به گزارش خبرنگار اجتماعی برنا ؛ الهام فخاری روز یکشنبه در آغاز صد و شصت و دومین جلسه علنی شورای شهر تهران، در نطق پیش از دستور، ضمن تسلیت آغاز ایام سوگواری ماه محرم و با بیان اینکه نکاتی که امروز مطرح می شود درواقع آغاز ارائه گزارش های نظارتی کمیته اجتماعی و هنر از کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران، ری و تجریش است، گفت: نخستین گزارش به ارائه وضعیت مراکز بهاران اختصاص دارد که چه بسا در هفته های گذشته کانون اخبار ضد و نقیض بوده است.
وی با اشاره به مشخصات و شناسنامه طرح بهاران بیان کرد: مطابق دستورالعمل، مرکز توانمندسازی بهاران مجتمعی است که خدماتی شش‌گانه شامل اسکان، تغذیه، بهداشت، مهارت آموزی، کارآفرینی، اصلاح رفتار و تسهیل بازگشت به خانواده و جامعه را به مددجویان ارائه می دهند.
نایب رییس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران ادامه داد: گروه هدف مطابق دستورالعمل، افرادی هستند که نیاز به اقدامات انتقالی یا موقت بین بهبودی اولیه یا زندگی گذشته و زندگی جدیدشان دارند و افرادی که از طریق مراکز اقامتی کوتاه‌مدت و مناطق شهرداری یا مراکز ماده ۱۶به این مراکز ارجاع می‌شوند.
فخاری با بیان اینکه نحوه پذیرش مددجویان در مراکز بهاران به دو صورت تعریف شده است، عنوان کرد: به‌موجب ماده ۱۵ افراد به‌صورت داوطلبانه به مجتمع مراجعه می‌کنند و در حالت دوم افراد به‌موجب ماده ۱۶ از سطح خیابان و معابر عمومی جمع‌آوری‌شده و با حکم قضایی در مجتمع اسکان داده می‌شوند.
رییس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران افزود: طول مدت اقامت در مراکز بهاران براساس دستورالعمل سال ۹۷ بستگی به‌حکم قضایی ویژه طرح معتادین از ۳ تا ۶ ماه دارد. براساس دستورالعمل‌های پیشین افراد می‌توانند تا زمانی که لغزش نکرده و مواد مخدر مصرف نکرده اند در مرکز بمانند.
به گفته فخاری انتخاب ماندن یا ترک خانه، شخصی است و هیچ‌گونه محدودیت زمانی در مورد اینکه هرکس چه مدت می‌تواند اقامت کند وجود ندارد. اما طول دوره شش ماه تنظیم‌شده است و چنانچه فرد امکان بازگشت یک‌باره به اجتماعی را نداشته باشد ، دوره می‌تواند طولانی‌تر شود.
سازمان خدمات اجتماعی برای واگذاری بهاران ها از شورا مجوز نگرفته است
رییس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران با اشاره به اینکه ابتدای سال ۹۸ خبری درخصوص مراکز بهاران منتشر شد، گفت: خبر مبنی بر این بود که سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران درحال پیگیری ایجاد تفاهم‌نامه‌ای با سازمان بهزیستی در خصوص واگذاری این مراکز به سازمان مذکور است. در این راستا پیش‌نویسی از آن تهیه‌شده است؛ این در حالی است که متاسفانه هیچ نوع هماهنگی با کمیسیون ناظر که کمیسیون فرهنگی اجتماعی است در این راستا صورت نگرفته است.
فخاری افزود: اگر عملکرد مراکز بهاران را مرور کنیم می توانیم تصویر درست تری از انها داشته باشیم.
ما در همه ۲۲گانه شهری مراکز مستقر نداریم و ۹ مرکز در گزارش سازمان خدمات اجتماعی مشاهده می شود که شامل مناطق۵، ۸، ۱۲، ۱۳، ۱۴، ۱۹ و ۲۰ است. در اسفند ۹۷ ظرفیت این ۹ مرکز درکل ۶۴۱ نفر بوده و مجموع افراد پذیرش شده ۳۸۲ نفر بوده است. در سال ۹۷ به طور میانگین ۶۰ درصد ظرفیت در سال ۹۷ پذیرش شده و ۴۰ درصد دیگر خالی است. همچنین برخی مراکز جهت برآورده کردن هزینه‌ها اقدام به نگهداری و ترک اعتیاد معتادین کرده‌اند. از سوی دیگر، در سال ۹۸ اغلب مراکز بهاران به مراکز پذیرش افراد ماده ۱۶ تبدیل شده و افرادی که پس از پاک شدن به این مراکز مراجعه می‌کنند مورد غفلت قرارگرفته‌اند.
وی تاکید کرد: با توجه به حجم خالی ظرفیت مراکز و گستردگی اعتیاد در جامعه لازم است از ظرفیت کامل آن جهت استفاده از توانجویان پاک و گروه هدف اصلی استفاده شود.
فقدان حرفه اموزی، کاستی مهم‌مراکز بهاران
فخاری با بیان اینکه کاستی مهم دیگر مراکز بهاران، فقدان حرفه آموزی است، اظهار کرد: کارگاه های حرفه‌آموزی ازجمله خیاطی و مبل‌سازی و تولید پوشاک در منطقه ۱۳ در جذب تعدادی توان‌جو جهت حرفه‌آموزی موفق بوده ولی در سایر مناطق حرفه‌آموزی به معنای واقعی آن وجود ندارد.
