کتاب را در دسترس قرار دهیم، کتابخوان هست

به گزارش سرویس فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ نسل امروز با نگاهی آسیب شناسانه به مسائل کتاب و کتابخوانی در جامعه امروز با حضور رحیم مخدومی، نویسنده و پژوهشگر، مهدی رمضانی، معاون توسعه کتابخانه‌ها و کتاب خوانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، علیرضا مختارپور، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و با اجرای امیر ابراهیم رسولی روز جمعه 14 تیر ماه به روی آنتن شبکه پنج رفت.

رحیم مخدومی، نویسنده و پژوهشگر در بخش مهمان ویژه گفت: به لحاظ سختی نشر و از آن مهم تر غربت کتاب، حال کتاب خوب نیست، اگر غربت کتاب نبود، با سختی نشر کنار می آمدید. 

وی ادامه داد: باید درباره غربت کتاب فکری کرد و بسیج عمومی باید در این زمینه شکل گیرد و احتیاج به فرهنگ سازی دارد.

مخدومی با بیان اینکه رهبران گروه های خاص در جامعه باید کتابخوان باشند، افزود: متاسفانه رهبران تشکل هایی که وظیفه ذاتی شان فرهنگی است کتابخوان نیستند مثلا وزیر فرهنگ، وزیر آموزش و پرورش کتاب هایی را که خوانده اند باید معرفی کنند.

این نویسنده و پژوهشگر تصریح کرد: مسئول در درجه اول باید خودش کتاب خوان باشد. به صورت آزمایشی در شهر کوچک پیشوا از امام جمعه این شهر خواسته شد تا کتاب هایی را در نماز جمعه معرفی کند، این کار انجام شد و از خیرین تقاضا شده تا کمک کنند که بخش زیادی از هزینه کتاب ها برای مصرف کنندگان کم شود.

وی با تاکید بر اینکه کتاب همانند دارو است و هر کتابی خوب نیست و هر کتابی برای همه خوب نیست، افزود: متاسفانه کتاب خوب تولید می شود اما آن اتفاقی که باید، نمی افتد و در عرضه نیاز به حمایت هایی وجود دارد.

مخدومی با اشاره به اینکه گاهی زحمت ناشر و نویسنده بر تن‌اش می ماند و کتاب فروش نمی رود، گفت: ناشران به چاپ دیجیتال یعنی کم کیفیت ترین چاپ را انتخاب کرده اند روی آورده اند صرفا برای اینکه کتابی ارزان چاپ شود.

این نویسنده و پژوهشگر با اشاره به اینکه یکی از شیوه های مختلف برای افزایش کتابخوانی، طرح کتاب در دسترس است، مدتی در کشور انجام شد البته زمانی زیادی اجرا نشد، ادامه داد: شیوه کتاب در دسترس منجر می شد فرد در مترو و اتوبوس ها دقایقی از وقت خود را به مطالعه بگذراند و خوب است که این طرح دنبال شود.

وی گفت: با اجرای این طرح افراد می توانند در اداره ها و دانش آموزان در مدارس وقت های از دست رفته خود را به مطالعه بگذرانند و این برنامه می تواند منجر به ترویج کتاب خوانی شود.

مخدومی اظهار کرد: دانش آموزان به کتاب اشتیاق نشان می دهند که ناشی از فطرت دست کاری نشده آنان است اما بزرگترها خراب می کنند. به کودکان توصیه می کنیم اشتیاق را در درون شان حفظ کنند و به بزرگترها می گوییم آن را به عنوان یک سرمایه غنیمت بشمارند که اگر خوب پاسخ داده نشود منجر به فاصله گرفتن از کتاب و یا گرفتار کتاب های آلوده خواهند شد.

رمضانی: بالا رفتن قیمت کتاب باعث افزایش مراجعه به کتابخانه ها شده است

مهدی رمضانی، معاون توسعه کتابخانه‌ها و کتاب خوانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در بخش مهمان نسل امروزی گفت: نکات متعددی در زمینه کتاب و کتابخوانی مطرح شده و اعداد و ارقام در مقاطع مختلف هم ارائه شده است.

وی ادامه داد: رهبر معظم انقلاب بارها درباره کتاب تاکیداتی داشته اند و آنچه که مدنظر ایشان هست باید محقق شود. اگر بخواهیم مشکل کتاب و کتابخوانی حل بشود باید همه دستگاه ها وارد میدان شوند.

