«مرتضی الویری»، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و نماینده اولین دوره مجلس شورای اسلامی، درباره انتخابات آن زمان و افرادی که انتخاب می‌شدند به خبرنگار گروه سیاسی خبرگزاری برنا گفت: زمانی که ما در انتخابات شرکت کردیم شورای نگهبان هنوز شکل نگرفته بود. علت این است که 6 فقیه شورای نگهبان باید با رأی مجلس انتخاب می‌شدند و طبیعتا مجلسی وجود نداشت که شورای نگهبان شکل بگیرد. بنابراین شاخص‌ها و معیارهای کاندیداها صرفا بر مبنای ضوابطی بود که در قانون انتخابات مشخص شده و توسط هیات اجرایی روی نامزدها انطباق داده می‌شد. این قانون انتخابات توسط شورای انقلاب نوشته شده بود و در آنجا افراد با سلیقه‌های سیاسی مختلف اجازه پیدا کردند در انتخابات شرکت کنند به جز وابستگان به ساواک و کسانی که در جنایات رژیم شاه شرکت داشتند. بنابراین فقط آنها با مصوبه شورای انقلاب، که در قانون آمده بود، نمی‌توانستند حضور پیدا کنند.
رقیبان ما در مجلس اول از حزب توده و مجاهدین خلق بودند
وی افزود: به یاد می‌آورم از حوزه انتخابیه دماوند کاندیدا شده بودم. رقبای حزب توده و مجاهدین خلق هم در جمع 16 نفری که با من رقابت می‌کردند در این انتخابات حضور داشتند. در شهر تهران نیز بدین گونه بود که کاندیداهایی از مجاهدین خلق و از حزب توده و تمام سلیقه‌های سیاسی در انتخابات شرکت کردند. آن انتخابات بدین گونه بود که سلیقه سیاسی موجب حذف کاندیدایی با آن شاخص‌ها نمی‌شد.
نمایندگان مجلس اول 300سال زندان‌رفته بودند
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب ادامه داد: فضای انقلابی که در کشور حاکم بود طبیعتا مجلسی را شکل داد که عمدتا برآمده از شرایط انقلابی بود به عنوان مثال بیش از 120 نفر از نمایندگان مجلس، روحانی بودند و اغلب نمایندگان مجلس زندان رفته‌های زمان شاه بودند به نحوی که یکی از دوستان محاسبه کرده بود جمع سال‌های زندان نمایندگان مجلس اول 300 سال بود یعنی جمع محکومیت‌های زندانی آنها با تفاوت‌های مختلف به 300 سال می‌رسید.
نظارت استصوابی نباید وجود داشته باشد
وی عنوان کرد: نظر بنده این است که قوی‌ترین مجلس بعد از انقلاب، همان مجلس اول بود به این دلیل که برآمده از خون و آتش و دود و شرایط سخت دوران انقلاب و ویژگی آن مقطع بود و در انتخابات صددرصد آزاد و بدون هیچ‌گونه محدودیتی شرکت کردند. در حال حاضر نیز بر این باور هستم اگر نظارت استصوابی وجود نداشته باشد و فقط قانون انتخابات شاخص‌های روشن و تفسیر ناپذیری را ارائه کند ما بدون هیچ‌گونه نگرانی می‌توانیم مطمئن باشیم که یک مجلس قوی می‌تواند شکل بگیرد که منافع ملی را مدنظر داشته باشد و از ارزش‌های انقلاب پاسداری کند.
برخی کاندیداهای ریاکار شش‌دانگ حواس خود را جمع می‌کنند تا ردصلاحیت نشوند
الویری در پاسخ به این سوال که آیا اصلاح‌طلبان می‌توانند یک نفر را به عنوان میاندار معرفی کنند و رابط بین آنها و شورای نگهبان باشد؟ بیان داشت: هرگونه مهندسی و خطکشیکردن تحت هر عنوانی حضور در انتخابات، خلاف روح قانون اساسی، دموکراسی و مردم سالاری است. ما باید شرایط کاملا آزادی را فراهم کنیم. طبیعتا خرد جمعی اشتباه نمی‌کند. اگر در این فضای آزاد و منطقی و به دور از هزینه‌های میلیاردی کسانی که پول‌های بادآورده دارند، انتخابات در یک فضای آزاد رقابت سالمی برگزار شود به ویژه اینکه فیلتر شورای نگهبان هم برداشته شود یقینا نتیجه مطلوبی به دنبال خواهد داشت. یقین دارم اگر از تدوین کنندگان قانون اساسی سوال کنیم آیا منظورشان از نظارت شورای نگهبان دخالت برای گزینش کاندیداها و نامزدها بود؟ یقینا جواب‌شان منفی است. وضعیت فعلی راه را برای ورود افرادی باز می‌کند که با ریاکاری مکنونات قلبی خود را برای احراز صلاحیت بپوشانند و در مجلس هم اگر وارد شدند به فکر منافع خود به جای منافع ملی باشند. شش دانگ حواس‌شان جمع است مبادا جمله‌ای بگویند که تائید صلاحیت‌شان در دوره بعد مشکل پیدا کند. این است علت سیر نزولی مجلس.
الویری ادامه داد: فکر می‌کنم باید شرایطی واضح و قابل ارزیابی برای نامزدها باشد و این شرایط توسط هیات اجرایی احراز شود و شورای نگهبان فقط نظارت کند و به عنوان یک مرحله از گزینش کاندیداها نباشد. اگر چنین شرایطی پیش بیاید طبیعتا با کمک خرد جمعی، قوی‌ترین نیروهای مدافع انقلاب و مدافع منافع ملی در مجلس حضور پیدا خواهند.