به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری برنا؛ اقدامات ضدایرانی دولت دونالد ترامپ برای بسیاری تازگی ندارد. ترامپ جمهوریخواه از زمان ورودش به کاخ سفید تلاش کرد بر اقدامات ضد ایرانی همتایان خود در کاخ سفید تاکید کند و در همین راستا نیز حرکت کرد. اقداماتی که برنامه‌ریزی آن از زمان کارزار انتخابی ترامپ شروع شده بود. انتخاب جان بولتون به عنوان مشاور امنیت ملی و همچنین اضافه شدن مایک پمپئو به عنوان وزیر امور خارجه به تیم امنیتی ترامپ به ویژه پیشینه ضد ایرانی آنها، بیش از گذشته ماهیت ضدایرانی اقدامات کاخ سفید را نمایان ساخت. این پازل ضد ایرانی ترامپ شاید در قالب خروج از برجام تا حدود زیادی کامل شد. خروج یک‌جانبه‌ای که با بازگشت تحریم‌های دو مرحله‌ای ضد ایرانی همراه بود اما در نهایت نتوانست در تشکیل اجماعی بین‌المللی علیه برجام و ایران موفقیتی به دست آورد.
اما پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، در سفر منطقه‌ای خود به خاورمیانه خبر از برگزاری نشستی در شهر ورشو لهستان داد که در روزهای ۲۳ و ۲۴ بهمن ماه با موضوع «صلح و امنیت در خاورمیانه» برگزار شد. به گفته او، این نشست که به صورت مشترک توسط آمریکا و لهستان برگزار می‌شود، بیش از همه بر ایران تمرکز دارد. پمپئو آنچه را که نفوذ تخریب‌گرانه ایران در منطقه خواند، از جمله محورهای اصلی این نشست دانست.
نشستی که با واکنش‌های منفی از سوی مقامات ایرانی از جمله محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه، روبرو شد. ظریف در توئیت خود در این باره نوشت: «کسانی که در آخرین نمایش ضدایرانی توسط آمریکا شرکت کرده بودند، یا مرده‌اند، یا بی آبرو شده و یا به حاشیه رانده شده اند؛ و ایران قوی تر از همیشه است. دولت لهستان نمی تواند این ننگ را پاک کند؛ در حالی که ایران، لهستانی ها را در جنگ جهانی دوم نجات داد؛ این کشور اکنون میزبان یک سیرک درمانده ضد ایرانی می شود.»
هر چند این توئیت بی پاسخ نماند و با واکنش وزارت امور خارجه لهستان روبرو شد و در پی اعتراض ایران به لهستان و فراخواندن کاردار آن به وزارت امور خارجه، معاون وزیر امور خارجه لهستان به ایران سفر کرد و با سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه، دیدار و گفتگو کرد اقدامی که از سوی لهستان برای پیشگیری از بروز تنش و بحران میان دو کشور بود. هرچند این دیدار از سوی معاون وزیر امور خارجه لهستان سازنده خوانده شد اما در نهایت ایران همچنان به این نشست اعتراض داشت.
نکته قابل توجه نیز این بود که این نشست غایبان بسیاری نیز داشت. غایبان بسیاری از جمله فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، چین، روسیه، آلمان و فرانسه که از همان ابتدا با این نشست مخالفت کردند و حضور نیافتند. در میان کشورهای عضو اتحادیه اروپایی نیز فقط انگلیس در سطح وزیر خارجه شرکت داشت که آن هم اعلام کرد به دلیل تحولات داخلی مربوط به برگزیت، زودتر از موعد، نشست را ترک خواهد کرد.
در کنار این غایبان اما حضور کشورهای عربی به ویژه کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس از جمله اردن، عربستان، امارات، عمان، بحرین، مغرب و کویت همچنین کشورهای اروپای شرقی از جمله کشورهای حوزه بالکان و اروپای شرقی مانند مجارستان، چک و اسلواکی پررنگ بود کشورهایی که هر کدام در پی نزدیک شدن به آمریکا به عنوان متحدی قدرتمند بودند و در سطح وزیران خارجه شرکت داشتند و به نوعی نگران از قدرت گیری دوباره مسکو و بی اعتمادی به اروپای غربی در این نشست شرکت کردند.
اختلاف در بیانیه پایانی؛ یک بام و دو هوای لهستان!
بیانیه پایانی کنفرانس ورشو گرچه نامی از ایران نبرد اما وزرای خارجه امریکا و لهستان در نشست خبری پایانی، ایران را یک تهدید امنیتی علیه صلح و ثبات منطقه توصیف کردند. پمپئو با ادعای اینکه هیچ کدام از کشورها درخصوص خطر ایران اختلاف نظری نداشتند، گفت: «آمریکا به دنبال تحریم‌های بیشتر است و فشار بیشتری به حکومت ایران خواهد آورد. این به مردم ایران کمک می‌کند که مردم ایران به ثروتی برسند که حکومت ایران از آنها دریغ کرده است.» اما وزیر خارجه امریکا در حالی از وحدت نظر کشورهای حاضر در این نشست مبنی بر لزوم مواجهه با ایران سخن گفت که «یاسک چاپوتوویتز»، وزیر امور خارجه لهستان در همان نشست خبری و در پاسخ به سؤالات خبرنگاران، بر هم‌نظری با کشورهای اروپایی درخصوص پایبندی کشورش به توافق هسته‌ای با ایران تأکید کرد. موضعی که از آن حکایت می‌کرد حتی لهستان به عنوان نزدیک‌ترین متحد اروپایی آمریکا هم در موضوع اصلی این نشست یعنی تلاش آمریکا برای ترغیب جامعه بین‌الملل به خروج از برجام شکست خورده است. به ویژه اینکه مخالفت با خروج از برجام از سوی مقامات آلمانی و روسی پس از نشست ورشو مجددا تکرار شد.
