به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری برنا؛ با روی کار آمدن «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور آمریکا، روابط میان ایران و آمریکا وارد فاز جدیدی شد. در شرایط کنونی روابط تهران-واشنگتن از هیچ کدام از مدل‌های گذشته پیروی نمی‌کند و در حال حاضر فردی در آمریکا سر کار آمده که نگاه او به روابط با دیگر کشورها و به خصوص با ایران، متفاوت است.
پس از خروج ترامپ از توافق هسته‌ای، ایران نیز پس از یک‌سال تصمیم گرفت طبق برجام از بخشی از تعهدات خود خارج شود تا تعادل موازنه با طرف 5+1 برقرار شود زیرا پیش از این فقط ایران بود که به تعهدات خود به صورت کامل عمل می‌کرد. این اقدام ایران خط پایانی بود برای دولت آمریکا زیرا از این طریق به‌دنبال فشار به ایران بود که کشورمان را پای میز مذاکره بنشیند اما پس از خروج کشورمان از بخشی ار توافق هسته‌ای، ایالات متحده مطمئن شد ایران در صورت اجرایی نشدن تعهدات از این توافق خارج و قصد مذاکره با این کشور را ندارد. مقامات آمریکایی که پیش از این امیدوار بودند تا با فشار به ایران از طریق خروج از برجام، ایران را وادار به مذاکره کنند در نهایت و پس از شکست در اهداف خود، بار دیگر پیشنهاد مذاکره آن هم «بدون پیش شرط» را مطرح کردند.
آیا ایران وارد مذاکره با آمریکا می شود؟
مقامات آمریکا برای مذاکره با ایران حرف‌های متناقضی مطرح می‌کنند. در ابتدا «مایک پمپئو»، وزیر خارجه آمریکا، برای مذاکره با ایران 12 پیش شرط تعیین کرد اما ترامپ بدنبال صحبت با ایران در زمینه هسته‌ای است. پس از بالا گرفتن اختلافات در کاخ سفید درباره نحوه برخورد با ایران، طی روزهای گذشته پمپئو ادعا کرد که آمریکا خواهان مذاکره آن هم، بدون پیش شرط با ایران است.
نکته قابل تامل این است که ایران با مقامات آمریکا در دولت ترامپ، یک بار با «رکس تیلرسون»، وزیر امور خارجه سابق آمریکا، در قالب نشست 5+1 و یک بار هم با «برایان هوک»، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، در قالب در جلسه کمیسیون مشترک صحبت کرده اما طرفین به نتیجه ملموسی نرسیدند بنابراین این دو اتفاق تقریبا هرگونه مذاکره میان و توافق میان این دو کشور را بعید به نظر می رساند. همچنین مقام معظم رهبری و شخص رئیس جمهور بارها مذاکره با آمریکا را بی‌نتیجه خواندند. دکتر روحانی در نشست با فعالان سیاسی در این باره تاکید کرد که من «یک دیپلمات و اهل مذاکره هستم اما الان مذاکره را به نفع کشور نمی‌دانم.» مقام معظم رهبری هم مذاکره با آمریکا را «سم» دانستند. همچنین طرح این سوال که آیا ایران وارد مذاکره با آمریکا می شود هم به نوعی مصنوعی است زیرا باید ابتدا ایالات متحده تعهدات خود را اجرایی کند تا ایران نیز در این زمینه، تصمیم نهایی خود را اتخاذ کند.
البته اظهارات دکتر روحانی مبنی بر اینکه آمریکا برای مذاکره با ایران باید، با «زبان احترام» سخن بگوید این شائبه را ایجاد کرد، که شاید مذاکره میان دو کشور در صورت احترام انجام شود. اما یک مقام دولتی در این باره تاکید کرد که منظور رئیس جمهور از احترام، «لحن» نبوده بلکه منظور، محتوای درخواست است.
به نظر می‌رسد، اظهارات پمپئو درباره مذاکره بدون پیش شرط هیچ تحولی در روابط دو کشور ایجاد نخواهد کرد زیرا ایران برای آغاز مذاکره، خواهان بازگشت آمریکا به تعهدات برجامی بوده موضوعی که بارها مقامات آمریکایی از آن طفره رفته اند.
همچنین در این باره که پاسخ ایران به طرف آمریکایی چه باشد، برخی کارشناسان معتقدند پاسخ وزارت امور خارجه ایران بسیار کامل و محکم بوده است زیرا تغییر مواضع پمئپو صرفا لفظی و کلامی است و نه عملی.
آیا ایران و آمریکا وارد جنگ خواهند شد؟
دیدگاه های متفاوتی نسبت به موضوع ایران در میان مقامات آمریکا وجود دارد و در تاکتیک‌ها نیز، هم نظر نیستند. اول اینکه رئیس جمهور ایالات متحده تصمیمی برای جنگ با ایران ندارد اما در مقابل تیم B (جان بولتون، بنیامین نتانیاهو، محمدبن سلمان و محمدبن زاید) به‌دنبال ضربه جنگی به ایران ولو در حد جزئی هستند و این موضوع را مدام در گوش ترامپ می‌خوانند. تیم B معتقد است سیاست های آمریکا در قبال سایر کشورها بازدارنده بوده اما درباره ایران این اتفاق نیفتاده است زیرا کشورهای دیگر قدرت نظامی آمریکا را جدی گرفته اما ایران این مسئله را جدی نمی گیرد. به‌رغم فشارهای گروه B، فضای ضدجنگ در آمریکا پایین بوده اما درباره افزایش فشار اقتصادی به مردم و به گفته «محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه، «تروریزم اقتصادی» تقریبا مقامات کاخ سفید با یکدیگر هم نظر هستند.
