ضرورت توجه کارشناسانه به درجه‌بندی سنی فیلم‌های سینمای ایران

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، یازدهمین نشست تخصصی سومین دوره جایزه پژوهشی سال سینمای ایران با عنوان درجه بندی سنی فیلم های سینمایی و دستور موقت دیوان عدالت اداری با حضور دکتر رضا بهنام راد، دکتر لادن حیدری، کاوه رضوانی راد و جواد طوسی و به دبیری دکتر وحید آگاه یکشنبه 17 آذرماه 1398 در دانشگاه علامه طباطبایی برگزار گردید.

به گزارش دبیرخانه سومین دوره جایزه پژوهشی سال سینمای ایران، در این نشست رضا بهنام راد به بررسی سیر تاریخی نظام رده بندی رسانه های گوناگون در جهان پرداخت و گفت: نظام رده بندی ابتدا در سینما، سپس در تلویزیون و بعد از ایجاد پلتفرم های نوین به حوزه آن ها نیز گسترش پیدا کرد.

وی به خاستگاه نظری و علمی نظام درجه بندی اشاره نمود و ضمن تاکید بر حمایت از اجرای نظام رتبه بندی در سینمای ایران گفت: مخاطبان بزرگسال به یک سیر طبیعی رشد اعم از رشد ذهنی، شناختی،عاطفی و اجتماعی را طی کرده اند بنابر این نسبت به هر آن چه با آن مواجه می شوند از جمله محتوای رسانه ای، با تجربه و آگاهی بیشتری واکنش نشان می دهند در حالی که کودکان این مسیر رشد را طی نکرده و به بلوغ ذهنی و جسمی نرسیده اند لذا در مواجه با پدیده های مختلف از جمله محتوای رسانه ای واکنش متفاوتی نشان خواهند داد. 

این پژوهشگر درجه بندی سنی، در ادامه افزود: باید راهی برای حفاظت از کودکان و نوجوانان در برابر محتوایی که نامناسب و یا نا متناسب برای این سن است بیابیم تا هم میزان آسیب کودکان کم باشد و هم بزرگسالان در دسترسی به محتوای مطلوب و مورد نیازشان دچار محدودیت نشوند.

وی دو رهیافت «زمان آستانه» و «رده بندی سنی» را دو راهکار اساسی برای مدیریت حفظ تعادل میان حفاظت از کودکان و افراد آسیب پذیر و تماشای بیشتر بزرگسالان عنوان کرد و گفت: با ادغام و یکپارچگی اطلاعات و ارتباطات دور و ارتباطات جمعی همگرایی رسانه شکل گرفته و مخاطب می تواند به راحتی از طریق رسانه های مختلف هر لحظه به محتوای مورد نظر خود دست بیابد لذا نظام درجه بندی نه تنها برای سینما بلکه برای همه رسانه ها ضروری است.

رضا بهنام راد ضمن تاکید بر آنکه نظام درجه بندی سنی به هیچ وجه در صدد اعمال محدودیت های بیشتر بر فیلمسازان نمی باشد گفت: اجرای رتبه بندی می تواند نقطه قوتی باشد برای فیلمسازان که بتوانند آزادانه فیلم خود را به شکل هنرمندانه با توجه به مخاطب خود ارائه نمایند.

در ادامه این نشست جواد طوسی، منتقد سینما نیز بر سیر تاریخی سینمای ایران از ابتدای شکل گیری تا امروز و عوامل تاثیر گذار بر ایجاد واکنشی نظیر سانسور و درجه بندی مخاطب پرداخت و گفت: اگر چه در اواخر دهه ۸۰ ما شاهد نوعی از بی پردگی عمدتا در شکل گویش و کلامی و رشد سینمای کمدی آمیخته با طنز و لودگی هستیم اما به طور کلی در یک جابجایی ارزش ها در طی دوره های مختلف تاریخ سینمای ایران، اساسا مقوله اخلاق به شکل یک سویه خود بر فیلم ها تحمیل می شود که تقسیم بندی سن و سال در چنین فضایی موضوعیت ندارد.

این‌ منتقد سینما موافقت خود با درجه بندی فیلم ها را مشروط به این دانست که سینما الزام و اصراری برای حرفه ای شدن داشته باشد و افزود: سینمایی ما همچنان زیر چتر دولت، سیاست های خود را انتقال و تعمیم می دهد و اساسا فاقد ژانر است و حتی ژانرهای محوری و اصلی جهان در آن وجود ندارد .

جواد طوسی با اشاره به آنکه در نظام درجه بندی فیلم های سینمایی اصل موضوع در شکل اطلاع رسانی مطرح می شود و در زیر بنای خود چیز دیگری که در واقع صف آرایی جناح بندی شده پنهان است، گفت: در سالهای اخیر به ویژه در طبقه متوسط جامعه با توجه به وجود تکنولوژی ها و رسانه های نوین از جمله موبایل،اینترنت و ماهواره، کودکان اختیار عمل برای دیدن هر محتوایی را دارند و اساسا از جانب خانواده نیز محدودیتی بر آن ها اعمال نمی شود و از طریق این رسانه ها فرهنگسازی سیر انتقالی و البته مخرب خود را در جامعه دارد، چگونه می توان برنامه ریزی مبتنی بر طبقه بندی ناهمگون اجتماعی خود را داشته باشیم که بتواند تاثیرگذاری حرفه ای در چرخه تولید سینمای ما نیز داشته باشد.

