به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری برنا؛ ۵۵مین دوره کنفرانس دفاعی و امنیتی مونیخ امسال با مشارکت ۳۵ رئیس دولت و حضور ۵۰ وزیر خارجه و همچنین ۳۰ وزیر دفاع برگزار شد. این کنفرانس از ۱۹۶۳ تاکنون هر سال در شهر مونیخ برگزار می شود. هدف برگزاری آن هم این است که مقام‌های سیاسی، اقتصادی، علمی و ارتشی درباره حفظ صلح و برقراری امنیت در جهان گفتگو کنند و شرکت‌کنندگان می‌توانند، آزادانه و بدون قید و بند انتقادهای خود را در میان بگذارند و با دیگران تبادل نظر کنند.
امسال این کنفرانس غایبان و حاضران بزرگی داشت که به طور قابل توجهی در روند آن تاثیرگذار بود. از جمله شخصیت های مهم و تاثیرگذار در این نشست می توان به حضور «آنگلا مرکل»، صدر اعظم آلمان، اشاره کرد. از ایالات متحده هم مایک پنس، معاون رئیس جمهور، نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان، ایوانکا ترامپ، دختر رئیس جمهور و همسرش جرد کوشنر شرکت کردند. هدف از سفر هیات 50 نفری متشکل از اعضای دولت ترامپ، نمایندگان سنا و کنگره و دیپلمات های سابق تحت تاثیر قرار دادن فضای حاکم در کنفرانس امنیتی مونیخ بود. اما از جمله غایبان مهم این نشست «امانوئل مکرون»، رئیس جمهور فرانسه و «بنیامین نتانیاهو»، نخست وزیر اسرائیل، بودند. علاوه بر آن «چاووش اوغلو»، وزیر خارجه ترکیه، و «عادل الجبیر»، وزیر خارجه سابق عربستان سعودی، هم از دیگر غایبان این نشست بودند.
رئیس جمهور فرانسه عدم حضور خود را ناشی از مشکلات داخلی دانست اما آلمانی ها معتقد بودند که او می توانست حضوری کوتاه و حتی چند ساعته داشته باشد و مواضع اروپا را در کنار این کشور بیان کند.
تشدید اختلافات میان آلمان و آمریکا در مونیخ
اختلاف در روابط تجاری، پروژه خط لوله گاز روسیه موسوم به نورداستریم، توافق هسته ای ایران و حضور نظامی در خاورمیانه و ناتو از جمله اختلافات موجود میان آمریکا و اروپا است که توسط مرکل بیان شد. ناگفته نماند که اقدامات دولت ترامپ تنها به این موضوعات خلاصه نمی شود و «اجلاس سه دریا» از دیگر فعالیت هایی است که ترامپ در شرق اروپا با میزبانی لهستان دنبال می کند که تا حد زیادی منافع اتحادیه اروپا را به چالش می کشد. بنابراین این کنفرانس نه تنها نتوانست اجماع میان اروپا و آمریکا ایجاد کند بلکه باعث شد به محلی برای بیان اختلافات تبدیل شود.
علاوه بر تشدید اختلاف اروپا و آمریکا در مونیخ این روابط پیش از این هم در کنفرانس ضد امنیتی ورشو بالا گرفت. نشست ورشو که با ابتکار طرف لهستانی و آمریکا برگزار شد، به دلیل ابهام در اهداف آن که پیشتر یک نشست ضد ایرانی تلقی می شد از سوی اروپایی ها مورد استقبال کامل قرار نگرفت و در راس آن «فدریکا موگرینی»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، از شرکت در این نشست سر باز زد و وزیر خارجه انگلستان هم برای حضور پیش شرط تعیین کرد.
«آنگلا مرکل»، صدراعظم آلمان، در کنفرانس امنیتی مونیخ به خاطر دفاع جانانه از رویکرد چند جانبه به مسائل جهانی و حمایت از تصمیم اروپا برای پایبند ماندن در توافق هسته ای با ایران مورد تمجید فراوان قرار گرفت. اما «مایک پنس»، معاون رئیس جمهور ایالات متحده، در این میان تحت تأثیر قرار نگرفت و انتقاد آمریکا از اروپا را با شدت بیشتری ادامه داد.