همپچنین به منظور جنگ با ایران جلسه ای در شورای امنیت ملی آمریکا با حضور تیم B و همچنین CIA برگزار و در آن جلسه تصمیم گرفته شد تا 125 هزار نیرو برای مقابله با تحرکات ایران به خاورمیانه بفرستند. در این جلسه تصمیم گرفته و در قالب بیانیه‌ای اعلام کردند که «چه به ما و چه به شرکای ما اگر تعرضی صورت گیرد»، وارد جنگ با ایران خواهیم شد. از آنجاییکه این جلسه بدون حضور و هماهنگی ترامپ برگزار شد او از این موضوع خشمگین و در نهایت بخش «تعرض به مواضع شرکا» از این بیانیه خارج شد. هرچند که در نهایت اعزام 125 هزار نیرو تکذیب و خبر از اعزام 1500 نیرو به خاورمیانه را دادند.
در ادامه اقدامات تنش‌زا میان روابط تهران-واشنگتن، ناو هواپیمابر آبراهام لینکلن که به گفته مقامات آمریکایی برای مقابله با تهدیدهای اخیر ایران، به خاورمیانه فرستاده شده بود همزمان با پیشنهاد وزیر خارجه آمریکا برای مذاکره بدون پیش شرط و تلاش‌ها برای تنش‌زدایی در بیرون از آب‌های خلیج فارس لنگر انداخت.
پس از جلسه بی‌نتیجه تیم B و CIA، مخالف ترامپ با هرگونه جنگ با ایران و عقب نشینی پمپئو مبنی بر مذاکره بدون پیش شرط با ایران، به نظر می‌رسد که تقریبا هرگونه جنگ میان تهران-واشنگتن منتفی باشد.
شخص ترامپ از مذاکره با ایران چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
روی کارآمدن ترامپ در انتخابات 2020 برای او حیثیتی است زیرا دموکرات‌ها به‌دنبای طرح استیضاح وی هستند. به‌رغم اینکه جمهوری خواهان از علمکرد ترامپ راضی نیستند ولی اکثریت سنا را دست دادند بنابراین موضوع استیضاح منتفی می شود اما ترامپ بدنبال پیروزی در مقابل دموکرات ها و همچنین «برنی سندرز»، کاندیدای ریاست جمهوری، حزب دموکرات است. همچنین برای ترامپ برای حضور در انتخابات بعدی مذاکره با ایران اهمیت زیادی دارد زیرا در این صورت می‌تواند قدرت خود را برای واردار کردن ایران برای نشستن پای میز مذاکره را به عنوان نقطه قوت خود در زمان انتخابات نشان دهد.
آیا میانجیگری عمان، عراق و ژاپن منجر به مذاکره با ایران و آمریکا خواهند شد؟
تاکنون کشورهای دوست مانند عمان، ژاپن و عراق برای کاهش تنش میان ایران و آمریکا ابراز علاقه کردند اما ایران بارها تاکید کرده که ما ضمن قدردانی از کشورهای دوست میانجیگری نیاز نداریم زیرا از دید ایران آمریکا تعهداتی دارد که باید به آنها عمل کند. پیش از این هم «یوسف بن علوی»، وزیر امور خارجه عمان، در سفری غیرمنتظره به تهران آمد و در این سفر شائبه میانجیگری در بین رسانه‌ها شدت گرفت. اما وزیر خارجه عمان در گفت‌وگو با شبکه بی‌بی‌سی عربی در پاسخ به این سؤال که آیا عمان نقشی به‌عنوان میانجی میان ایران و آمریکا ایفا می‌کند، اظهار کرد: «نه واقعاً، ما آن‌طور که شما فکر می‌کنید نقش میانجی نداریم.»
همچنین بن‌علوی تأکید کرد: «سفر اخیرش به ایران با هدف ارائه پیشنهاد برای میانجیگری میان تهران و واشنگتن نبوده است. ایرانی‌ها آماده‌اند که در مورد سیاست خارجی‌شان گفت‌وگو کنند ولی در شرایط متفاوت و نه زیر فشار.»
همچنین قرار است «شینزوآبه»، نخست وزیر ژاپن»، که رابطه نزدیکی هم با ایران و هم با آمریکا دارد، خردادماه وارد تهران شود که بازهم شائبه میانجیگیری میان تهران و واشنگتن، به‌دلیل سفر اخیر ترامپ به ژاپن قوت گرفته است. از آنجاییکه از محتوای مذاکره ترامپ و آبه خبری در دست نیست باید منتظر ماند تا این در این سفر، جزئیات و ابعاد میانجیگری روشن شود. هرچند سخنگوی دولت این کشور سفر آبه به تهران را در راستای کاهش تنش میان ایران و آمریکا عنوان کرد.
از طرفی دیگر دولت عراق هم خواستار میانجیگری میان ایران و آمریکا شد. اما ایران معتقد است تا زمانی‌که آمریکا به تعهدات خود عمل نکند، هرگونه بحث در این باره بی معنی است.