خطر نادیده گرفتن تخصص ها در کمین پایتخت

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری برنا، انوشیروان محسنی بندپی استاندار تهران 25 فروردین 98 در چهارمین جلسه مدیریت بحران استان تهران گفت: "آسیب‌پذیری ما در روددره‌های تهران است. روددره‌هایی مانند کن، فرحزاد، دربند، گلاب‌دره و خرگوش‌دره به شکلی که اگر ۲۰ دقیقه باران در شمال تهران با شدت ببارد سیل را در مرکز تهران خواهیم داشت. منابع طبیعی و آبخیزداری باید اقدامات لازم را انجام دهند و جمع‌آوری آب‌های سطحی و مسیل روددره‌ها توسط آب‌ منطقه‌ای و شهرداری تهران پاکسازی شود."

از نگاه برخی متخصصان مدیریت بحران و کارشناسان مدیریت شهری، تهران بعنوان پایتخت و مرکز تصمیم گیری کشور به جهت طغیان مسیل ها و روددره ها بشدت آسیب پذیر است. با توجه اینکه ایران و همینطور تهران طی دو دهه گذشته با کمبود بارش و کم آبی مواجه بوده است، به مدیریت آبهای جاری و احتمال طغیان رودها توجه چندانی نشده. به همین سبب در برخی مناطق حتی به حریم رودخانه ها تجاوز شده بود و در آن ساختمان سازی کرده بودند. در برخی موارد نیز اساسا مسیر رود با ساخت پروژه های شهری محدود یا کور شده است.

اما مسئله مهم در این مطلب عدم مدیریت واحد، بلندمدت وکلان نگری در زمینه های مختلف کشور است. برای بسیاری جای سوال دارد که چرا پس از چهار دهه هنوز مسائل ساده ای مانند آبهای سطحی و یا بارش میتواند شهرهای ما را دچار بحران کند؟

لازم بذکر است که در ادامه چند مورد ذکر خواهد شد که صرفا برای مثال بوده و قصد هیچ گونه جانبداری یا حمایت از فرد خاصی را نداریم.

یک؛ در اواسط سالهای دهه1370 که هنوز مرحوم آیت ا... هاشمی رفسنجانی رئیس جمهوری بود و غلامحسین کرباسچی شهردار تهران، وامی معادل 90 میلیون دلار از بانک جهانی گرفته شده بود تا شبکه جمع آوری آب های سطحی تهران را ایجاد کنند. در واقع این اولین اقدام شهرداری تهران برای این امر بود. که هنوز هم این طرح ادامه دارد و تمام نشده.

اما این اقدام با مخالفت مجلس چهارم که عمدتا در اختیار محافظه کاران بود قرار گرفت و تقریبا هیچکس حاضر نبود اسناد این وام را قبول کند. بطوریکه یکی از اعضا وقت مجلس گفته بود هرکس وام گرفته است خودش هم اسناد آنرا امضا کند. دلیل این اقدام دولت وقت آن بودکه از منابع داخلی استفاد نکرده و اثرات تورمی آنرا کاهش دهند. از سرنوشت وام مذکور اطلاع نداریم اما بسیاری از کارشناسان معتقدند که اگر پروژه تونل های جمع آوری آب های سطحی تهران که اوایل دهه هفتاد شروع شده، با جدیت پی گرفته شده بود امروز نباید استاندار تهران نگران20 دقیقه بارندگی تند در تهران می بود.

دوم؛ در اواخر دوره مجلس پنجم با یکی از اعضا هیات رئیسه مجلس که از چهره های شاخص جناح محافظه کار مجلس بود و هم اکنون نیز در مجمع تشخیص مصلحت نظام حضور دارد، مصاحبه داشتیم. در حاشیه مصاحبه از مدیریت شهری تهران انتقاد کرد و گفت: یک شهر مگر چقدر فضای تجاری و بقالی میخواهد؟ شهرداری تهران چرا اینقدر فضای تجاری ایجاد کرده؟ زیر هر پل و در کنار هر پروژه ای که ایجاد کرده کلی فضای تجاری درست کرده اند.

