهداف مورد نظر اپدیم از جهت نگاه نجات بخشی که به انسان و طبیعت دارد بسیار متعالی است. به نظر شما با وجود تفاوت دیدگاه ها میان کشورها که همیشه بوده و هست، می توان به کارکردهای اپدیم امیدوار بود؟
اپدیم بر اساس دیدگاه مشترک کشورهای منطقه آسیا و اقیانوسیه مبنی بر لزوم تقویت توان و دانش کشورها پیش از بحران حین بحران و پس از بحران به وجود آمده است بنابراین بر اساس اشتراکات کشورها فارغ از تفاوتهای آنها در زمینه های مختلف تاسیس شده است. حوادث دردها و رنج های زیادی برای افراد ایجاد می کند. نقطه اشتراک این نهاد نیز دردها و رنج‌های مردم وجوامع است. برای رفع و التیام دردها و رنج‌ها بهترین راه همین همکاری کشورهاست. کشورهایی که با هم اختلاف دارند یا تجربه رنج و درد دارند و یا شاهدش بوده اند. بنابراین می توان امید وار بود که این مرکز به اهداف خود یعنی بهبود دانش و پیگیری از وقوع بحران، توان مقابله با بحران و کاهش آسیبهای ناشی از آن دست یابد. هیچ کس در دنیا فاجعه زلزله بم یا سونامی اندونزی را فراموش نخواهد کرد. این یعنی حس مشترک بشری و اپدیم با تکیه بر همین اشتراک بهترین موضوع برای همکاری است.
با توجه به رقابت‌های سیاسی و اقتصادی میان کشورها و تحریم هایی که ایران با آن مواجه است، شما به عنوان عضوی از بدنه اجرایی کشور فکرمی‌کنید وجود مرکز وابسته به سازمان ملل در ایران تا چه حد می تواند به ارتقا وجه بین المللی ایران موثر واقع شود؟
امروز یکی از مولفه های مهم توسعه پایدار مسئله مدیریت بحران است و اینکه کشورها توانمندی لازم را برای پاسخ به حوادث طبیعی و یا بحران ها داشته باشند. حوادث طبیعی هم به دلایل مختلف از جمله بحث تغییر اقلیم رو به افزایش است. مثل وقوع سیل ها و طوفان ها که به دلیل بهره برداری بی رویه از طبیعت زیاد با آن رو به رو می‌شویم و وقوع آن در حال افزایش است. از سوی دیگر، در مناطقی از آسیا از جمله ایران ریسک حوادث بالا است. لازمه مقابله با این حوادث این است که کشورها بتوانند آمادگی در برابر پاسخ به حادثه و تبادل اطلاعات برای پیشگیری و حفظ طبیعت داشته باشند.
اینکه چقدر اپدیم می‌تواند در ارتقا وجه ما موثر باشد بستگی دارد به اینکه ما خودمان چقدرخوب کار کنیم. نفس افتتاح مرکز بسیار مهم است اما این فقط آغاز راه است و باید خوب کار کنیم و دستگاه‌های مرتبط با اپدیم به صورت مجدانه و فعالانه برای به حداکثر رساندن منافع کشورمان از این نهاد بین‌المللی تلاش کنند. دستگاه‌ها و بخش‌های دولتی و غیر دولتی ایرانی هم اهمیت حضور چنین مرزی در کشور را از بعد علمی، پژوهشی و مطالعاتی و مدیریت بحران درک کنند و از طریق آن از تجربیات سایر کشورهای عضو برای افزایش توان علمی و بهبود موضوع مدیریت بحران در کشور استفاده کنند. در این زمینه البته تجربیات وهمگرایی بین کشورها هم بسیار مهم است.
اکنون که اپدیم پس از سال‌ها تلاش دولت جمهوری اسلامی ایران در آستانه آغاز به کار قرار گرفته، دولت چگونه می‌تواند از حضور این نهاد منطقه‌ای وابسته به سازمان ملل منتفع شود؟
در گام اول دولت ایران باید جایگاه اپدیم را به رسمیت بشناسد و از حضور آن در کشورمان حمایت کند. سازمان برنامه و بودجه و وزارت امورخارجه که متولیان اصلی حضور اپدیم در ایران هستند حتما موافقت‌نامه‌هایی که این مرکز با دستگاه‌های مختلف دارد را تسهیل کنند. متقابلا اپدیم هم می‌تواند به ایران خیلی کمک کند و به‌جز آسیا، امکان استفاده از تجربیات همه کشورها و سازمان‌های بین‌المللی را برای کشورمان فراهم کند. متاسفانه ما در بحث پیش‌بینی ریسک هم مدیریت و هم سیستم‌های مانیتورینگ مثل هواشناسی و زلزله و تغییر اقلیم نیازمند کار زیادی هستیم و اپدیم می‌تواند در رساندن سریع این اطلاعات به ما نقش موثری داشته باشد. ایجاد ارتباط میان مراکز دانشگاهی و پژوهشی کشورهای منطقه و دنیا هم از جمله موضوعاتی است که مرکز اپدیم به عنوان یک مرکز منطقه‌ای وابسته به سازمان ملل می‌تواند انجام دهد. البته الگوی مشارکت مردمی هم در این زمینه بسیار مهم است.
