دولت آمریکا در دور جدید تحریم‌ها علیه ایران، نام چند شخصیت حقیقی و حقوقی را جزو لیست تحریم‌ها قرار داده و براساس گزارش رسانه‌ها طی چند روز آتی این لیست گسترده‌تر نیز خواهد شد.
در یکی از اظهار نظرها، «استیو منوچین»، وزیر خزانه داری آمریکا، اعلام کرد دونالد ترامپ از او خواسته است نام محمدجواد ظریف در لیست تحریم‌ها قرار بگیرد. منوچین در اعلام این خبر از اصطلاح (Designating) استفاده کرده که اشاره به لیست تحریمی Specially Designated Nationals یا همان «لیست SDN» آمریکا دارد. چنانچه این خبر درست باشد، نام وزیر خارجه ایران برای اولین بار در تاریخ به‌عنوان یک شخصیت دارای مصونیت دیپلماتیک در لیست تحریمی وزارت خزانه‌داری قرار گرفته است.
برخی از تحلیلگران این اقدام را یکی امر نمایشی و بدون اثر اجرایی و ناشی از استیصال دولت آمریکا برابر ایران تلقی کرده‌اند اما واقعیت این است که این اقدام سلسله تبعات احتمالی را در پی خواهد داشت.
اقدام آمریکا در تحریم افراد و درج نام آنها در «SDN List» تبعات مستقیمی تحریمی شامل ضبط اموال، ممنوعیت تجارت و مواردی از این دست را به همراه دارد. لکن تبعات غیر مستقیم تحریم‌های آمریکا بسیار فراتر از این محدودیت‌هاست. واقعیت این است که کشورهای دنیا از ترس اقدامات تنبیهی آمریکا، محدودیت‌های نانوشته‌ای را نسبت به افراد تحت تحریم، اعمال خواهند کرد.
در این یادداشت و براساس تجربه تحریم‌های مشابه، تبعات احتمالی تحریم ظریف، را بیان می‌کنم:
محدودیت در ارائه خدمات
افراد تحت تحریم آمریکا از امکان دریافت خدمات مسافرتی محروم می‌شوند. می‌توان پیش‌بینی کرد حضور دیپلماتیک ظریف به عنوان وزیر خارجه و حتی امکان سوخت‌رسانی و گرفتن هتل در برخی کشورها با ملاحظات و محدودیت‌هایی همراه خواهد شد. آمریکا با علم به این محدودیت‌های نانوشته اقدام به تحریم ظریف خواهد کرد چراکه حضور ظریف در کشورهای مختلف و مذاکرات دیپلماتیک با آن کشورها، یکی از راهکارهای حفظ برجام، مقابله با تحریم و خنثی‌سازی فعالیت‌های آمریکاست. لذا آمریکا به‌نوعی قصد دارد کارزار ظریف در مقابله با خود را محدودتر کند. محدودیت در ارائه خدمات مخصوصا اگر در کشورهای خریدار نفت ایران، مانند هند و چین، باشد روشی جهت مقابله با تلاش ایران جهت دور زدن تحریم نیز محسوب می‌شود.
کاهش تلاش دیپلماتیک
یکی از روش‌های ایران جهت دور زدن تحریم، برقراری روابط تهاتری با کشورهای همسایه است. بدین نحو که نفت ایران به این کشورها صادر و در مقابل آن بجای دلار، کالا دریافت شود. درصورت تحریم ظریف، احتمال سفر او به این کشورها (مثلا پاکستان و ترکیه) کاهش یافته و تلاش‌های ایران جهت مقابله با تحریم از طریق تهاتر نفتی نیز کم اثر خواهد شد.
محدودیت ورود به آمریکا
افراد تحت تحریم لیست SDN محدودیت ورود به ایالات متحده را خواهند داشت. براساس قوانین، ورود این افراد به خاک کشور آمریکا صرفا با مجوز وزیر خارجه این کشور مجاز است. درصورت قرار گرفتن نام ظریف در لیست تحریم‌ها، آمریکا می‌تواند از اعطای ویزا به وی جهت حضور در نهادهای بین‌المللی ممانعت به عمل آورد. شاید هدف از این اقدام مقابله با فعالیت‌های دیپلماتیک و رسانه‌ای ظریف در خاک آمریکا علیه سیاست‌های ایالات متحده و مخصوصا جنگ‌طلبی‌های «تیم بی» است. یادمان باشد که مصاحبه ظریف با فاکس نیوز، شبکه مورد علاقه ترامپ و راست‌های افراطی آمریکا، چقدر برای آنها گران تمام شد.
حذف حساب کاربری شبکه‌های اجتماعی
پس از قرار گرفتن نام ظریف در لیست تحریم‌ها احتمال دارد شبکه‌های اجتماعی مانند تویئتر و اینستاگرام اقدام به حذف حساب کاربری ظریف کند. تجربه حذف حساب کاربری برخی فرماندهان سپاه در شبکه‌های اجتماعی بعد از قرار گرفتن در لیست تروریستی این احتمال را به وجود می‌آورد که شاید حساب‌های کاربری ظریف نیز در شبکه‌های اجتماعی حذف شود. این امر از آن جهت اهمیت دارد که بدانیم حساب کاربری ظریف در توئیتر یکی از مولفه‌های دیپلماسی جمهوری اسلامی و ابزار مقابله با پروپاگاندای دولت ترامپ محسوب می‌شود.
سلب صلاحیت مذاکره
ظریف مذاکره کننده ارشد ایران در مسائل هسته‌ای و بین‌المللی است. اگر ترامپ مطابق آنچه ادعا می‌کند در پی مذاکره با ایران باشد آنگاه با کسی که خود مشمول تحریم است در مورد رفع تحریم مذاکره نخواهد کرد! هدف ترامپ از تحریم ظریف، ارسال این سیگنال به حاکمیت ایران است که در صورت علاقه به مذاکره، سطح مذاکره کننده باید فراتر از ظریف باشد.