به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ در دوره کنونی تیزهوش به معنای مصطلحی که هم اکنون به کار می‌رود، مفهومی غلط است. در باور عامه که متأسفانه به لایه‌های تصمیم‌ساز وزارت آموزشوپرورش نیز نفوذ کرده است، دانش‌آموزی که بتواند در درس‌هایش نمرات بالا بیاورد و محاسبات ریاضی را سریع‌تر انجام دهد، تیزهوش است.
همین دیدگاه غلط نیز مبنای گزینش دانش‌آموزان در مدارس تیزهوشان شده و بر اساس آن، آزمون‌هایی برگزار می‌کنند و از درس‌هایی که پیشتر خوانده شده آزمون تستی می‌گیرند و هر که تست‌های بیشتری را درست پاسخ دهد، تیزهوش محسوب می‌شود!
این فرایند مهم‌ترین برچسب زندگی دانش آموزان تیزهوش و غیر تیزهوش را به آنها می‌زند و تصادفا با همین برچسب اغلب مسیر زندگی فرد عوض می شود.
علم روان‌شناسی اذعان دارد، تیزهوشی فرد صرفاً کسب نمرات بالا در تست و آزمون‌های درسی نیست بلکه امروزه از هوش‌های چندگانه سخن گفته می‌شود، مانند هوش تصویری، هوش کلامی-زبانی، هوش درون فردی، هوش منطقی- ریاضی، هوش فضایی و هوش موسیقی و انواع دیگر هوش در سال‌های اخیر از هوش هیجانی نیز به عنوان عاملی بسیار مهم در زندگی انسان یاد می‌شود که این نوع از هوش هم می‌تواند تا حد زیادی در تیزهوشی فرد تاثیر گذار باشد.
در این راستا با عباس فرجی، کارشناس مشاوره در آموزش و پرورش، گفت‌و‌گو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان، ملاک کم هوشی یا باهوشی افراد نیست
فرجی با بیان اینکه متاسفانه آموزشوپرورش در حال حاضر تعریف صحیحی در رابطه با بهره‌هوشی دانش‌آموزان ارائه نداده است، گفت: هوشی که از آن صحبت می‌کنیم در واقع همان عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان است و این موضوع به خودی خود محل اشکال است.
او ادامه داد: اگر به موضوع پذیرش و مکانیسم ارزیابی دانش آموزان در مدارس تیزهوشان دقت کنیم، به وضوح خواهیم دید، تنها عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان، ملاک کم هوشی یا باهوشی افراد تلقی شده و تکلیف ضریب‌هوشی تنها با یک آزمون چهارگزینه ای مشخص می‌شود.
این کارشناس مشاوره به آزمونی در راستای استاندارد سازی مدارس تیز هوشان در سال گذشته اشاره کرد و افزود: در زمان وزارت آقای بطحایی، یک سال آزمونی تحت عنوان ریون (Raven) برگزار شد تا بهره هوشی دانش‌آموزانی که قصد ورود به مدراس تیزهوشان را دارند مورد بررسی قرار داده شود. اما از آنجایی که این آزمون از استاندارد کافی برخوردار نبود و عملا مدت‌هاست این آزمون در جهان و حتی در ایران نیز به عنوان یک سیستم ارزیابی هوشی منسوخ شده تلقی می‌شود انتقادات زیادی به همراه داشت چراکه این آزمون نمی‌توانست به تنهایی ملاک سنجش هوش دانش آموزان قرار گیرد.
مدارس تیز هوشان قربانی عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان
فرجی تصریح کرد: متاسفانه مدارس تیزهوشان در کشور همواره تمرکز خود را روی نمره دروس دانش‌آموزان می‌گذارند نه بهره هوشی آنها! این درحالی است که انواع متعدد هوش داریم مثلا هوش هنری، هوش ریاضی، هوش انتزاعی، هوش کلامی، هوش رفتاری، هوش ورزشی و غیره که مواردی که ذکر کردم برخی از این دسته‌بندی هستند.
