به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی برنا ، تا حالا فکر کرده اید که ما چقدر کشور فلزخیزی داریم، اگر غیر از این بود که اینهمه تبلیغ فلزیاب بر در و دیوار کشورمان وجود نداشت! نکند ایران کشور فلزهاست و ما خبر نداشته ایم؟ زیاد هم بی راه نرفته ایم، ایران منبع غنی است، اما نه به عنوان کشور فلزها، بلکه به عنوان کشور گنج های تاریخی. کشوری که خاکش تاریخ خیز است، هر جایش را که بکنی در آن صفحه ای از تاریخ ورق خورده است. به همان میزان که در کشور ما اشیای تاریخی زیاد هستند، قاچاق و دزدی تاریخ هم زیاد است. با مسئله ای پیچیده و جهانی طرف هستیم که به جان تاریخ کشور ما افتاده است. بنابراین، این بار که تبلیغ فلزیاب را دیدید تعجب نکنید، این فلزیاب ها نام غیررسمی برای گنج یاب ها هستند.
در واکاوی این مسئله مصاحبه ای با یک کارشناس میراث فرهنگی داشته ایم که در ادامه می خوانید:
خرید و فروش اشیای تاریخی در فضای مجازی
مهدی حجت، کارشناس میراث فرهنگی با تأکید بر اینکه مقصد اصلی اشیای تاریخی قاچاق شده، دیگر کشورهای جهان نیستند، بلکه موزه های مخفی هستند به برنا گفت: «این اشیای تاریخی در ابتدا به کشورهای همسایه می روند و از آنجا به موزه های مخفی منتقل می شوند. در اثر حفاری های قاچاق تعدادی از اشیا به دست می آیند که بعضی از آنها باارزش و بعضی دیگر کم ارزش هستند. برای این اشیای تاریخی کشف شده، خریدارهایی پیدا می شوند. بعضی از این خریدارها به طور خیلی واضح در اینترنت دست به تبلیغ فعالیت های خود می زنند. علی رغم صدمه ای که فعالیت این افراد به تاریخ کشور می شود ولی نظارتی بر فعالیت آنها صورت نمی گیرد. این بی نظارتی در شرایطی است که این خریداران اینترنتی حتی شماره تلفن و آدرس خود را هم در سایت هایشان گذاشته اند. خریداران معمولی بعد از اینکه آثار باستانی را از افراد خریدند، آنها را به رده های بالاتر منتقل می کنند. این رده های بالاتر خریدار آثار باستانی خاصی هستند. این فیلترها در مراحل مختلف وجود دارند و در هر رده ای خریداران به دنبال اشیای باارزش تر و خاص تری هستند. کالاهای خیلی باارزش در نهایت به دست کسانی می رسند که موزه های مخفی را در دنیا دارند.»
وی ادامه داد: «موزه های رسمی و مشهور دنیا اشیای تاریخی قاچاق شده را خریداری نمی کنند. این موزه ها دارای حیثیت فرهنگی هستند و وارد این مسائل نمی شوند. با این وجود تعداد زیادی از افراد در سراسر دنیا وجود دارند که به جمع آوری اشیای تاریخی علاقمند هستند. بنابراین دست به خرید اشیای تاریخی می زنند، این اشیا دائما در بین موزه های خصوصی جا به جا می شوند.»
مرزهای وسیع ایران ،از علل آمار بالای قاچاق آثار باستانی
وی با بیان اینکه، یکی از دلایل اینکه قاچاق آثار باستانی در کشور ما راحت است وجود مرزهای وسیع در کشور است، افزود: «در مرزهای که هر روز شاهد قاچاق بزرگترین کالا هستیم، چگونه می توان بر قاچاق اشیای ریز باستانی نظارت کرد. قاچاق آثار باستانی نه تنها در مرزهای غیررسمی، بلکه در مرزهای رسمی هم رواج دارد، زیرا دستگاه هایی که بتوانند کالای قاچاق را تشخیص دهند در کشور ما وجود دارند.»
حجت با اشاره به اینکه، در طی دو سه دهه گذشته بسیاری از کشورهای همسایه ما تعداد اشیای ایرانی انبارهایش به مراتب خیلی بیشتر شده است، تصریح کرد: «راه های مختلفی برای قاچاق وجود دارد، که در مرزهای مختلف متفاوت است. با توجه به اینکه راه های قاچاق متنوع هستند و کشور مقصد هم مشخص نیست، همین باعث شده است که راه شناسایی قاچاقچیان آثار باستانی سخت شود. عتیقه بازها و کسانی که در دنیا خریدار اشیای باستانی هستند، دائم در حال جا به جا شدن هستند، و همین شناسایی آنها را در عرصه بین المللی سخت می کند. با توجه به اینکه مقصد مشخص نیست اشیای تاریخی کشور به این دلیل گم و گور می شوند.»
حفاری های غیرمجاز توسط افراد ناآگاه بومی
وی با بیان اینکه، سرچشمه ای که باید جلوی آن را گرفت تا از قاچاق آثار باستانی کاسته شود، حفاری های غیرمجاز است، گفت: «در کشور ما میلیون ها تپه تاریخی وجود دارند، این به حدی است که می توان گفت بغل هر روستایی در کشور ما یک تپه تاریخی وجود دارد. در خیلی از موارد افراد بومی مناطق از اینکه در آن محوطه گنجی وجود دارد خبر دارند. کله گنده های قاچاق کالا در دنیا با روش های مختلفی حفاری های غیرمجاز را تشویق می کنند. آنها خودشان هیچ گاه وارد این کارهای نمی شوند، بلکه از طریق دیگران و به ویژه افراد ناآگاه بومی حفاری های غیرمجاز را انجام می دهند. در نهایت هم اگر کسی در اثر این حفاری های غیرمجاز گرفتار شد، افراد روستایی و بدبختی هستند که گول وعده های دانه درشت ها را خورده اند. این افراد روستایی از مقصد اصلی ای که قرار است اجناس تاریخی به آنجا منتقل شوند خبر ندارند. در خیلی از موارد برای اینکه شناسایی مقصد اصلی سخت شود، چندین مقصد فرعی دیگر هم وجود دارند که رد گم کنی را راحت تر می کنند.»
موزه داران خصوصی و راز حفاری های غیرمجاز
وی راه هایی که از طریق آنها می توان جلوی حفاری غیرمجاز را گرفت، اینگونه بیان می کند: «رسانه ها باید به مردم آگاهی های لازم را بدهند، تا نسبت به تاریخ کشور خود احساس تعهد داشته باشند و بدانند که نباید تاریخ کشور را فروخت. مطلب مهم دیگر در این زمینه این است که یک سری از افراد دست به موزه داری خصوصی می زنند و مدعی هستند که اشیای روخاکی و مجاز را نگهداری می کنند، ولی در حقیقت در این مطلب یک پشت صحنه ای هم وجود دارد که به افزایش حفاری غیرمجاز منجر می شود. وقتی در یک کشور خرید و فروش اشیای تاریخی رواج پیدا کرد، متعاقب آن حفاری های غیرمجاز هم افزایش پیدا می کنند. ما باید نظارت بر خریداری اشیا تاریخی را در کشورمان جدی تر بگیریم و پیچ قضیه را به بهانه اینکه موزه داران خصوصی به دنبال اشیای روخاکی هستند، شل نکینم.»