مرکل به گروه شرکت کننده در کنفرانس که شامل بزرگترین هیئت آمریکایی با چندین تن از اعضای کنگره، ایوانکا ترامپ، پنس و دیگران بود، گفت: «با نگرانی های آمریکا در مورد بسیاری از تلاش های ایران برای افزایش قدرت خود در منطقه موافق است اما اشاره کرد، شکاف و تفاوت نظر با ایالات متحده در مورد توافق هسته ای ایران «من را به شدت افسرده می کند.» وی همچنین از توافق هسته ای به عنوان یک کانال ارتباطی مهم با تهران دفاع و بر ضرورت دیپلماسی بین المللی تأکید کرد.
در مقابل «مایک پنس» پیام دونالد ترامپ را با لحنی دستوری از شرکای اروپایی خود به پیروی از ایالات متحده دعوت کرد. تنها شاید در سخنرانی جو بایدن بود که کمی رنگ امید در دو سوی آتلانتیک پیدا شد. ظاهرا جو بایدن، نانسی پلوسی و سایر نمایندگان حزب دموکرات از امریکا به همین منظور در مونیخ حضور یافتند تا به شرکای اروپایی خود اطمینان دهند، روابط یورو-آتلانتیک در دوران پساترامپ صمیمانه تر و متعهدانه تر برقرار خواهد بود. جو بایدن در جمله ای کلیدی خطاب به شرکای اروپایی خود گفت: «ما بازمی گردیم. به شما قول می دهم.»
نشریه واشنگتن پست نیز در این باره نوشت؛ «برخلاف همیشه، کنفرانس مونیخ به افزایش شکاف آمریکا و اروپا منجر شد.»
مواضع ایران در مونیخ
عدم حضور هیات عربستانی و اسرائیلی در این کنفرانس علیرغم حضور بلندپایه مقامات آمریکایی موضوع ایران را به حاشیه برد و کمتر به مسئله ایران پرداخته شد. هرچند به نظر می رسید با توجه به برنامه های موشکی، اتهامات حقوق بشری در داخل و اتهامات تروریستی که در ماه های گذشته در اروپا به ایران نسبت داده شد و همچنین فعالیت های منطقه ای ایران به موضوع جمهوری اسلامی ایران بیش از گذشته پرداخته شود که این چنین نشد.
اما نکته حائز اهمیت حضور «محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه، در این کنفرانس بود. او سیاست های جمهوری اسلامی ایران را به صورت قاطعانه در بحث اختلافی با طرف های اروپایی و آمریکایی در زمینه حقوق بشر، منطقه، برجام و برنامه موشکی مطرح کرد. از نظر کارشناسان و رسانه های اروپایی سخنرانی دکتر ظریف با سال های گذشته و همچنین مصاحبه او با خبرنگار انگلیسی متفاوت تر بود و سالن برگزاری را تحت تاثیر قرار داد.
دفاع او از برنامه موشکی ایران و نقدهایی که متوجه سران کشورهای غربی و به ویژه ترامپ کرد بازتاب گسترده ای در رسانه های جهان داشت. سایت پولیتیکو نیز در یادداشتی در این باره نوشت؛ «محمدجواد ظریف در کنفرانس امنیتی مونیخ، در سخنرانی‌اش با مسحور کردن حضار ضمن تاختن به دولت ترامپ، نقطه نظرات تهران را اعلام کرد و از اروپا خواست که بیش از پیش برای حفظ توافق هسته‌ای تلاش کند.» پولیتیکو گزارش داد که سخنرانی ظریف آن قدر مؤثر بود که باعث شد به پربحث‌ترین نطق این نشست تبدیل شود. این نشریه همچنین سخنرانی ظریف را بسیار کوبنده عنوان کرد.
شبکه تلویزیونی سی ان ان در بازتاب سخنان ظریف در کنفرانس امنیتی مونیخ گزارش داد؛ وزیر خارجه ایران در سخنان خود به اتهامات مایک پنس معاون رییس جمهور آمریکا واکنش نشان داد و آن را منزجر کننده خواند.