انتقاد آلمان و روسیه
تنها ساعتی پس از آنکه «مایک پنس»، معاون رئیس جمهوری آمریکا، در نشست «ورشو» به صراحت مواضع اتحادیه اروپا در حمایت از برجام را زیر سؤال برد، دولت آلمان تأکید کرد که اتحادیه اروپا مصمم به حفظ این توافق است. «نیلس آنن»، دستیار وزیر خارجه آلمان، در مورد تناقض میان عنوان و محتوای نشست برگزار شده در ورشو لهستان، در توئیتر نوشت: «کنفرانس ورشو قرار بود در مورد صلح و امنیت منطقه خاورمیانه باشد. اما نهایتاً، عمده آن در مورد ایران بود.» او افزود: «پاسخ ما، بسیار ساده است. اروپا به نحوی متحد و محتاطانه گام برمی‌دارد. ما روی فشار و گفت‌وگو حساب کرده‌ایم. اروپا پای برجام می‌ایستد.» اشاره آنان به تغییر دستور کار نشست و اشاره به بیانیه‌هایی است که مقام‌های امریکایی و لهستانی پیش از این نشست صادر کرده و تأکید داشتند قرار نیست این نشست جایی برای حمله به ایران باشد اما در نهایت اینگونه بود. با وجود این، ایران در سیبل مواضع ضد ایرانی مقام‌های رژیم صهیونیستی و امریکا در این نشست قرار داشت. نماینده روسیه در سازمان ملل نیز ضمن تکرار مخالفت مسکو با مواضع ضد ایرانی آمریکا، نشست دو روزه واشنگتن در ورشو لهستان را بی ارزش خواند. «واسیلی نبنزیا» تأکید کرد که کشورش به دلیل مخالفت با مواضع امریکا در قبال ایران، در این نشست شرکت نکرد. نبنزیا افزود: «ایجاد ائتلاف علیه کسی یا کشورهایی و در این مورد خاص علیه ایران، کمکی به حل مسائل بسیاری که خاورمیانه با آنها روبه‌رو است، کمکی نمی‌کند و این، روشی نادرست است.»
شکست آمریکا در نشست ضدایرانی ورشو
نشست دو روزه ورشو در حالی به پایان رسید که ایران، آن را شکستی بزرگ برای آمریکا دانست. بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه در واکنش به بیانیه پایانی کنفرانس ورشو گفت: «به‌رغم تلاش‌های گسترده واشنگتن برای برگزاری یک نشست فراگیر و ایجاد یک ائتلاف جدید علیه جمهوری اسلامی ایران، تعداد و سطح پایین شرکت کنندگان که آنان نیز از همراهی با هرگونه تصمیم ضد ایرانی امتناع کردند، بیانیه پایانی آن را به سندی بی‌خاصیت تبدیل کرد؛ متن و نوشته‌ای که تنها از سوی دو کشور برگزارکننده صادر شد و فاقد هرگونه اعتبار و تصمیم بود.»
او تأکید کرد: «برای همه دوراندیشان و تحلیلگران و سیاستمداران برجسته و فهیم جهان این شکست کاملاً از قبل و از همان آغاز طرح اولیه آن قابل تصور و پیش‌بینی بود. کنفرانسی تحت عنوان صلح و امنیت در خاورمیانه چگونه می‌تواند موفق باشد؛ در حالی که بازیگران اصلی منطقه همچون ایران، ترکیه، لبنان، سوریه، عراق و فلسطین در آن حضور ندارند و کشورهای مهمی چون چین و روسیه، و بسیاری از کشورهای مهم اروپایی و غیراروپایی در آن حضور نداشته و یا صرفاً در سطح بسیار پایین و کمرنگی در آن شرکت کردند؟» سخنگوی وزارت خارجه همچنین افزود: «رفتار و کردار عصبی و متشنج وزیر خارجه و معاون رئیس جمهوری آمریکا در سخنرانی‌ها و مصاحبه‌ها که علناً از اروپا گله و شکایت کرده و از سر ضعف اصرار به خروج آنها از برجام کردند، بهترین گواه و نشانه ناکامی و ناتوانی آنان در تحقق اهداف مورد نظرشان از اجلاس ورشو است.» ناکامی و شکستی که قبل از نشست ورشو از سوی محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه، پیش‌بینی شده بود به‌ویژه که غایبان بسیاری نیز داشت. در واقع آمریکا تلاش کرد حامیان خود یعنی نتانیاهو و کشورهای عربی را دور یک میز علیه ایران جمع و آنها را باید یکدیگر متحد کند. تلاشی که از مدت‌ها پیش آغاز شده بود اما این تلاش‌ها بدون حضور چین، روسیه، آلمان به ویژه اتحادیه اروپا بی‌نتیجه بود.
بنابراین با وجود تمام تلاش های «مایک پنس»، معاون وزیر امور خارجه آمریکا و «بنیامین نتانیاهو»، نخست وزیر اسرائیل، در برگزاری این گردهمایی جنجالی، این نشست بدون نتیجه خاصی به پایان رسید و شرکت‌کنندگان در آن حتی یک بیانیه مشترک هم صادر نکردند و تنها آمریکا و لهستان در بیانیه‌ای دوجانبه نتایج نشست را اعلام کردند: «تشکیل چند کارگروه در مورد غرب آسیا.»
آنچه در نهایت مشهود بود این بود که سعی و تلاش مقام‌های آمریکا در نشست ورشو برای جبران شکست در سیاست اجماع‌سازی علیه ایران نه تنها ناکام ماند، بلکه شکاف‌ها میان واشنگتن و شرکای اروپایی‌اش را عمیق‌تر کرد.