علی نجفی توانا جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی در گفت و گو با خبرنگار برنا درباره بررسی علل کاهش مخاطبان تلویزیون گفت: تولیدات رسانه ملی با پوشش و برنامه ریزی که مسئولان محترم این رسانه انجام می دهند در طول چهار دهه گذشته، آن گونه که مطلوب است نتواسته مخاطبین را جذب و آنها را حفظ کند.
توانا خاطرنشان کرد: بهترین ابزار ارزیابی این تحلیل مراجعه مخاطبین بالقوه ایرانی به رسانه های خارجی و در سالهای اخیر فضای مجازی است. ای کاش مدیران محترم این رسانه به جای ذهنیت گرایی و پذیرش برنامه های دستوری برای اثر گذاری بیشتر به میان جامعه و مردم می رفتند که اگر اینگونه می شد، اخبار و برنامه ها را به صورت گزینشی پخش نمی کردند. نتیجه این اقدامات گزینشی و این ذهنیت گرایی فرار مخاطبان ایرانی از رسانه ملی است.
وی افزود: این مسأله امر مطلقی نیست، مراد به صورت نسبی بحث فرار مخاطبین به ویژه جوانان از تولیدات ملی است. برای اثبات این امر کافی ست بدانیم هر زمان که رسانه ملی سعی در تولید برنامه هایی داشت که در آن واقعیت ها، نیاز سنجی ها و عینیت ها انجام شده بود سیل مخاطبین به ویژه در مورد سریال ها به رسانه ملی برگشت داده شد.
این جامعه شناس گفت: اما اگر بخواهیم این برنامه ها را طبقه بندی کنیم و بر اساس آن به آسیب شناسی و در حقیقت ارزیابی بپردازیم باید ابتدا به سریال‌ها توجه کنیم، معمولا سریال‌ها با وجود محدودیت هایی که در خصوص حضور زنان در برخی از سکانس ها دارند نسبت به سایر برنامه ها از جلب مخاطب بهتری برخوردار بوده که ما نمونه های آنها را در سریال های مختلفی در ماه محرم و ماه مبارک رمضان و ... دیده‌ایم که با استفاده از بازیگران مطرح و هنرمندان مخاطبان را جذب می کرد.
وی گفت: دومین مساله مربوط به بحث اخباری است که صدا و سیما پوشش می دهد. باید اذعان کرد که در سالهای اخیر به دلیل اینکه مخاطبین ایرانی از طریق رسانه های خارجی و فضای مجازی در جریان لحظه به لحظه اخبار دنیا قرار می گیرند رادیو و تلویزیون مجبور شد خود را بیشتر به مردم و نیازهای آنها نزدیک کند.
توانا با بیان اینکه؛ ملت ایران از بلوغ فکری و اجتماعی کافی برخور دار هستند گفت: اگر به ملت ایران حقیقت گفته شود و اگر بیان مبارزه با فساد در این حقیقت باشد و مبارزه با مساله خویشاوند گرایی و جناح گرایی در این حقیقت باشد، مسلم بدانید هیچ رسانه‌ای بهتر از رسانه ملی در ایجاد ارتباط با ملت نمی‌تواند پیشرو باشد.
وی تصریح کرد: همه ما می دانیم که رسانه‌های بیگانه برای ملت ایران دلسوزی نمی کنند، رسانه های بیگانه با پول و اعتباری که کشورهای امپریالیستی و کشورهای استعمار گر قوی و جدید هزینه می‌کنند به دنبال اهداف خودشان بوده که به واسطه وابسته ها و نوکران خود در صدد رسیدن به آن هستند.
