آیا می دانید دستمزد ترانه سرایان چگونه محاسبه می شود؟!

محمدعلی بهمنی، شاعر و ترانه‌سرا که به‌تازگی از فعالیت در خانه شعر و موسیقی کناره‌گیری کرده است، در بررسی حقوق معنوی ترانه‌سرایان به خبرنگار برنا گفت: از چند منظر می‌توان به این معقوله نگاه کرد؛ یکی اینکه ترانه‌سرایان بسیار هنرمند و توانایی در کشور وجود دارد که هوشمندانه جایگاه خود را حفظ نموده و حاضر نیستند آثار خود را در اختیار شرکت‌ها و یا تهیه کنندگانی بدهند که قدر و منزلت شعر را نمی‌شناسند.

وی افزود: کما اینکه هستند خوانندگان و یا آهنگسازانی که تخصص‌های لازم را در تشخیص سطح شعر مناسب ندارند و در انتخاب خود دچار اشتباهات زیادی می‌شوند.

بهمنی گفت: متاسفانه در جامعه امروز ما به آثار هنری بیشتر دید اقتصادی وجود دارد تا دید هنری چراکه در یک تعریف غلط یک تهیه کننده ادعا می‌کند شاعر می‌خواهد شعرش را بفروشد پس نمی‌تواند هنر باشد و از آن به عنوان یک کالای بازاری یاد می‌کند. ما در گذشته پیش از انقلاب برای هر بار استفاده و یا پخش یک اثر موسیقایی حق الزمه ترانه سرا را منظور و پرداخت می‌کردند.

شاعر مجموعه‌های «نیستان» و «غزل زندگی کنیم» ادامه داد: امروزه به دلیل فضای خواننده سالاری و نبود سواد کافی در عرصه هنر به وفور می‌بینیم که آهنگسازان و یا خوانندگان از اشعار مفاخری همچون مولانا و سعدی استفاده می کنند که بدون شناخت کافی از طرز بیان و ادبیات شعر و  بدون توجه به شیوه درست خوانش آن آثار خود را تولید و عرضه می کنند و هیچ کس هم نگران این نیست که مردم را  دچار اشتباهاتی می کنند که دیگر قابل جبران نیست.

بهمنی افزود: هنر برای خودمان است و برای خودمان باقی می ماند، امروز شاعران بزرگی را داریم که می توان با حمایت و توجه از آثار آنها در تولیدات رادیویی، سینمایی و تلویزیونی و در سطوح مختلف دیگر  استفاده و برای مردم به نمایش بگذاریم.

وی می گوید: به طور کلی نمی توان گفت که چرا جامعه ما با این ریشه فرهنگی تن به شعرهای سطحی و آسیب رسان داده است.

بهمنی در پذیرش وضعیت نابسامان شاعران و ترانه سرایان در کشور گفت: زمانی که یک ترانه سرا فقط برای دیده شدن و وجود نام او در یک مجموعه و یا یک پروژه اثرش را به تهیه کننده  می دهد و در یک تفکر سطحی می پذیرد که ترانه اش ارزش ارائه به این شیوه را دارد تهیه کنندگان هم به مرور متوجه این ذائقه لذت جویی از نام آوری  در جوانان  شده اند و به راحتی از این شیوه استفاده و حتی در مواقعی دیده شده است که از یک ترانه سرا مبلغی برای اینکه اثرش را در پروژه ای کار کنند دریافت کرده اند.

بهمنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مسئول اصلی این وضعیت می داند و می گوید:  که چرا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اجازه داده کار به جایی برسد که ترانه سرایان ما آثارشان را در اختیار  خوانندگان و آهنگسازان برون مرزی قرار دهند حتی به قیمت نبردن نام آنها در آثارشان . شاعر و ترانه سرا مانند همه هنرمندان دیگر دارای نیازهای اقتصادی و اجتماعی است که این وزارت خانه باید از آنها حمایت کرده تا کسی نتواند حقوق آنها را ضایع کند.

عبد الجبار کاکایی: 

عبدالجبار کاکایی در کارنامه خود با خوانندگان چهره فعالیت های بسیاری داشته است .سالار عقیلی، محمد اصفهانی ،محمد معتمدی، حمید هیراد و بسیاری از دیگر هنرمندان موسیقی با وی همکاری داشته اند. وی با تاکید بر اینکه لازم است بررسی های دقیق تری برای پرداخت سهم ترانه سرایان از موسیقی باکلام انجام شود، معتقد است تا کنون حق ترانه سرایان ادا نشده است.

عبدالجبار کاکایی با لحنی اعتراض آمیز به افزایش تعداد ترانه سرایان در هر سن و هر سطحی به خبرنگار برنا گفت:  آن قدر ترانه تولید می شود که من نمی دانم کدام را ترانه بنامم کدام را نه. 

وی افزود: امروزه  کلام را با ترانه می فروشند و سهم هرکدام به طور دقیق مشخص نیست، تلویزیون مقیاس خود را دارد و سقف پرداختی آن به ترانه سرا طبق آخرین آماری که من دارم حدود 600 هزار تومان است.