آن زمان اواخر شهرداری کرباسچی بود و در کنار پروژه های شهری که عمدتا با تخریب بافت فرسوده و ایجاد پروژه های جدید همراه بود برای تامین هزینه ها و اقتصادی کردن آن و یا فضاهای مرده را که احتمال سوءاستفاده از آن میرفت، با تغییراتی به فضای تجاری تبدیل میکردند. مسئله تامین بودجه به اندازه ای مهم بود که حتی برای اجرای پروژه نواب اوراق مشارکت منتشر و فروخته شد.

اما وقتی که آقای قالیباف شهردار شد بیش از 200 مال در تهران مجوز ساخت گرفتند و فضاهای تجاری بسیار زیادی ایجاد شد. این مراکز تجاری نه تنها با اصول فرهنگی سازگاری نداشتند بلکه به سبب تغییر فضای بازار و پیشرفت تکنولوژی دیگر نه ضرورت داشتند و نه سودآوری و بازده. البته در این دوره هم دیگر کسی معترض شهردار و شهرداری نشد.

سوم؛ باز هم در زمان کرباسچی هنگامی که شهرداری برای جلوگیری از جابجایی پایتخت، به نوسازی و ارتقاء امکانات شهر تهران مشغول بود، فرهنگسراها را در تهران ایجاد کرد. اولین آن فرهنگسرای بهمن بود که بجای ساختمان فرسوده و قدیمی کشتارگاه در جنوب تهران ساخته شد و تحول اجتماعی - فرهنگی در زندگی مردم منطقه بخصوص نوجوانان و جوانان ایجاد کرده بود.

ادامه این روند ایجاد فرهنگسراهای بیشتر در مناطق مختلف تهران بود، خصوصا مناطق محروم و کمتر برخوردار تهران. فرهنگسراها با ایجاد فضاهای فرهنگی، تفریحی و آموزشی سعی میکردند که اوقات فراقت جوانان، نوجوانان و بحث آموزش طیف های مختلف سنی را هدایت و پر کنند.

اما این مورد هم عمدتا با مخالفت محافظه کاران مواجه بود. بطوریکه احمد رسولی نژاد نماینده وقت مردم دماوند در مجلس شورای اسلامی در مصاحبه ای گفته بود "فرنگسرا" درست کرده اند تا دخترها و پسرها در آنها با هم دوست شوند. با این حال وقتی که کرباسچی از شهردای تهران رفت حساسیت ها نسبت به فرهنگسرا ها هم برطرف شد.

همانطور که در ابتدای این مطلب گفته شد، قصد نداریم که از کرباسچی طرفداری کنیم. ولی سه نمونه را بعنوان نمونه ذکر شد تا بتوانیم به مبحث اصلی بپردازیم. متاسفانه در کشور ما اصول و معیارهای فنی و تخصصی تابع علوم مربوطه نیست. بلکه تحت تاثیر دعواهای حزبی و جناحی قرار گرفته و نهایتا قربانی میشوند. درمواردی حتی این دعواها به لجاجت رسیده که آسیب های جبران ناپذیری هم در پی داشته است. بسیاری از موارد با همین شیوه در کشور دچار مشکل شدند و حالا ما مانده ایم و این همه معضلات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ...!

اگراصلاح رویه جدی و اساسی درخصوص برخورد با مسائل خرد وکلان کشور انجام نگیرد، قطعا مشکلات ما بیشتراز حالا خواهد شد. مسئولان باید واقعیت ها را بپذیرند که هر کسی در حیطه تخصصی خود اظهار نظر کند و مسئولیت آنرا هم را بپذیرد. ما باید مدیریت امور را به دور از دعواهای جناحی و خطی  بدست متخصصان بدهیم و مطابق اصول و منطق آن رشته، از آنها نتیجه مطلوب را بخواهیم.

از الزامات زندگی مدرن به سبک امروزی آنست که باید به تخصص ها احترام گذاشت. بنابر این ما نیز باید به تخصص ها احترام بگذاریم و آنها را آلوده منافع شخصی و جناحی نکنیم. در غیراینصورت قطعا زمین گیر خواهیم شد. برای نمونه به موسسات مالی و اعتباری که این روزها درگیر مشکلات متعدد هستند نگاه کنید، کدام یک از مدیران آنها بانکدار بودند یا تخصصی از مسائل مالی و بانکداری داشتند و چگونه به این مناصب راه یافته بودند؟