نامگذاری خیابانی در مشهد به نام محمد تقی خان پسیان

به گزارش خبرگزاری برنا، در این مراسم که صبح امروز دهم مهرماه1398در کنار مقبره این افسر آزاده در باغ نادری مشهد برگزارشد، سخنرانان از مسئولان شهر خواستند تا به پاس فداکاری های این نخستین خلبان ایرانی،خیابانی در مشهد به نام او مزین شود.

دکتر یوسف متولی حقیقی، محقق و نویسنده کتاب «از تبریز تا مشهد» ،که شرحی بر زندگی کلنل پسیان  است، طی سخنانی به تشریح مراحل مختلف زندگی این افسر آزادیخواه پرداخت.

وی گفت: کلنل پسیان در دوران نوجوانی در راه دفاع از مشروطیت و برای مقابله با قزاق ها که دست نشانده اجانب بودند فعالیت بسیار کرد. او بعد از ناکامی دولت مهاجرین در کرمانشاه و اشغال ایران توسط طرف روس در جنگ جهانی اول، برای ادامه تحصیل به اروپا رفت و در آنجا به ادامه تحصیلات نظامی پرداخت.

متولی حقیقی افزود: او مدتی پس از بازگشت از اروپا به عنوان فرمانده ژاندارمری خراسان منصوب شد و طی مدت کوتاهی در حالی که پایتخت کمتر از دو هزار نفر نیروی ژاندارمری داشت، موفق شده بود چهارهزار نیروی آماده به خدمت در ژاندارمری خراسان سازماندهی کند.

وی ادامه داد: کلنل پسیان همچنین اولین انبار ذخیره گندم (سیلو) و اولین بیمارستان صحرایی را برای مقابله با طاعون در مشهد احداث کرد.

نویسنده کتاب «از تبریز تا مشهد» پس از بیان بخش هایی از مبارزات کلنل پسیان در مشهد علیه استبداد قوام و نیروهای وابسته به انگلستان  به سرنوشت مقبره این افسر ایراندوست اشاره کرد و گفت: ماجرای مدفن کلنل پسیان موضوعی نادر در کشور است. قبر کلنل تاکنون پنج بار جابجا شده و جای فعلی اش تا بعد از انقلاب و حوالی دهه هفتاد ناشناس و گم بوده است.

وی در پایان گفت: از مدیران شهری درخواست دارم که با نامگذاری بنا یا خیابانی به نام این افسر بزرگ، او را بیش از پیش به مردم معرفی کنند.

فریده پسیان، نوه عمو کلنل پسیان که در مشهد زندگی می کند، دیگر فردی بود که در این مراسم سخنرانی کرد. وی ضمن بیان پاره ای از خصوصیات خانوادگی خاندان پسیان گفت: خاندان پسیان هشت شهید در راه آزادی ایران فدا کرده اند که آخرین آنها کلنل محمدتقی خان است.

وی همچنین شعری در رثای پسرعمو پدرش خواند و او را خدمتگزار لایق و مبارز دلیر خطاب کرد.

در ادامه این مراسم، مسلم کرمانی، سازنده تنها فیلم مستند مرتبط با  کلنل پسیان از مسئولان خواست تا اسباب دیده شدن این مستند را فراهم کنند.

وی گفت: اولین و آخرین مستند که تاکنون درباره این سردار شهید ساخته شده را من در سال 87 ساخته ام  اما بعد از گذشت یازده سال هنوز موفق به نمایش آن در رسانه های عمومی نشده ام.

کرمانی افزود: زندگی و آنچه بر کلنل چه در هنگام حیات و چه بعد از آن وارد شده مصداق بارز شعری است که عارف قزوینی در رثای کلنل سروده یعنی دوبیتی این سر که نشان سرپرستی‌ست / امروز رها ز قید هستی‌ست/ با دیده عبرتش ببینید/ کاین عاقبت وطن‌پرستی‌ست. می باشد.

رئیس انجمن توسعه گردشگری چهارباغ خراسان آخرین سخنران این مراسم بود.

رضا سلیمان نوری با اشاره به وضعیت سیاسی اجتماعی  ایران در سال های  پایانی حکومت قاجارها گفت: کلنل‌پسیان، را می‌توان مشهورترین ایرانی ضد استبداد و استعمار سده اخیر دانست که به‌ رغم دینداری و ایران‌دوستی، سابقه رسمی فراگیری علوم دینی در پرونده خود ندارد. امری که شاید بتوان آن را در کنار جملات مشهور میهن‌پرستانه به یادگار مانده‌ای از او چون «مرا اگر بکشند قطرات خونم کلمه ایران را ترسیم خواهند نمود و اگر بسوزانند خاکسترم نام وطن را تشکیل خواهد داد»  و یا «من حاضر نیستم که خونی از بینی یک ایرانی بریزد و راضی‌تر دارم گلوله به سینه من بخورد تا آن گلوله به دیوار قلعه‌ای از قلاع ایران اصابت کند» ، عاملی برای عدم توجه لازم به این بزرگ‌مرد در سال‌های پس از انقلاب دانست؛ این درحالی است که برخلاف تصور رایج، هرچند کلنل مردی ایران‌دوست بود، اما به‌شدت مسائل دینی و شرعی را نیز مورد توجه قرار می‌داد.

