«حسن هانی زاده»، کارشناس مسائل خاورمیانه، در گفتگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری برنا در مورد سفر رئیس جمهور در هفته جاری به عراق و ابعاد این سفر گفت: سفر قریب الوقوع آقای حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران به عراق می تواند فصل جدیدی در روابط رو به گسترش تهران و بغداد ایجاد کند. از سال 2003 یعنی پس از سرنگونی رژیم صدام در طول شانزده سال گذشته، جمهوری اسلامی ایران همواره تلاش کرده تا همه امکانات و ظرفیت های خود را به کار گیرد تا عراق از شرایط ناامنی خارج شود و به یک امنیت پایدار برسد.
او افزود: گروهک تروریستی داعش در شمال و غرب عراق، ناامنی هایی ایجاد کرد. طبیعی است هرگونه دگرگونی و تغییراتی در جامعه سیاسی عراق، تاثیر خود را به طور طبیعی بر ایران خواهد گذاشت. به این دلیل که ایران دارای مرز 1400 کیلومتری با عراق است و یک مرز مشترک طولانی با این کشور داشته و هرگونه حرکتی یا ناامنی در این مرزها ممکن است بر ایران تاثیر بگذارد. لذا جمهوری اسلامی ایران در درجه اول امنیت عراق را در اولویت سیاست های منطقه ای خود قرار داده و به همین دلیل در طول 4 سال گذشته، هنگامی که داعش مناطق مختلف عراق از جمله موصلو الانبار را اشغال کرد ایران نهایت تلاش خود را انجام داد تا امنیت پایدار عراق را تامین کند. بنابراین موضوع امنیت عراق در درجه اول موضوع جمهوری اسلامی ایران است.
هانی زاده در مورد بعد دیگر این سفر گفت: از سوی دیگر حفظ تمامیت ارضی عراق حائز اهمیت است زیرا ایران سعی کرده از نقش شوم آمریکا در تجزیه عراق به سه بخش شیعه نشین، سنی نشین و کرد نشین جلوگیری کند و مسئله همه پرسی اقلیم کردستان که با شکست مواجه شد، نتیجه همکاری مشترک منطقه ایران، عراق و سوریه بود. همچنین ایران تلاش کرده است تا یک نوع وفاق میان همه طیف های سیاسی عراق به دور از رویکردهای مذهبی و طایفه ای ایجاد کند. این مسئله نشان داد که ملت عراق نگاه احترام انگیزی به ایران دارد.
او ادامه داد: موضوع دیگر، مسئله تبادل اقتصادی است. باتوجه به اینکه عراق زیر چتر حمایت آمریکا قرار دارد، آمریکایی ها تلاش کردند تا روابط سیاسی و اقتصادی تهران و بغداد را به سطح بسیار پایینی برسانند اما دولت عراق به ویژه آقای عادل عبدالمهدی نخست وزیر عراق، فشارهای آمریکا را نادیده گرفت و روابط ایران و عراق در زمینه اقتصادی به بالاترین سطح خود رسیده است. در حال حاضر حجم تبادلات تجاری بین ایران و عراق به 12 میلیارد دلار رسیده که قرار است که در سال های آینده به 20 میلیارد دلار برسد و این تبادلات می تواند بازار بسیار خوبی برای کالاهای صادراتی ایران باشد.
این کارشناس مسائل خاورمیانه در مورد نتایج سفر آقای روحانی به عراق نیز گفت: نتایج سفر آقای روحانی به عراق می تواند در حوزه سیاسی، امنیتی، اقتصادی، نظامی و تشکیل یک بلوک مشترک اقتصادی با حضور مشترک ایران، سوریه، عراق و لبنان باشد. لذا این سفر بسیار مهم است به ویژه اینکه اخیرا آقای محمدالحلبوسی رئیس پارلمان این کشور به ایران سفر کرد و آمادگی کشور عراق را برای گسترش مناسبات اقتصادی و همکاری ها در حوزه انرژی اعلام کرد. سفر رئیس پارلمان عراق مقدمه سفر آقای روحانی شده و سفر آقای روحانی در شرایط فعلی و در حالی که آمریکا انواع توطئه ها را علیه عراق در حال شکل دادن است می تواند به شکل گیری یک همکاری نظامی و امنیتی بین عراق و ایران منجر شود.»
