در عصر کنونی، رقابت اقتصاد آزاد در میان کشورهای جهان یکی از مهم‌ترین محورهای دسترسی به بازارهای مصرف برای کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته قلمداد می‌شود؛ شاید با نگاهی به رویکرد اقتصاد چین در چند دهه گذشته، نمونه‌ای بسیار بارز در پیاده‌سازی مدل اقتصاد آزاد مبتنی بر انتخاب نقاطی در این کشور پهناور به عنوان مناطق آزاد و اعطای تسهیلاتی در جهت ایجاد مزیت رقابتی با سرزمین اصلی برای دستیابی به بازارهای بزرگ مصرف در دنیا و موفقیت در کسب این بازارها در سرتاسر جهان، نقش و تاثیر مزیت‌ها و امتیازات مناطق آزاد را بیش از پیش به عنوان یک الگوی موفق پیشرفت اقتصادی نمایان کند.
ماهیت مناطق آزاد در ایران هم مستثنی از این قانون و تمرکز بر جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی با نگاه تولید صادرات‌محور، ایجاد ارزش افزوده و دستیابی به بازارهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نیست. بی‌تردید در این رویکرد یکی از مهم‌ترین نکات کلیدی، ایجاد بسترهایی مبتنی بر تشویق سرمایه‌گذاران جهت حضور در مناطق آزاد است. یکی از اصلی‌ترین مزیت‌های این مناطق، معافیت‌های مالیاتی در درخصوص فعالیت‌های اقتصادی به نسبت سرزمین اصلی می‌باشد، که اهرمی کلیدی در رونق و پویایی تولید در این مناطق قلمداد می‌شود و هر نوع تغییر رویکردی بر اصل قانون مناطق آزاد که به صراحت بر این مزیت در مناطق متذکر شده است، می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری را در مسیر جذب سرمایه‌گذاری و به تبع آن تولید و اشتغال در این مناطق داشته باشد.
ضرورت معافیت‌های مالیاتی در مناطق آزاد با هدف حفظ و گسترش سرمایه‌گذاری، رونق تولید و اشتغال، با نگاه به عملکرد مثبت و تاثیرگذار این مناطق بر محور اقتصاد مقاومتی، یکی از مهم‌ترین اهداف مناطق آزاد کشور محسوب می‌گردد.
با نگاهی به معافیت‌های مالیاتی در مناطق آزاد کشورهای همسایه می‌توان به این مهم رسید که عمده این مناطق آزاد که به تعبیری رقبای منطقه‌ای محسوب می‌شوند، از مزیت بیشتری نسبت به ما برخوردارند و این مسئله، رقابت‌پذیری ما را در فرآیند تولید در جهت رفع نیازهای بازارهای مصرف مشترک با مخاطره روبه‌رو می‌کند. به عنوان نمونه مناطق آزاد قزاقستان معافیت دائمی از مالیات بر درآمد شرکت‌ها و مالیات بر ارزش افزوده دارند و یا مناطق آزاد ترکیه نیز که در برخی از بازارهای پرمصرف همسایه مانند عراق رقیب جدی شرکت‌های ایرانی محسوب می‌شوند، دارای معافیت دائمی شرکت‌های تولیدی و خدمات لجستیک از مالیات بر درآمد و معافیت کامل از مالیات بر ارزش افزوده می‌باشند و یا مناطق آزاد گرجستان معافیت کامل و دائمی کلیه فعالیت‌های منطقه از مالیات بر درآمد و مالیات بر ارزش افزوده دارند و همچنین بزرگ‌ترین رقیب حوزه خلیج فارس، منطقه آزاد فرودگاه دبی و منطقه آزاد فرودگاه ابوظبی معافیت کامل و دائمی از مالیات بر درآمد شرکت‌ها و اشخاص داشته و نیز در منطقه آزاد جبل‌علی معافیت مالیات شرکت‌ها به مدت ٥٠سال که قابل تمدید خواهد بود و معافیت دائم مالیاتی درآمد اشخاص را دارا می‌باشند و نمونه‌های دیگر.
بنابراین بی‌شک نقش معافیت‌های مالیاتی در مسیر توسعه تولید صادرات‌محور، یکی از اساسی‌ترین شاخصه‌های مناطق آزاد ایران هم از حیث بالا بردن ظرفیت جذب سرمایه‌گذار و هم افزایش توان تولید رقابت‌پذیر در رویارویی با مناطق آزاد کشورهای همسایه قلمداد می‌شود.