وی افزود: درباره میهن‌پرستی ایشان باید گفت، «شهادت‌طلبی خانوادگی» بخشی از سنت‌ها و میراث ماندگار خاندان پسیان به شمار می‌رود. کلنل خود در تلگرافی که به ‌هنگام حکومت در خراسان برای «امیر شوک‌الملک‌ علم» حاکم قاین و سیستان مخابره کرده، در معرفی سوابق خدمات خانواده خود به ایران‌زمین نوشته است: «در راه خدمت به مملکت، برادر و پسر عمویم در شیراز، پدرم در اردبیل، جدم در سالاری (فتنه سالار در مشهد)، عموی بزرگم در شاهرود، جد بزرگم در هرات و جد بزرگ مادریم در زنجان کشته شده‌اند».

وی ادامه داد: درباره دینداری کلنل‌پسیان باید گفت، اقدامات اصلاحی وی در دوره حکومت بر خراسان مهمترین گواه اعتقاد ویژه او به اصول اصلی اسلام است. صرف‌نظر از جریان تلاش او برای کوتاه‌کردن دست افراد نادرست از درآمدهای آستان ‌قدس ‌رضوی، با تمام تلاش دشمنان برای نابودکردن آثار گرایشات مذهبی وی، چندین نمونه بارز  برای اثبات دینداری وی  وجود دارد. یکی از این موارد، لغو حکومت ‌نظامی اعلام‌کرده به‌ منظور شرکت مردم در تعزیه امام‌ حسین‌(ع) است. کلنل در اطلاعیه نظامی خود در این ‌باره آورده است: «... راجع به عدم تردد از ساعت 3 شب تا صبح لزوما برای رفاهیت حال اهالی، اعلام می‌دارد از امشب که لیله ۲۲ شهر ذی‌الحجه می‌باشد، برای اقدام در سوگواری و تعزیه‌داری و مصیبت حضرت خامس ‌آل‌عبا(ع) اهالی شهر مجاز خواهند بود تا 4 ساعت از شب گذشته تردد نمایند».

سلیمان نوری  افزود: اقدام دیگری که نشان‌دهنده گرایشات مذهبی کلنل‌پسیان است، نحوه واکنش او به خبر عدم تلفات دسته‌جات سوگوار روز عاشورا در سال حکومت او بر خراسان برخلاف سنوات پیشین است. براساس نوشته علی آذری، کلنل با شنیدن این خبر می‌گوید: «مگر سال‌های پیش تلفات داده می‌شد؟ سوگواری برای حسین‌بن‌علی(ع) مستلزم دادن تلفات نیست. افسوس که مردم را آن‌چنان که باید از فلسفه شهادت این فداکار بی‌مانند مستحضر نساخته‌اند، به مردم نگفته و نمی‌گویند که برای هفتاد و چند نفر چرا آن قشون چندین هزار نفری تجهیز شد، به پیروان ساده‌دل و بی‌آلایش او تفهیم نکردند که یزید و سایر اعراب بنی‌امیه از ترس قرابت نزدیکی حسین ‌بن‌علی(ع) با ایرانیان و امکان کمک ایرانیان به او، با شتاب آغاز پیکار کردند و آن ننگ ابدی را برای خاندان خود به یادگار گذاشتند. این جنگ پیکار حق و باطل بود، یزید و اعوان و انصارش که از بانیان اولیه استعمارند ... ». این مطلب روشن می‌کند که کلنل‌پسیان نه تنها آشنایی کاملی با آرمان امام‌حسین(ع) در قیام خود داشته، بلکه خود نیز به این آرمان اعتقاد راسخ داشته است.

وی ادامه داد: در جمع بندی فعالیت های کلنل پسیان گفته که این افسر آزاده با فعالیت هایش کاری کرد مشهدی ها طلایه دار تحول خواهی و اصلاح طلبی در ابتدای قرن معاصر محسوب شود. حرکتی که در ادامه توسط افرادی چون مرحوم آقازاده فرزند ارشد آخوند خراسانی،ملک الشعرای بهار و...  ادامه پیدا کرد.

رضا سلیمان نوری در ادامه به مفاخر این شهید اشاره کرد و گفت: کلنل محمد تقی  خان پسیان، نخستین خلبان ایرانی است و تنها خلبانی است که در جنگ جهانی اول در نیروی هوایی آلمان حضور داشته است. همچنین تنها ایرانی است که « نشان صلیب آهنین» را از امپراطور وقت آلمان برای رشادت در جنگ علیه روسیه دریافت کرده است. او تنها فرمانده ایرانی است که توانسته بعد از شکست ترکمانچای ، روس ها را شکست داده و همدان را از زیر سلطه آنها خارج کند. پسیان در همان عمر کوتاه خود نخستین مترجم آلمانی به فارسی است و اولین پیانیست ایرانی است که توانایی نت نویسی برای پیانو داشته است.

رئیس انجمن توسعه گردشگری چهارباغ خراسان در پایان گفت: با توجه به مواردی که در بالا برشمردم از طرف تشکل مطبوع خود و یکایک علاقه مندان دبه تاریخ دو هومیت ایران زمین از اعضای شورای اسلامی شهر مشسهد که در این برنامه حاضر هستند می خواهم تا با نامگذاری خیابان یا بنایی به نام افسر اصلاح طلب و آزادیخواه کلنل محمدتقی خان پسیان، دین خود را به این بزرگمرد ادا کنند.