رمضانی با تاکید بر اینکه در گام اول موضوع کتاب باید میان مسئولان، دستگاه ها و همه شئون جامعه فراگیر شود، بیان کرد: تا وقتی که کتاب تبدیل به موضوع در جامعه و تبدیل به دغدغه نشود، کتابخوانی افزایش پیدا نمی کند. 

معاون توسعه کتابخانه‌ها و کتاب خوانی نهاد کتابخانه‌های عمومی اظهار کرد: باید بررسی شود چرا کتاب در جامعه موضوع نیست زیرا بخشی از گروه های مرجع در جامعه برای کتاب اهمیت قائل نیستند و اتفاقاتی که در حوزه کتاب می افتد تبدیل به پویش تبلیغاتی نمی شود. 

وی با طرح سوالی مبنی بر اینکه چرا ناشران در کشور ما حرفه ای نیستند، گفت: اگر ناشر حرفه ای باشد مجبور به رعایت الزامات و اقتضائاتی می شود و محورهای این الزامات، تبلیغ و ترویج است، در کشور ما این فضا کمتر و یا اصلا وجود ندارد. 

رمضانی تاکید کرد: برای حل مشکل کتاب و کتابخوانی باید به بخش کودک و نوجوان اهمیت داده شود و همه کتابخانه های سراسر کشور نهادی مجهز به بخش کودکان و نوجوان شده اند.

معاون توسعه کتابخانه‌ها و کتاب خوانی نهاد کتابخانه‌های عمومی اظهار کرد: ما در موضوعات مختلف نیاز به همکاری آموزش و پرورش داریم و برنامه هایی را برای نوجوانان و جوانان در مدارس تعیین شده اما در اجرای آن مشکل داریم.

وی افزود: باید چرخش همکاری میان صدا و سیما، رسانه های مکتوب و نهاد کتابخانه‌های عمومی شکل بگیرد تا محتوای خوب تولید و پویش شکل گیرد و باعث تبلیغ حوزه کتاب شود.

معاون توسعه کتابخانه‌ها و کتاب خوانی نهاد کتابخانه‌های عمومی با اشاره به اینکه درباره گرانی کتاب باید مسئولان آن در وزارت ارشاد توضیح دهند، افزود: یکی از دلایل افزایش قیمت کتاب، قیمت کاغذ است البته بالا رفتن قیمت کتاب باعث شده مراجعه به کتابخانه ها زیاد شود.

رمضانی با بیان اینکه در دنیا کتاب کالای گرانی است، گفت: حمایت های ما نباید صرفا در حوزه تولید باشد و در حوزه مصرف نیز باید حمایت هایی شکل بگیرد به این صورت که در حوزه مصرف شاخص های کتاب خوب را معرفی کنیم و از مصرف کننده حمایت کنیم.

معاون توسعه کتابخانه‌ها و کتاب خوانی نهاد کتابخانه‌های عمومی تاکید کرد: ما در کتابخانه ها ممیزی کتاب نداریم و این وظیفه وزارت ارشاد است بلکه وظیفه انتخاب کتاب برعهده ما قرار دارد.

رمضانی با بیان اینکه بر سر مدل ترویج کتاب در کشور مشکل وجود دارد و همه مسئول آن هستند، افزود: همه دستگاه ها بهره بردار حوزه کتاب هستند و همه باید نقش خود را ایفا کنند و در حوزه ترویج نیز نقش داشته باشند البته محور ترویج وزارت فرهنگ و ارشاد است و در تبلیغ صدا و سیما باید فعال باشد.

معاون توسعه کتابخانه‌ها و کتاب خوانی نهاد کتابخانه‌های عمومی اظهار کرد: مراجعه کودک و نوجوان به کتابخانه متفاوت است بلکه باید بزرگسال قانع شود و کودک و نوجوان آورده شوند. چرخش مالی کودک و نوجوان قوی تر از نشر عمومی است. کودکان باید متصل به کتاب شوند و رسانه باید موجب این اتصال شود.

رمضانی با بیان اینکه دغدغه موبایل دست گرفتن در جامعه وجود دارد اما دغدغه کتاب دست گرفتن وجود ندارد، گفت: مردم مطالبه گر هستند و باید به مطالبات شان پاسخ داده شود.

وی با اشاره به اینکه برای ترویج کتابخوانی باید تبلیغ کتاب و حس نیاز به مراجعه به کتابخانه ایجاد شود، افزود: در نمایشگاه بین المللی کتاب در خارج از کشور فضا حرفه ای است و فضا برای گفت و گو و مبادله و خرید حق امتیاز است. 