هانی زاده با اشاره به حضور منافقین در اطراف عراق نیز بیان کرد: از نظر امنیتی دو موضوع بسیار حائز اهمیت است. یکی مسئله بازگشت داعش است. در حال حاضر طبق گزارشات رسیده داعش توسط آمریکا در حال شکل گیری است و آمریکا دهها تن از افراد داعش را به عراق منتقل کرده است ضمن اینکه برخی از مزدوران منافقین و این گروهک تروریستی در حال حاضر در حال همکاری با داعش در اطراف عراق به ویژه منطقه مرزی مشترک سوریه و عراق هستند و قرار است به مناطق اقلیم کردستان منتقل شوند. مسئله حضور این گروهک تروریستی در کنار داعش می تواند یک چالش امنیتی برای عراق، ایران و منطقه ایجاد کند که سفر آقای روحانی در این خصوص، مسئله حضور داعش و منافقین را در مناطق مختلف عراق مورد بحث قرار خواهند داد.»
هانی زاده با توجه به تلاش های عربستان برای نزدیک شدن به عراق بیان کرد: شرایط اجتماعی و مذهبی عراق کاملا در تضاد با رویکرد کشورهای عرب منطقه مثل امارات، بحرین، عربستان و حتی اردن و کویت است. باتوجه به اینکه مردم عراق یک نگاه کاملا مثبتی به ایران داشته و به ویژه اینکه خاطرات بدی از رفتار عربستان، امارات و بحرین با رژیم سابق عراق دارند لذا علی رغم تلاش و سرمایه گذاری وسیع عربستان در مناطق شیعه نشین جنوب عراق اما همچنان مردم عراق نسبت به رژیم وهابی عربستان به دلیل اختلافات مذهبی و نگاه متفاوت ملت عراق به رژیم آل سعود بدبین هستند لذا عربستان موفق نخواهد شد. در حال حاضر عربستان، انواع توطئه ها را در حال شکل دهی است از جمله اینکه عربستان در مناطق شیعه نشین جنوب عراق در حال تشکیل انواع موسسات و کانون های فرهنگی و ورزشی است و تلاش می کند بر شیعیان عراق مسلط شود. خوشبختانه تاکنون مردم عراق اقبالی نشان ندادند و همچنین در حوزه اقتصادی، عربستان کالاهای غربی را با قیمت نازلی وارد می کند و با قیمت نازلی در اختیار عراقی ها قرار می دهد تا مردم عراق کالاهای ایرانی را خریداری نکنند اما نتیجه معکوس بوده است. بنابراین عربستان موفق نبوده است با وجود اینکه تلاش می کند با اختلاف افکنی قومیتی عراق را ناامن کند.
هانی در مورد موضوع آب به عنوان یکی از ابعاد مهم این دیدار نیز گفت: مسئله اروند رود یا مسئله استفاده از مناطق مرزی برای استخراج نفت در مناطق موسیان، مناطق ایلام که مرز مشترک ایران با عراق است همچنین در منطقه هورالهویزه، در دستور کار سفر رئیس جمهور به عراق است که می تواند مقدمه ای برای حل برخی مشکلات فی مابین در حوزه شط العرب، چاه های نفتی، هورالهویزه باشد. همچنین مسئله اقلیم کردستان و آینده این اقلیم و اینکه این اقلیم باید جزو یک عراق یکپارچه باشد همه این موضوعات مورد بحث آقای روحانی و مقامات عراقی خواهد بود.