این آسیب شناس اجتماعی افزود: این را همه می دانند، که رسانه ملی باید صادقانه با مردم روبرو شود و در این ارتباط مردم را در جریان امور کشور قرار دهد. به عنوان یک آسیب شناس و جرم شناس معتقد هستم که اگر رسانه ملی از مشاورین مستقل استفاده کند و به آسیب شناسی و مخاطب شناسی بپردازد مردم قطعا رسانه ملی را بهتر از رسانه های برون مرزی می دانند که گردانندگان آن استعمارگرانی هستند که در جهت منافع خود گام بر می دارند.
وی در تحلیلی سومین ایراد صدا و سیما را تبلیغات نامناسب دانست و گفت: ملتی که به عنوان مسئولین انقلاب قول مستضعف نوازی و مبارزه با استکبار به آنها داده شده و قرار بوده انقلاب آنها انقلاب مستضعفین باشد، امروز کماکان بیش از نود درصد آنانی که حتی حقوق بگیر هستند زیر خط استضعافند. آنانی که به عنوان مدیر قرار بود با مستکبرین مبارزه کنند خودشان مستکبر شدند، بنابراین مردم وقتی می بینند که اطلاعاتی که درباره مستضعف نوازان دیروز و مستکبرین و مستضعف سازان امروز در حقیقت اطلاعات واقعی نیست فاصله می گیرند.
وی گفت: من وقتی می‌بینم در تلویزیون زمانی که در برنامه‌های تبلیغی ارائه شده از تصویر خانواده‌های متمول و سطح بالا استفاده می‌شود، اشک ریخته و اندوهگین می‌شوم. چگونه شما انتظار دارید خانواده‌ها و فرزندان‌شان که زیر خط فقر زندگی می‌کنند با دیدن این صحنه‌ها دچار و درگیر امیال ارضا نشده نشوند.
این جامعه شناس تصریح کرد: صدا و سیمای ملی که قرار بود از مردم مستضعف حمایت کند و حکومت مستضعفی را حاکم کند با این برنامه‌های تبلیغی که نمایش می‌دهد بیش از هر چیز خود را از مردم دور می‌کند. از این جهات و با این اوضاع من صدا و سیما را موفق نمی‌بینم. صدا و سیما بویژه در بحث تبلیغ ناموفق است، این تبلیغات برای حمایت سرمایه سالاران و معرفی سرمایه‌دارهایی است که بعضاً با خرید کارخانه‌ها و موسسات ملی به این جایگاه رسیده و امروز در حقیقت به جامعه فقیر ایرانی فخر می‌فروشند.
توانا چهارمین بحثی که در این زمینه مطرح می‌شود را بحث مربوط به برنامه‌هایی دانست که با نگاهی جناحی پخش می‌شود و گفت: صدا و سیما هیچوقت نتوانسته مستقل از جناح‌ها عمل کند همیشه تحت تاثیر یک جناح خاص بوده است. این عدم استقلال باعث شده مردم به ویژه آنهایی که در راس تفکرات متفاوت در مورد اداره کشور نگاه دیگری دارند، به عنوان دگراندیشان به این رسانه اعتماد نکنند. رسانه ملی نباید در جهت اجرای دستور هیچ مقامی در کشور باشد. صدا و سیمای مناسب و ملی صدای و سیمایی است که با آسیب شناسی وظایف و شرایط جامعه مبادرت به تولید برنامه کند.
توانا گفت: اگر صدا و سیما استقلال خود را به دست بیاورد مخاطبین خود را باز خواهد یافت و در غیر این صورت آمارها نشان می‌دهد، که بخش عمده ای از مردم نگاهی به صدا و سیما ندارند مگر در موارد خاص.
وی در پایان با اشاره به علت گرایش مردم به رسانه‌های بیگانه گفت: این گونه است که مردم به رسانه‌های بیگانه متمایل شده و مراجعه به رسانه‌های بیگانه موجب ایجاد تفکر جدید خواهد بود، تفکری که موجب می‌شود مردم از منافع و مسائل ملی فاصله بگیرند. فراموش نکنیم ارزیابی و نیاز سنجی امور در گرو استفاده از کارشناسان مستقل است.