به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی برنا؛ اولین واژه ای که بعد از لغت کودکی به ذهن هر فردی می آید، اسباب بازی است. در یک قرن اخیر آنقدر کودکی با اسباب بازی گره خورده است، که تصور کودکی بدون اسباب بازی ناممکن است. زیست کودکان آنقدر اسباب بازی محور شده است که جامعه شناسان و روانشناسان از تأثیری که اسباب بازی بر هویت کودکان دارد صحبت می کنند.
شاید اگر به حافظه پدربزرگ ها و مادر بزرگ هایمان وارد شویم برای آنها اسباب بازی از دو قطعه ساده فراتر نمی رود، ولی وقتی به قرن حاضر قدم می گذاریم اسباب بازی ها به حدی پیچیده و متنوع می شوند که گاهی حتی اسم بعضی از آنها به گوش ما نخورده است.
سر صنعت اسباب بازی بی کلاه است
در مورد وضعیت اسباب بازی در کشور ما اظهارنظرهای متنوعی وجود دارند ولی چیزی که این وسط بیشتر خودنمایی می کند این است که آنگونه که از گمانه زنی ها پیداست حدود 85 تا 90 درصد از بازار اسباب بازی در ایران در تسخیر خارجی هاست. با توجه به شرایط اقتصادی کشور به نظر می رسد که عقب نشینی تولیدکنندگان داخلی از این هم بیشتر می شود و سر صنعت اسباب در کشور ما همچنان بی کلاه می ماند. آن 10 درصد از تولید کننده داخلی هم که در این زمینه فعال هستند، قوت رقابت با خارجی ها را ندارند. بنابراین، اسباب بازی های ایرانی نه از نظر کمی و نه از نظر کیفی توانایی رقابت با رقبای خارجی خود را ندارند و همین باعث می شود که اسباب بازی در کشور ما حال خوبی نداشته باشد. با توجه به حجم بالای واردات در صنعت اسباب بازی در شرایط کنونی اقتصاد کشور، شاهد افزایش نجومی قیمت ها هستیم.
سبدهای اسباب بازی آب رفته اند
و همین شرایط باعث می شود که خانواده ها برای خرید اسباب بازی تحت فشار قرار بگیرند، زیرا اسباب بازی ای که کمی ریخت داشته باشد و کیفیتش هم نسبتا خوب باشد حداقل بین 200 هزار تا 500 هزار تومان آب می خورد. در شرایطی که جیب خانواده های ایرانی روز به روز کوچک تر می شود، سبد اسباب بازی کودکان هم روز به روز بیشتر آب می رود و رنگ و لعاب خودش را از دست می دهد.
صنعت اسباب بازی قربانی قاچاق است
مسعود رضایی -نماینده مجلس- در مورد علل استقبال بیشتر ایرانی های از اسباب بازی های خارجی به برنا گفت: «استقبالی که از کالاهای خارجی صورت می گیرد به دلیل کیفیت بهتری است که دارند. نه تنها در اسباب بازی ها بلکه در سایر کالاهایمان این مشکل را داریم که کیفیت کالاهای داخلی اندازه کیفیت کالاهای خارجی نیست. کالاهای ایرانی در کنار داشتن کیفیت باید قیمت مناسبی داشته باشند تا همه ی افراد بتوانند از آنها استفاده کنند. اسباب بازی های ایرانی بیشتر از هر چیزی به کیفیت نیاز دارند.»
وی به تأثیری که نداشتن اتحادیه بر صنعت اسباب بازی گذاشته است اشاره کرد و افزود: «هر صنفی که اتحادیه دارد برای آن تبدیل به پایگاه اطلاع رسانی می شود که حقوق اعضای صنف را مطالبه می کند. وقتی تولید کنندگان داخلی اتحادیه داشته باشند می توانند با همکاری یکدیگر کیفیت کالای تولیدی را افزایش دهند و دست به خلاقیت های بیشتری بزنند.»
رضایی در مورد قاچاق اسباب بازی در کشور گفت: «وقتی در یک زمینه ای انحصار وجود داشته باشد راه برای قاچاق فراهم می شود. وقتی تعداد زیادی از افراد نمی توانند در عرصه تولید اسباب بازی حاضر شوند، به قاچاق آن دست می زنند. در شرایطی که صنعت اسباب بازی در کشور ما ضعیف است و اتحادیه ای هم برای مطالبه حقوق آن وجود ندارد، راه برای قاچاق باز می شود.»