رییس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران اضافه کرد: در سایر مناطق بیشتر به تأمین نیروی کار ارزان‌قیمت منجر شده است. در سایر مناطق نیز برای نمونه برگزاری کلاس‌های گل‌سازی به حرفه‌آموزی جدی منجر نمی‌شود. ازاین‌رو پیش از واگذاری مراکز به پیمانکاران باید طرح‌های حرفه‌آموزی، اشتغال و کارآفرینی آنان دریافت، کارشناسی و ارزیابی شود و پس از واگذاری پیگیری تحقق این طرح‌ها ضروری و وظیفه نظارتی سازمان خدمات و رفاه اجتماعی است.
عدم حضور روانشناسان و مددکاران در مراکز بهاران
فخاری در ادامه سخنان خود گفت: در بعضی مراکز مددکار یک روز در هفته حضور دارد که با توجه به اهداف بهاران ها این میزان حضور کافی نیست.
وی افزود: تقویت و بازیابی احساس تعلق اجتماعی توانجویان و مددجویان است یکی دیگر از اهداف مراکز بهاران است، اتفاق نمی افتد؛ هرچند که توانجویان حاضر در این مراکز امید به بهبود نسبی دارند و براساس گزارشات رضایت نسبی ۹۰ درصد داشته اند.
یکی از نقاط قوت مراکز در برخی مناطق این است که پیمانکاران و مدیران آنها مدیریت مراکز ترک اعتیاد را هم بعضا در اختیار دارند و این سبب می شود افراد بهبودیافته را به بهاران ارجاع دهند.
اهداف اصلی مراکز بهاران معطل مانده اند
به گفته فخاری فضای ناکافی و نامناسب جهت حرفه اموزی کاستی دیگر مراکز بهاران است. نه فضا مناسب است و نه قرارداد و تفاهمنامه ای موثر با سازمان فنی حرفه ای و نهادهای تخصصی وجود دارد و این نشان‌می دهد اهداف اصلی معطل مانده اند.
وی تصریح کرد: عملکرد معاونت اجتماعی و امور فرهنگی شهرداری و سازمان خدمات اجتماعی از این نظر قابل نقد است. نظارت جدی بر عملکرد مجریان لازم بوده و کاستی و کندی نظارت دقیق سازمان خدمات اجتماعی مهمترین ضعف مراکز بهاران به حساب می اید. این سازمان بدون اینکه به وظیفه خود عمل کند، بدون جلب نظر شورا به سمت تدوین تفاهمنامه پیش رفته است. ضمن اینکه همکاری با شورای شهر در مسائل نظارتی محقق نشده است.
خبر واگذاری مراکز بهاران بدون ارائه لایحه و بدون مجوز شورا منتشر شد
رئیس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران در ادامه گفت خبر واگذاری مراکز بهاران بدون ارائه لایحه و مصوبه شورا منتشر شد. باتوجه به اینکه این‌کار در تضاد با سیاست های برنامه سوم توسعه شهری است، منجر به پیگیری بیشتر ما در کمیته اجتماعی شد. نشست های نظارتی برگزار شد اما سازمان خدمات اجتماعی همکاری موثر و به هنگام نداشته و پس از پیگیری های متعدد، مواردی از اسناد خواسته شده و نه همه آنها ارسال شد.
فخاری با اشاره به اینکه عملکرد سلیقه‌ای مناطق در تحقق اهداف بهاران کاستی دیگر این‌مراکز است، بیان‌کرد: خیلی مهم است که مدیران اجتماعی و منطقه ای چقدر از وظایف مراکز آگاه باشند.
تغییر کاربری مراکز بهاران و کاهش ۲۴ مرکز به ۸ مرکز
فخاری افزود: تغییر کاربری مراکز بهاران و کاهش آنها از ۲۴ مرکز به ۸ مرکز هم فاقد مصوبه قانونی شورا و خلاف سیاست های اجتماعی شهرداری بوده است. بعضی مناطق مثل منطقه ۱۴ دستور عدم جذب توانجوی جدید دارند و برای برخی از آنها امکان جذب توانجوی جدید تعریف شده است.
وی تاکید کرد: بر اساس‌نامه سازمان خدمات به ریاست کمیسیون اجتماعی فرهنگی شورای اسلامی « در حال حاضر تعداد 8 مرکز فعال و در اختیار طرح بهاران است و الباقی توسط شهرداران مناطق تغییر کاربری داده است» و از همین تعداد تنها دو مرکز همچنان بر پایه‌ی دستورالعمل بهاران کار می کنند.
وی تصریح کرد: این یک کاستی جدی است و توجه شورای شهر محترم را به این‌مطلب مهم جلب می کنم و لازم می دانم شهرداران مناطق اعلام کنند با چه مجوزی چنین تغییری ایجاد کرده اند و به چه دلیل سازمان خدمات اجتماعی نظارت کافی در زمینه حفظ کاربری نداشته است.
شورای شهر و شهرداری نسبت به وظایف نظارتی خود بر کار پیمانکاران حساس تر عمل کنند
فخاری افزود: همکاری های میان سازمانی که ظرفیت های بهاران را بهبود می داده است، به کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورا گزارش نشده است.
وی خاطرنشان کرد: نسخه های مختلفی از دستورالعمل ها وجود دارد که ناهماهنگ هستند و به عملکرد سلیقه ای دامن زده اند و کارکرد مراکز بهاران را از محل توان افزایی و مهارت آموزی افراد بهبودیافته به سمت اسکان افراد در حال ترک اعتیاد تغییر داده است و بهبودیافتگان از دامنه خدمات به نوعی کنار گذاشته اند.
نایب رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران تصریح کرد: به نظر می رسد ضرورت دارد شورا نسبت به وظایف نظارتی شهرداری نسبت به سازمان ها و شرکت های تابعه خود درخصوص انتخاب و عملکرد پیمانکاران حساس تر عمل کند و تلاش کند اصلاحات لازم در سازمان خدمات اجتماعی رخ دهد.