رمضانی با بیان اینکه در غرب دغدغه کتاب وجود دارد و تعداد ناشران محدود است و کتاب خوب تولید می شود، تاکید کرد: حمایت از ناشران، تبلیغ، تولید محتوای خوب باید در حوزه کتاب و کتابخوانی وجود داشته باشد.

معاون توسعه کتابخانه‌ها و کتاب خوانی نهاد کتابخانه‌های عمومی تصریح کرد: یکی از معضلاتی که وجود دارد دسترسی برای خرید کتاب است. شکل گیری شبکه های مجازی و فروش اینترنتی بخشی از مشکلات را حل کرده اما باید اقدامات بیشتری انجام شود.

وی با اشاره به اینکه در نهاد کتابخانه‌های عمومی بخش کتاب صوتی را اضافه کردیم، ادامه داد: در بحث ترویج از سوی نهاد کتابخانه های عمومی کار شده است و طرح "با هم بخوانیم" در مناطق محروم اجرا شد، جمع خوانی های کتاب و کلاس های آموزشی حول محور کتاب برگزار شد.

رمضانی با اشاره به اینکه در دوره جدید تصمیم بر آن شده که فضای کتابخانه از محیط صرف کتابخوانی خارج شود و به مرکز مبادله فرهنگی تبدیل شود، خاطر نشان کرد: باید جشنواره ها و برنامه های مختلف برگزار شود که محور آن کودکان، نوجوانان باشد.

مختارپور: گفتن اینکه مردم ایران کتابخوان نیستند، مردم را کتابخوان نمی‌کند

علیرضا مختارپور، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در بخش مهمان نسل دیروزی گفت: می توان طوری اطاعات حوزه کتاب را بیان کرد که نشان دهد حال کتاب بسیار خوب است  اما می توان آنها را طوری صورت بندی کرد که بیانگر وضعیت نگران کننده ای باشد.

وی ادامه داد: بهترین صورت این است که واقعگرایانه با این حوزه برخورد شود. حدود 100 هزار عنوان کتاب منتشر می شود و در منطقه رتبه اول را داریم و جز کشورهای توسعه یافته در این زمینه محسوب می شویم.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با اشاره به اینکه از نظر شمارگان کتاب در حوزه های تالیف، نظریه پردازی و فکری جدید عناوین زیادی وجود ندارد و شمارگان پایین است، تصریح کرد: تعداد ناشر کتاب در کشور بیش از حد مطلوب است و با تعداد بی رویه ناشر مواجه هستیم.  نشر یک صنعت است و زمانی می توان به این تعداد توجه کرد که دارای استاندارهای لازم و کیفیت حرفه ای باشند.

وی ادامه داد: خانه کتاب وزارت ارشاد اسلامی اعلام کرده بین 13 الی 17 هزار ناشر ثبت شده وجود دارد اما آمارهای رسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نشان می دهد از این میزان کمتر از 4 هزار ناشر در حدود دو سال یک کتاب چاپ می کنند.

وی ادامه داد: این ناشران در صعنت نشر می مانند زیرا برای دوره هایی پروانه نشر باعث استفاده از مکان مسکونی برای کارهای فرهنگی، دریافت وام با سود کم می شد و در مجموع امتیازاتی به آنها تعلق می گرفت. 

پورمختار بیان کرد: تعداد ناشران حرفه ای از نظر تعداد، محتوا و کیفیت فنی دارای شاخص هایی هستند که با توجه به این شاخص ها به هزار ناشر هم نمی رسند و اگر 500 ناشر هم با این شاخصه ها در کشور وجود داشته باشد، مطلوب است.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با اشاره به اینکه وجود تعداد زیاد ناشر آسیب هایی دارد که در نمایشگاه کتاب مشاهده شد، افزود: ناشران به کپی آثار روی می آورند و سنت بسیار بدی است که در صنعت نشر کشور ایجاد شده، به این صورت که به جای اینکه ناشر به نویسنده پولی بدهد، از نویسنده برای چاپ پول گرفته می شود. 

وی با بیان اینکه متاسفانه در زمینه میزان مطالعه کتاب در کشور یک تحقیق علمی وجود ندارد، گفت: پژوهش های مختلفی انجام می شود اما به دلیل اینکه دقت کافی در روش تحقیق وجود ندارد، دقیق نیست.