او با بیان اینکه در حال حاضر آموزشوپرورش مدارس تیز هوشان را قربانی عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان می‌کند، گفت: همان‌طور که می‌بینیم در کشور ما مدرسه‌ای نیست که دانش آموزان را با بهره‌های هوشی متفاوت ساماندهی کند. لذا تنها دانش آموزانی که درس بهتری نسبت به سایرین دارند در مدارس جای می‌گیرند و به باقی دانش آموزان برچسب کم هوشی خورده می شود وحتی در برخی از موارد منجر به اخراج آنها می شویم.
دانش‌آموزان به دلیل نداشتن نمره بالا نباید از سیستم آموزش و پرورش خارج شوند
این مشاور آموزش با تاکید بر اینکه دانش‌آموزان به دلیل نداشتن نمره بالا نباید از سیستم آموزش و پرورش خارج شوند، خاطرنشان کرد: چرا که ممکن است یک دانش آموز در درسی مانند هنر هوش بهر بالایی داشته باشد ولی در سایر دروس نمره خوبی کسب نکند. به همین منظور باید هوش هنری او را در نظر گرفته شود و به دلیل ضعف در سایر دروس او را سرزنش و یا حذف نکرد.
فرجی ادامه داد: متاسفانه اگر نگاهی به مدارس عادی داشته باشیم، متوجه خواهیم شد بسیاری از دانش‌آموزان به همین دلیل از مدرسه اخراج شده‌اند؛ دانش‌آموزانی که برخی از آنها توانمندی ریاضی و فیزیک بسیار عالی داشتند اما در دروس حفظی ضعیف بودند و به دلیل تجدیدی‌های مکرر از سیستم آموزشوپرورش به راحتی کنار گذاشته شدند و یا برعکس.
این کارشناس ارائه تعریفی درست و مشخص از سوی آموزش و پرورش در رابطه با دانش‌آموزان باهوش و ساماندهی آنان بر اساس بهره‌های هوشی را لازم و ضروری عنوان کرد.
دپارتمان ویژه برای نخبگان تعریف شود
او خاطرنشان کرد: در این خصوص پیشنهاد می‌کنیم، آموزش و پرورش در ابتدا تمامی دانش‌آموزان را در بستر یک مدرسه عادی پرورش داده و پس از اتمام دوره‌ای مشخص دانش‌آموزان را بر اساس هوش چندگانه شناسایی و ساماندهی کند. به عنوان مثال نخبگان ما می‌توانند پس از ساعات آموزشی تحت کنترل قرار گرفته و برایشان یک دپارتمان ویژه تعریف شود.
این مشاور آموزش با تاکید بر اینکه در سیستم فعلی، مدارس تیزهوشان کارایی چندانی نداشته و دانش‌آموز بر اساس نمره دروس رده‌بندی می‌شوند، گفت: البته ناگفته نماند که آمار مشخصی از میزان دانش‌آموزان باهوش در سیستم آموزشی ما وجود ندارد و یا حتی نمی‌دانیم چند درصد از این افراد درون کشور هستند. زیرا هر‌ساله بخش قابل ملاحظه‌ای از آنها به دانشگاه‌های خارج از کشور بورسیه شده و متاسفانه این موضوع نشان‌دهنده عدم نگهداری و استفاده از ظرفیت و توانمندی نخبگان کشورمان است.
فرجی در پایان گفت: الباقی دانش آموزان هم که در زمینه‌های دیگری هوشی مستعد هستند اصلا دیده نمی‌شوند مگر اینکه اولیا و یا خودشان اقدامی داشته باشند مثلا دانش آموزی که در زمینه هنری توانمندی دارد و یا ورزشی عملا جایی در مدارس تیزهوشان ندارند بهتر است بگویم این دو مقوله یعنی ورزش و هنر اساسا کمترین توجه را در مدارس تیزهوشان به خود اختصاص می دهند . و اگر بخواهیم از این دست مثال ها بیاوریم می شود ساعت ها در موردش به صحبت نشست.