مشارکت مردم چگونه می تواند اپدیم را به اهدافش نزدیک کند؟
مشارکت مردم بسیار مهم است زمانی که نماینده مردم تهران در شورای شهر بودم یکی از کارهایی که در کمیته محیط زیست دنبال می کردیم بازدید از مراکز بحران تهران بود. به خاطر دارم در یکی از این بازدیدها از شبکه ای بازدید کردیمبه نام دوام که عمدتا با مشارکت و حضور فعال زنان بود. افراد در این گروه ها به صورت مستمر تحت آموزش های لازم برای مقابله با حوادث مثل آتش سوزی، سیل و زلزله قرار می گرفتند. اگر بتوانیم در شهرها و مناطق شبکه ای از مردم آموزش دیده متناسب با حوادثی که آن شهر و منطقه را تهدید می کند، داشته باشیم بسیار مهم و موثر است.
این اتفاق مهمی است اگر بتوانیم تجربه تهران را به شهرهای دیگر ایران و حتی منطقه و آسیا منتقل کنیم حتما این تجربیات موفق در بقیه نقاط آسیا و کشورهای دیگر دنیا هم هست و این تبادل می تواند بسیار موثر باشد. حتما ما و کشورهای دیگر جاهایی اشتباهاتی هم داشته ایم با این تبادل اطلاعات می توانیم از اشتباهات هم بیاموزیم و تکرار نکنیم.
شما به نقش مشارکت مردمی در مقابله با حوادث طبیعی اشاره کردید؛ مشارکت زنان چگونه می‌تواند به کاهش آثار بلایا و حتی جلوگیری وقوع بلایای طبیعی کمک کند؟
زنان در خانه و خانواده نقش کلیدی دارند به همین دلیل نقش آنها در مقابله با آسیب‌ها و بلایای طبیعی بسیار مهم است. اگر به این نقش بها دهیم قطعا در مدیریت موفق بحران بسیار اثر گذار خواهد بود.
همان گروه‌های دوام که گفتم، با مشارکت زنان بود این یک تجربه موفق است که می‌تواند در فعالیت‌های مشابه مفید و اثرگذار باشد. بحث توان افزایی زنان و آموزش آنها بسیار مهم است به ویژه مسئله خانواده در این زمینه حائز اهمیت است. به جای اینکه نگاه مان فردی باشد خانواده را گروه هدف قرار دهیم تا اثربخشی برنامه ریزی ها و اقدامات بیشتر شود چرا که به جای کمک به یک فرد به چند نفر کمک می شود. این موضوع هم کمک به حفظ خانواده است و باعث انسجام این نهاد می شودو هم باعث آمادگی یک نهاد برابر آسیب‌ها می شود وتاب آوری را افزایش خواهد داد.
معاونت امور زنان و خانواده رییس جمهور در این زمینه چه همکاری می تواند با اپدیم داشته باشد؟
ما قطعاً از تعامل با یک نهاد منطقه‌ای بین‌المللی استقبال می‌کنیم و به طور حتم این تعامل می تواند مفید و سازنده باشد. یکی ازموضوعاتی که معاونت زنان به آن توجه دارد و روی آن مطالعه کرده و امسال نقشه راه را تهیه کرده است، موضوع تاب‌آوری است.اگر چه این تاب آوری اجتماعی و در مقابل آسیبهای اجتماعی است اما فکر می‌کنم یکی از کارکردهای مهم درمقابله با بحران‌ها و آسیبهای طبیعی همین بحث باشد. تاب‌آوری در بحث بحران‌ها مفید و مهم است چراکه یک بخش مهم در مدیریت بحران این است که افراد چطور بتوانند مقابل آسیب‌ها و صدمات تاب‌آور باشند، از لحاظ روحی و روانی صبور و مقاوم باشند و هم بتوانند مشکل راخوب بشناسند وهم راه‌حل آن را پیدا کنند.
علاوه براینکه آمادگی داریم با مجموعه اپدیم در داخل ایران همکاری کنیم. ما در معاونت امور زنان و خانواده می‌توانیم تجربه خود را در اختیار بقیه کشورهای آسیا هم قرار دهیم. حتی می‌توانیم موضوع تاب‌آوری اجتماعی را به عنوان یک راه‌حل برای مقابله با آثار بحران‌ها مطرح کنیم