وی همچنین افزود: چنانچه نظام درجه بندی فیلم ها اعمال شود چه تضمینی وجود دارد که همچنان فیلم هایی مانند خانه پدری جدا از وجه خشونت، مورد تفسیر پذیری های مضمونی و گاها شخصی قرار نگیرد و باز افرادی با اعمال قدرت این دست فیلم ها را از روی پرده سینما پایین نکشند.

همچنین در این نشست دکتر لادن حیدری، که به عنوان مدیر کل پیشین حقوقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معرفی شده بود، ضمن دفاع از نظام درجه بندی فیلم های سینمایی به بررسی مبانی حقوقی نظام درجه بندی سنی فیلم های سینمایی پرداخت و گفت: در بسیاری از کشورها مجوز نمایش برای فیلمسازان صادر نمی شود و جایگزین صدور مجوز، درجه بندی سنی فیلم ها صورت می گیرد که اجازه تشخیص و تمیز را به بیننده و مخاطب بدهد.

وی با اشاره به آیین نامه نظارت بر نمایش فیلم گفت: هر آنچه در ماده ۳ این آیین نامه در خصوص اخلاق حسنه، دغدغه های دینی و مذهبی و... وجود دارد با اجرای نظام درجه بندی در سینمای ایران همچنان رعایت خواهد شد.

معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: اگر چه ساختار فرهنگ کشور ما سیاست زده است و ما به کرات شاهد آنیم که اصول و ضوابط پیش بینی شده تابعی از سیاست های حاکم بر جامعه است و وزارت فرهنگ نیز در موج این سیاست ها حرکت کرده اما اطلاع رسانی به خانواده ها و توجه به امکان مشاهده فیلم ها توسط اشخاص آسیب پذیر برای کاهش آسیب ها، حفظ سلامت و بهداشت روانی، احترام به حقوق مصرف کننده و ارزش قائل شدن برای شعور مخاطب ضروری می نماید.

وی با بیان این نکته که درجه بندی فیلم ها لزوما به معنای حذف پروانه نمایش نیست گفت: اگر چه من هم معتقدم شاید نظام درجه بندی فیلم ها هم به عنوان یکی از موارد محدود کننده اصحاب سینما باشد اما وظیفه و رسالت انجام بهتر امور فرهنگی بر عهده ما است و به نظر می رسد این اقدام از جمله گام های مهمی است که لازم است در حوزه وظایف و اختیارات خود برداریم.

در ادامه این نشست رضوانی راد، کارشناس ارشددحقوق بشر و پژوهشگر حقوق ارتباطات گفت: من اساسا با اجرای رتبه بندی فیلم ها مخالفتی ندارم اما لازم است در بررسی و رد یک مصوب به آیین دادرسی آن بیشتر توجه داشت.

وی با اشاره به لزوم صدور مجوز ساخت و نمایش برای فیلم های سینمای ایران گفت: به نظر می رسد به سادگی می توانیم با افزودن چند نفر از نظام درجه بندی به ترکیب شورای پروانه نمایش در همان پروانه نمایش ، درجه بندی سنی فیلم ها را نیز انجام دهیم و ایجاد یک نهاد ویژه برای درجه بندی سنی فیلم های سینمایی ضرورتی ندارد.

رضوانی راد همچنین گفت: با توجه به وجود کمدی های بی کیفیت درجه دو که می توانند بنیان سینما را نابود کنند، درجه بندی سنی فیلم ها در سینمای ایران الزامی است و این نظام امکان اعمال سانسور کمتری بر فیلم ها را فراهم می کند و عملا تیغ سانسور را کند می کند.

پرویز آگاه، دبیر نشست تخصصی درجه بندی فیلم های سینمایی نیز گفت: ما در ایران هم برای ساخت و هم برای نمایش فیلم مجوز صادر می کنیم و این مجوزهای ساخت و نمایش، هم از جهت انطباق با قانون اساسی و هم از جهت اهداف و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی محل تامل است.

آگاه به وجود عدم اعتماد به کارگردانان در سینمای ایران اشاره کرد و گفت: در چهل سال اخیر در آیین نامه نظارت بر نمایش فیلم، تمام مواردی که در نظام درجه بندی سنی مطرح گردیده وجود دارد لذا در سینمایی که ژانر وجود ندارد و اساسا بازار خاصی در عرصه ی سینمای جهان نداریم، وجود نظام درجه بندی سنی فیلم های سینمایی ضروری به نظر نمی رسد.

لازم به ذکر است در پایان، دانشجویان و پژوهشگران حاضر در این نشست در قالب پرسش و پاسخ سوالات و نظرات خود را مطرح نمودند.