فرهنگ ایرانی گیاهخواری را فهم نکرده است/ در تغذیه ایرانی ها نوعی اهمال به چشم می خورد

به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی برنا؛ من یک خبرنگار گیاهخوار هستم، اوایل که این سبک زندگی را انتخاب کردم اطرافیانم نمی توانستند با آن ارتباط برقرار کنند. مادرم دائم از من می پرسید برای کسی که گوشت نمی خورد چه غذایی باید پخت؟ مهمانی که می رفتم تنها بهره ای که از رنگ های سفره داشتم، یک بشقاب سالاد بود. قرار گذاشتن با دوستانم سخت بود و هست چون رستوران ها تنها منوی افراد عادی را دارند و برای گیاهخوارها امکاناتی در نظر گرفته نشده است. و هزار و یکی مشکل دیگری که خیلی هایشان بعد از سه سال هنوز ادامه دارند. شاید از خودتان بپرسید که حذف شدن یک ماده غذایی مگر می تواند تأثیری هم بر زندگی افراد بگذارد؟ من در جواب این سؤال می گویم حذف کردن گوشت و تخم مرغ به میزان زیادی زندگی من را عوض کرد، از تغییر در مکان های تفریحی شروع شد تا به تغییر در روابط رسید.

با اینکه سه سال از گیاهخواری من می گذرد ولی من در مورد سبک زندگی خودم اطلاعات زیادی ندارم، خیلی از موارد پزشکی و تغذیه ای را که باید رعایت کنم نمی دانم، و معدود اطلاعاتی هم که دارم حاصل گشت و گذار در اینترنت هستند. تجربه سه ساله من نشان داده است که فرهنگ ایرانی هنوز گیاهخواری را فهم نکرده است. و این فهم نشدن باعث شدن است که هیچ فضایی برای ما تعریف نشود، به حدی که حتی در قفسه های مغازه ها هم گیاخوارها غریب هستند.

گیاخواری یک سبک زندگی است که به معنای پرهیز از خوردن گوشت جانوران است، این پرهیز ممکن است دوری از شیر و فرآورده های لبنی، تخم مرغ و عسل را که خاستگاه جانوری دارند، دربربگیرد. گیاهخواری انواع مختلفی دارد که در ادامه به اصلی ترین آنها اشاره می شود:

گیاهخواری حاوی شیر و تخم مرغ (Ovo-lacto vegetarianism): گیاهخوارانی که انواع گوشت (گوشت قرمز، مرغ، آبزیان، ماکیان و…) را مصرف نمی کنند اما تخم مرغ و لبنیات مصرف می کنند.

وگانیسم (Veganism): یک روش تغذیه و زندگی است که هدف آن حذف هر نوع محصول حیوانی چه در غذا و چه در مواد مصرف است. مهم‌ترین دلایل گرایش به وگانیسم، مسائل اخلاقی یا رعایت حقوق حیوانات، حفاظت محیط زیست، حفظ سلامتی، مسائل معنوی یا مذهبی است. از مهم‌ترین محصولات حیوانی که وگان‌ها از مصرف آن‌ها خودداری می‌کنند می‌توان به انواع گوشت (گوشت قرمز، مرغ، آبزیان، ماکیان و…)، لبنیات، تخم‌مرغ، عسل، ابریشم، چرم، خز، و… و نیز محصولاتی که در آن‌ها از فراورده‌های حیوانی (مانند ژله که از ژلاتین بدست می‌آید) استفاده شده ‌است اشاره کرد.

خام گیاهخواری (Raw Veganism): در این روش تغذیه گوشت و لبنیات و فراورده‌های آن و تخم مرغ به هیچ نوع و صورتی مصرف نمی‌شود. خام گیاه‌خواران از مواد محرکه مانند قهوه، چای، نوشیدنی‌های الکلی، یا سیگار خوداری می‌کنند و آن‌ها را به کار نمی‌برند. غذای مصرفی این افراد شامل انواع میوه، سبزی یا سالاد، آجیل و خشکبار مانند مغز گردو، پسته، فندق، بادام، کنجد و انواع جوانه‌ها از قبیل جوانه گندم، عدس، ماش، نخود، سویا و مواد قندی نظیر عسل، کشمش، خرما، انجیر و شکر قهوه‌ای و غیره است که به صورت خام و طبیعی مصرف می‌نمایند که می‌توان آن‌ها را به صورت غذاهای ترکیبی درآورده و مصرف کرد.