کاکایی اشاره کرد: اگر اثری نیاز به تولید  موسیقی و  ترانه  داشته باشد تهیه کننده آن  با توجه به بودجه ای که برای تولید دارد، سهم هر کدام از عوامل را پرداخت می کند، ترانه سرا هم می تواند جزء آن باشد. 

وی افزود: قاعدتا  کلام و موسیقی با هم ادغام شده است، در بررسی یک ملودی و آهنگ باید بدانیم  سهم کلام چقدر است و چند درصد از دستمزد موسیقی باید به ترانه سرا داده شود. به نظر من موسیقی چون کلام محور است حق ترانه سرا ادا نمی شود معمولا درصدی که ترانه سرا دریافت می کند از خواننده، آهنگساز و حتی تنظیم کننده هم کمتر است. 

شاعر مجموعه "عذاب دوست داشتن" گفت: از صد در صد هزینه ای که برای تولید یک آهنگ پرداخت می شود تنها ده درصد آن به ترانه سرا تعلق می گیرد. که رقم بسیار اندکی است.  

کاکایی در پایان افزود: البته تعداد کمی از ترانه سرایان که در سطح حرفه ای فعالیت می کنند و موجب اعتبار یک آهنگساز و یا اثر دیگر می شوند رقم های بالاتری دارند. 

سید حمید حسینی:

سید حمید حسینی ترانه سرا و شاعر که خوانندگانی چون علیرضا افتخاری، سامی یوسف و حجت اشرف زاده آثار وی را خوانده اند با اشاره به اینکه در حق ترانه سرایان و دستمزد های آنان احجاف می شود گفت: یکی از شاخصه های اهمیت زبان فارسی، شعر فارسی است و لازم است که جایگاه بالایی در فرهنگ یک جامعه داشته باشد.

سید حمید حسینی با تلخص" شاهد خراسانی"  شاعر و ترانه سرا درباره اساس محاسبه قیمت و ترانه در بین آثار هنری گفت: مقیاس  و مقدار دستمزد مشخصی در حوزه شعر و ترانه وجود ندارد چرا که در این زمینه بحث پول اولویت ندارد،. من در این چند ساله تغییری در وضعیت حقوقی و دستمزدی ترانه سرایی ندیدم مگر در مواردی که یک ترانه سرا و یا شاعر دست اول به پشتوانه اعتبار و تجربه خود مبالغ بالایی را برای ارائه آثار سفارشی خود دریافت کند.

وی افزود: خصوصا در حوزه ترانه های محلی اجحاف زیادی در حق  ترانه سرایان می شود که فقط تعداد معدودی از افراد زمانی که از  اشعار و ترانه آنان استفاده می کنند حق و حقوق این هنرمندان را پرداخت می کنند. 

حسینی گفت: البته ترانه های سفارش شده برای یک اثر سینمایی و یا تلویزیونی رقم های مشخص خود را دارد و گاها توافقی بین تهیه کننده و شاعر می شود که بر اساس آن شاعر به نوعی موظف به ارائه اثری نو می شود و یا اینکه یک آهنگساز با خلق اثری موسیقایی به شاعر سفارش یک ترانه و یا غزلی داده که در خور اثر موسیقایی خود باشد  و بر اساس یک توافق به ثبت قرارداد مالی آن اثر می پردازند. 

وی افزود: سابقا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی  یک مسئول به عنوان  قائم مقام شعر با  اختیارات و مسئولیتهایی لازم  در این حوزه قرار داده بود که با حمایت های لازم  به فضای ترانه و به جایگاه شاعران رسیدگی و ساماندهی می داد  که در حال حاضر وجود ندارد.

این شاعر و ترانه سرا ادامه داد : در حال حاضر  وجود یک تیم کارشناس تخصصی در این حوزه برای  بررسی و ارزیابی و ساماندهی های لازم در جهت رشد و بالا بردن سطح کیفی آثار ترانه سرایان و شاعران و پرورش استعدادها و نبوغ تازه ضروری است چرا که تنوع و گستردگی این هنر به مدیریت و حمایت های لازم نیاز دارد تا از این افسارگسیختگی نجات یابد. 

شاعر مجموعه " ترانه ای که خوانده شد" افزود: با توجه به اینکه بحث صیانت از زبان فارسی را داریم یکی از شاخصه های اهمیت زبان فارسی شعر فارسی است و باید که یک تعریف مشخص و یا سندیکای مشخصی داشته باشیم که سیاست های لازم را پیش ببرد و  این هنر را مدیریت کند.

حسینی با تاکید به اینکه امروزه شورای شعر و موسیقی مدیریت لازم را برای دریافت مجوزهای لازم انجام می دهد گفت: اصولا بودجه آثار تلویزیونی، سینمایی و یا پروژهای هنری توسط تهیه کننده مدیریت و پرداخت می شود که بر اساس میزان بودجه آن مجموعه و یا پروژه بین عوامل تقسیم می شود . که البته سهم ترانه سرا در این میان بسیار اندک و ناچیز است.