پور مختار تاکید کرد: تعاریف مختلفی در تعیین میزان مطالعه وجود دارد چرا که برخی ها زیرنویس تلویزیون و پیامک ها را جز مطالعه محسوب می کنند اما نقطه مقابل آن این است که کتاب های مهارتی، کمک درسی مطالعه محسوب نمی شوند بلکه مطالعه خواندن با دقت متنی که دارای شاخصه هایی مثل نظریه، مقدمه و نتیجه گیری باشد.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور اظهار کرد: در فضای مجازی می توان کتاب، نامه اداری، شایعه و... خوانده شود و کسی نمی داند چه مطلبی خوانده می شود از این رو مذاکراتی با پژوهشگاه  فرهنگ، هنر و ارتباطات انجام شد که پژوهشی با همکاری نهاد و مراکز دانشگاهی و پژوهشگاه های علمی انجام شود تا اطلاعات دقیق تری بدست آوریم.

وی با اشاره به اینکه در حوزه کتاب و کتاب خوانی باید تعاریف و تحقیق ها دقیق انجام شود، گفت: هدف اعلام نتایج افزایش و کاهش میزان مطالعه نیست بلکه اعلام آن تاثیری ندارد.

پور مختار تاکید کرد: گفتن اینکه مردم ایران کتابخوان نیستند، مردم را کتابخوان نمی کند بلکه باید رفع نیاز، فایده اضافی و... برای فرد داشته باشد تا افراد کتابخوان شوند.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با اشاره به اینکه نسل‌ امروز تفاوتی با نسل دیروز در برخورداری از امکانات مانند اینترنت دارد، افزود: نسل‌ امروز از اطلاعات کتاب برخوردار است و درباره نویسندگان و حتی کتاب های منتشر شده در خارج از کشور  اطلاعات زیادی دارد.

وی بیان کرد: نسل‌ امروز در تمام دنیا به دلیل سرعت، کثرت و غلبه فضای مجازی بر فضای حقیقی تقلیل گرا شده است یعنی متن های کوتاه را بر متن های بلند ترجیه می دهد که یکی از آفات کتاب و کتابخوانی است.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور اظهار کرد: دیگر در تمام دنیا خبری از تولید رمان های 12 جلدی نیست اما این شرایط نشان دهنده این نیست که علاقه به کتاب و کتابخوانی کاهش پیدا کرده است.

وی گفت: در برخی از کشورهایی که در حوزه های فضای مجازی، کتاب و مطبوعات پیشرفته بودند، در چند سال گذشته حرکتی شروع شد که برخی از مطبوعات و کتاب ها به سمت الکترونیکی شدن، رفت اما الان دوباره مسیر برگشت به کتاب کاغذی را طی می کنند.

مختارپور با تاکید بر اینکه اثری که کتاب کاغذی دارد قابل مقایسه با نسخه الکترونیکی آن نیست، ادامه داد: در تحقیقات کشورهای مختلف و آزمایش های میدانی نشان داده شده که کتاب کاغذی در میان کودکان بیش از وسایل الکترونیکی مورد توجه است.

وی تاکید کرد: کتابخانه کودکان باید فضا و کتاب مناسب و همچنین مربی خوب داشته باشد، در این صورت مطمئنا استقبال فوق العاده ای رخ خواهد داد، اما فضا به این سمت رفته که کتابخانه مخصوص کودکان داشته باشیم.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور خاطر نشان کرد: رهبر معظم انقلاب تنها فرد از مقامات نظام هستند که به شکل های مختلف به کتاب ارجاع می دهند، گاهی کتابی را برای ترویج، ارجاع و استناد معرفی می کنند.

وی تاکید کرد: در کمتر سخنرانی ایشان یادداشت همراهشان نیست و این یعنی مطالعه و تحقیق، برای این است که در سخنرانی های شان با نظم فوق العاده روبرو می شویم. رهبر معظم انقلاب از همه مسئولان اشتغال بیشتری دارد اما مطالعه ایشان از تمامی مسئولان نیز بیشتر است.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور تاکید کرد: سنت یادداشت نویسی ایشان در کتاب ها از جوانی شان بوده است و ایشان می گفتند در زمان جوانی وقتی که به کتابخانه آستان قدس می رفتند در برخی از کتاب ها یادداشت نوشته اند، تمامی این ها شیوه های فنی و علمی مطالعه است.