به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ در عین اینکه جامعه از دستگاه قضایی انتظار دارد تا با تک تک افراد مجرمی که موجب ایجاد ناامنی در جامعه شده‌اند برخورد کند، طالب بخشش و عفو مجرمینی است که شرایط بخشیده شدن را دارند و آماده‌اند تا به جامعه بازگردند.
پیش بینی قانون و قانونگذاران برای این مطالبه جامعه، تاسیس قانونی است که در ایران عفو خوانده می‌شود و عفو در بسیاری از نظام های حقوقی دیگر جهان نیز وجود دارد. هر ساله با عفو بسیاری از مجرمین خانواده نشاط و امید به خانواده های بسیاری باز می گردد که این امر بدون شک موجب افزایش امید در جامعه نیز خواهد شد. از طرفی بسیاری از مجرمینی که در حبس به سر می برند می توانند با بازگشت به جامعه ایفای نقش کنند و تاثیر مثبتی بر پیشرفت کشور داشته باشند.
گفتنی است، نوسانات اقتصادی و تحریم های غرب بر علیه ایران تا اندازه ای باعث تزریق ناامیدی به جامعه شده است. بدون شک عفو عمومی و بخشش بخشی از مجرمین تاثیر بسزایی بر بالا بردن این امید دارد و ضمن ایجاد امید در جامعه گره های کور خانواده های بسیاری را نیز باز خواهد کرد که این رفتار بخشنده را در عفو مقام معظم رهبری و بازخورد آن در جامعه شاهد بودیم.
همه مجرمین نباید تا ابد مجازات را تحمل کنند
در این باره وحید جلایی، حقوقدان و وکیل پایه یک دادگستری، ضمن اشاره به اینکه عفو یک تاسیس حقوقی است که در اکثر کشورها وجود دارد، به خبرنگار برنا گفت: بعضی از متهمین و محکومین ممکن است در روند رسیدگی پرونده نتوانند از خود به خوبی دفاع کنند یا اساسا قابل دفاع نباشند و در نهایت محکوم به مجازاتی مثل مجازات حبس محکوم شوند؛ در عین اینکه این افراد ذاتا مجرم و آدم های پلیدی نیستند اما به دلایل و شرایطی مرتکب جرم شده اند.
وی با بیان اینکه قرار نیست کسی که مرتکب جرمی شده تا آخر عمر دوره مجازات را تحمل کند، تصریح کرد: بنابراین قانونگذاران و علمای حقوق تاسیسات و راه های میانبری را انتخاب و پیش بینی می کنند برای اینکه شخص در نیمه راه مجازات خود بتواند از آزادی بهره مند شود و لازم به ذکر است که معمولا عفو در حبس معنا پیدا می کند.
وی در ادامه در تشریح نوع دیگر عفو در جهان گفت: در برخی از کشورها اتفاقات ویژه ای مثل کودتا یا انقلاب باعث تغییر ساختار سیاسی و قضایی می شود و به تبع مفهوم جرم در آن کشور تغییر می کند. عملی که قبل از این تحولات جرم تلقی می شده اما بعد از انقلاب دیگر جرم نباشد، فردی که تحت آن عنوان مجرمانه مجرم شمرده شده مشمول عفو عمومی شده و از مجازات خلاص خواهد شد.
عفو راهی برای امیدوار کردن جامعه
وحید جلایی در ادامه با تاکید بر اینکه ایجاد امید در جامعه می‌تواند دلیل دیگری برای عفو باشد، افزود: جامعه به دلایل مختلفی بستر جرم و اتفاقات مجرمانه است. مسئولین و حاکمان به دنبال راهی برای ایجاد فضایی هستند که بخشی از جامعه امیدوار باشند و سعی کنند تغییر رویه بدهند و خانواده های آنها هم مجبور به تحمل شرایط بد نباشند.
وی با تاکید بر اینکه نباید عفو کارکرد اصلی خود را از دست بدهد، ادامه داد: باید بدانیم مجرمینی که خطرناک محسوب نمی شوند جرم کسب و کار آنها نیست؛ در عین حال نیز نباید به گونه ای عمل شود که مجرمین تصور کنند می توانند کسی را قربانی جرایم خود کنند و بعد با استفاده از عفو خلاص شوند.
وی افزود: عفو زمانی می تواند باعث افزایش امید جامعه شود که مشمولین عفو با دقت انتخاب شوند. و عفو آنها تابع مسائل غیرحقوقی و غیرانسانی نباشند. پس انتخاب مشمولین عفو بسیار مهم است که نه باعث جری شدن مجرمین شود نه افرادی که شایسته عفو هستند را از قلم بیاندازد. بنابراین وقتی عفو کارکرد اصلی خود را از دست دهد نه تنها باعث امید در جامعه نمی شود بلکه باعث می شود که جامعه نسبت به دستگاه قضایی بدبین شود.
این حقوقدان همچنین گفت: سازوکار و عفو اولا باید غیرتبعیض آمیز باشد و شامل همه کسانی که شایسته هستند شود، ثانیا به شیوه‌ای اجرا شود که باعث جری شدن مجرمین نشود و اجازه ارتکاب جرم را ندهد.
لزوم توجه عفو به بزه دیدگان
وحید جلایی با اشاره به اینکه در عفو قوانین مختلفی وجود دارد که برای خود سازوکارهای ویژه ای در نظر گرفته است، گفت: معمولا اعلام عفو تابع نگاه دستگاه سیاسی است. باید دید دستگاه سیاسی کشور به جرائم چه نگاهی دارد. در یک نظام سیاسی ممکن است که عفو مشمول افرادی که مرتکب جرایم امنیتی شده اند نشود؛ در دستگاه سیاسی دیگری اما ممکن است عفو مشمول مرتکبین جرایم بسیار سنگین نشود.
وی در پایان با تاکید بر اینکه در عفو معمولا به قربانی و بزه دیده هم توجه می شود، گفت: اینگونه نیست که کسی جرمی را مرتکب شود و خانواده‌ای را آزار دهد و به راحتی مشمول عفو شود. به همین دلیل در عفو معمولا افرادی انتخاب می‌شوند که یا شاکی خصوصی از ابتدا نداشته‌اند یا شاکی خصوصی به آنها رضایت داده است. در غیر این صورت حق شاکی و بزه دیده ضایع خواهد شد.