کشور هند بیشترین گیاخوارهای دنیا را دارد، حدود 38 درصد از جمعیت این کشور گیاهخوار هستند که اصلی ترین دلیل آنها برای این انتخاب مذهب هایی مانند بودیسم و جین در این کشور هستند. کشور بعدی در این زمینه تایوان است که 12 درصد از جمعیت آن گیاهخوار هستند. ایتالیا با 10 درصد، بیشترین نرخ جمعیت گیاهخواری را در اروپا دارا است. برنامه‌ توسعه گیاهخواری در این کشور بر اساس آموزش درباره حقوق حیوانات، سلامتی محیط زیست و سلامتی انسان پایه‌ریزی شده است. کشورهای دیگر که گیاهخواری در آنها افزایش یافته آلمان 9 درصد، اتریش 9 درصد، انگلستان 9 درصد و برزیل با 8 درصد جمعیت هستند.

در کشور ما گیاهخواران با مشکلات مختلفی مواجه هستند که بخشی از آن به وضعیت کلی تغذیه در جامعه باز می گردد. در این باره گفت و گویی با یک دکتر تغذیه داشته ایم که در ادامه می خوانید:

مریم حبیبی، متخصص تغذیه در مورد اینکه وضعیت تغذیه مردم در کشور ما به چه صورتی است، به برنا می گوید: «در این زمینه نمی توان یک نظر واحد داد، زیرا عوامل مختلفی مانند فرهنگ، سنت، توان مالی، آگاهی نسبت به تغذیه در این زمینه تأثیرگذار هستند. نقش خانواده ها و آموزش هایی که از کودکی به افراد داده می شود، بسیار حائز اهمیت است. برای اینکه بدانیم تغذیه افراد جامعه چه کیفیتی دارد باید به سفره های آنها دقت کنیم. گاهی اوقات تغذیه افراد درست است و گاهی اوقات اشتباه.» 

وی مشکلات تغذیه را در کشور ما اینگونه تشریح می کند: « به نظر می رسد، در کشور ما در تغذیه افراد نوعی اهمال به چشم می خورد. امروزه که درگیری والدین زیاد شده است، و وقت آشپزی ندارند در بسیاری از موارد شاهد افزایش فرهنگ فست فود خوری هستیم.  از سوی دیگر، مواد غذایی که در طول شبانه روز و در هفته مصرف می شوند عموما نیاز بدنی افراد را تأمین نمی کند. در سبد تغذیه ای افراد باید تنوعات مورد نیاز بدن در نظر گرفته شود.  این مسئله به ویژه برای زنان باردار و بچه هایی که در سن رشد هستند، از اهمیت بیشتری برخوردار است و باید به مواد مورد نیازشان دست پیدا کنند. از سوی دیگر، با توجه به وضع اقتصادی کنونی کشور و گران شدن مواد غذایی از دسترسی افراد به بسیاری از مواد ضروری برای بدنشان کاسته شده است. به این مسئله باید به طور جدی توجه شود، زیرا می تواند عواقب جبران ناپذیری را برای سلامت افراد به همراه داشته باشد.»

وی با بیان اینکه، گیاخواری یک نوع روش و سبک زندگی است که عده ای از افراد انتخاب می کنند، می افزاید: «افراد در انتخاب این سبک زندگی باید یک سری موارد را رعایت کنند. ما در طول شبانه روز نیازهای اصلی بدنمان را از مواد مختلفی می گیریم، گروه های مختلف غذایی شامل میوه ها، گیاهان، سبزی ها و مواد پروتئینی هستند که از لبنیات و گوشت به دست می آیند.  گیاهخواران با توجه به رژیمی که دارند دسترسیشان به مواد پروتئینی محدود است. کمبود این مواد باعث می شود می شود که مشکلاتی برای بدن آنها ایجاد شود. گیاهخواران برای حل این مشکلات می توانند از مواد غذایی جایگزینی که وجود دارند، استفاده کنند. برای نمونه اگر آنها از پروتئین حیوانی محروم شده اند، سعی کنند مصرف پروتئین خود را از منابع گیاهی افزایش دهند. با توجه به اینکه یک سری از مواد مورد نیاز بدن تنها در مواد حیوانی وجود دارند، برای جبران کمبود این مواد گیاهخواران می توانند از مکمل ها هم استفاده کنند. اگر گیاهخواران در انتخاب مواد غذایی دقت کنند، مشکلی برای آنها پیش نمی آید.»

حبیبی در مورد نقش فرهنگ در تغذیه افراد می گوید: «بسیاری از موادی که گیاهخوران نیاز دارند در سیستم کشاورزی ما تولید می شوند، بنابراین مسئله مهم این است که افراد استفاده از این مواد را یاد بگیرند. در این زمینه نقش فرهنگ مهمتر است. فرهنگ نوع تغذیه افراد را تعیین می کند و به انتخاب های آنها شکل می دهد. فرهنگ ما می تواند صنایع غذایی را هدایت کند که برای گیاهخواران تولیدات غذایی متنوعی داشته باشند.»