خانواده ها با اسباب بازی ها پز می دهند
شهرزاد شفیع زاده روانشناس، در خصوص نکاتی که در هنگام خرید اسباب بازی باید مد نظر قرار داد، اینگونه به خبرنگار اجتماعی برنا گفت: « هنگام انتخاب اسباب بازی باید به سن کودک توجه کرد و وسیله ای را انتخاب کرد که با شرایط سنی او همخوان باشد. در هر سنی برای شکوفایی خلاقیت کودکان به نوعی از اسباب بازی نیاز است. برای نمونه وقتی کودک نوزاد است به اسباب بازی ای نیاز دارد که با چشمش آن را تعقیب کند، مانند اسباب بازی های موزیکال. وقتی کودک تازه راه رفتن را آغاز کرده است به اسباب بازی های نیاز دارد که با دست آنها را لمس کند و چون در این سن اسباب بازی را به دهن می برند باید حواس خانواده ها باشد اسباب بازی نوک تیز برای بچه ها نخرند. در سنین مهدکودک بچه ها بیشتر مهارت های حرکتی شان شکوفا می شود و بهتر است از وسایلی استفاده شود که حتما به سن آنها بخورند. در بعضی از سنین بچه ها میل دارند که وسایل را از هم جدا کنند، بنابراین در این سنین باید وسایلی را برای بچه ها تهیه کرد که قابل جدا شدن باشند.»
وی ادامه داد: «در بعضی از موارد اسباب بازی برای والدین جذاب است ولی برای بچه ها جذاب نیست، باید برای بچه ها اسباب بازی ای را خرید که برای آنها جذاب باشد. جذابیت یکی در سادگی اسباب بازی است و مورد دیگر در این است که بچه ها دوباره سراغ اسباب بازی بروند، اگر اسباب بازی برای کودک جذاب باشد از آن چندین بار استفاده می کند.»
وی دلیل محبوبیت بیشتر اسباب بازی های خارجی را اینگونه شرح می دهد: «این اسباب بازی ها به دلیل رنگ آمیزی متفاوت و مقاومتی که دارند بیشتر مورد توجه قرار می گیرند. این اسباب بازی ها با سن کودکان و مقتضیات آن هم سازگار هستند. اسباب بازی های ایرانی هم آسیب پذیرتر هستند و هم از مواد نامرغوبی ساخته شده اند. بنابراین، سریع تر خراب می شوند و باید آنها را دور انداخت. مورد دیگر در این زمینه به فرهنگ ما باز می گردد که معتقد هستند هر چیزی خارجیش بهتر است. از سوی دیگر چشم و هم چشمی خانواده ها در این زمینه تأثیرگذار است، خانواده ها اسباب بازی بچه ها را تبدیل به ابزاری برای پز دادن کرده اند و دست به خرید وسایل مارک برای بچه هایشان می زنند.»
اسباب بازی ها بیشتر فانتزی شده اند
مریم 42 ساله مادر یک دختر پنج ساله است، او در مورد مشکلاتی که در حوزه اسباب بازی در کشور ما وجود دارند گفت: «یکی از مشکلات مهمی که در حوزه اسباب بازی به خصوص تولید آن در کشور ما وجود دارد این است که به روز رسانی در حوزه اسباب بازی نداریم و اسباب بازی های که دو سه سال قبل وجود داشته اند در حال حاضر هم در بازار هستند. اسباب بازی هایی که اکنون می بینیم قبلا انبار شده اند، ولی در شرایط حاضر قیمت شان به روز شده است. این در حالی است که شکل و شمایل اسباب بازی ها در دنیا خیلی سریع عوض می شود.»
وی افزود: «برخی از اسباب بازی ها به حدی استقبالی از آنها صورت نمی گیرد که روی شان خاک خورده است، چون یک بخش اعظمی از مردم توان خرید اسباب بازی هایی با این قیمت های کلان را ندارند.»
وی با تأکید بر اینکه، اسباب بازی ها بیشتر فانتزی شده اند و به رشد خلاقیت کودکان کمکی نمی کنند، تصریح کرد: «دلیل گرایش ما به خریداسباب بازهای خارجی این است که بسته بندی ها و شمایل قشنگ تر و جنس مرغوب تری دارند. اسباب بازی ایرانی با وجودی که قیمت مناسبی دارد ولی چون ملاک های یک اسباب بازی خوب را ندارد، نه والدین و نه کودکان را جذب نمی کند. از سوی دیگر، جنس اسباب بازی ایرانی اکثرا از مواد نفتی است که برای بچه ها ضرر دارد.»
وی ادامه داد: «به این دلیل مجبور هستیم نگاه خود را از اسباب بازی های ایرانی بگیریم و به سمت اسباب بازی های خارجی برویم، خارجی ها هم آنقدر گران هستند که نمی توان خرید. چند روز پیش می خواستم یک عروسک کوچک برای بچه ام بخرم که قبلا 70 هزار تومان بود الان قیمتش 200 هزار تومان است. یا مثلا قطاری که قبلا 100 هزار تومان بود الان 400 هزار تومان است.»
این مادر در پایان تأکید کرد: «بنابراین، اگر بخواهیم وارد یک اسباب بازی فروشی بشویم که یک چیزی بخریم که هم به چشم بچه بیاید، هم خلاقیت داشته باشد و هم کیفیت لازم را داشته باشد، حداقل باید 300 تومان هزینه کنیم.»